Ang Sinagoga—Diin Nagwali si Jesus kag ang Iya mga Disipulo

“Dayon naglibot sia sa bug-os nga Galilea, nga nagapanudlo sa ila mga sinagoga kag nagabantala sang maayong balita sang ginharian.”—MATEO 4:23.

PIRME naton mabasahan sa Ebanghelyo nga si Jesus ara sa sinagoga. Kon magkadto sia sa Nazaret, ang banwa nga iya gindak-an, ukon sa Capernaum, ang siudad nga pirme niya ginateneran, nagakadto gid sia sa sinagoga para magwali kag magtudlo parte sa Ginharian sang Dios. Amo sini pirme ang iya ginahimo sa sulod sang tatlo kag tunga ka tuig sang iya ministeryo. Amo gani nga nakasiling si Jesus: “Pirme ako nagpanudlo sa sinagoga kag sa templo, diin nagatipon ang tanan nga Judiyo.”—Juan 18:20.

Ang mga apostoles ni Jesus kag ang mga Cristiano sang una nagtudlo man sa Judiyong mga sinagoga. Pero, ngaa sa mga sinagoga nagasimba ang mga Judiyo? Kag ano ang hitsura sang mga sinagoga sang panahon ni Jesus? Tan-awon naton.

Importante sa mga Judiyo Ang mga lalaki nga Judiyo nagakadto sa Jerusalem tatlo ka beses sa isa ka tuig para magselebrar sang mga kapiestahan nga ginahiwat sa sagrado nga templo. Pero bisan diin man sila nagaistar, sa Palestina man ukon sa isa sa mga kolonya sa gua sang Palestina, adlaw-adlaw  sila nga nagasimba sa sinagoga nga ara sa ila lugar.

San-o nagsugod ang pagsimba sa sinagoga? Ang iban nagapati nga nagsugod ini sang ginbihag sang Babilonia ang mga Judiyo (607-537 B.C.E.). Amo ini ang tion nga naguba ang templo ni Jehova. Ukon mahimo nga nagsugod ini sang nakabalik na ang mga Judiyo halin sa pagkabihag, sang ginpalig-on sila ni Esdras nga saserdote nga tun-an pa gid sing maayo ang Kasuguan sang Dios.—Esdras 7:10; 8:1-8; 10:3.

Ang orihinal nga kahulugan sang tinaga nga “sinagoga” amo ang “pagtinipon” ukon “kongregasyon.” Amo sini ang kahulugan nga gingamit sa Septuagint, ang Griego nga translation sang Hebreo nga Kasulatan. Pero sang ulihi, ini nga tinaga gingamit na para sa bilding nga ginatipunan sa pagsimba. Sang unang siglo C.E., halos sa kada banwa nga ginakadtuan ni Jesus may isa ka sinagoga. Sa mga siudad may ara man mga sinagoga, pero sa Jerusalem gid ang pinakamadamo. Ano ang hitsura sini nga mga bilding?

Isa ka Simple nga Tinukod Para sa Pagsimba Sa masami, kon magpatindog ang mga Judiyo sing sinagoga, nagapangita sila sing mataas nga lugar kag nagahimo sing plano nga ang puertahan (1) nagaatubang sa Jerusalem. Pero kon indi gid ini posible, puede man ini mabag-o.

Sa masami simple lang ang sinagoga kag diutay lang ang mga kagamitan. Pero, may isa ini ka kaban (2) ukon talaguan nga ginabutangan sang pinakamalahalon nga gamit—ang mga linukot sang Sagrado nga Kasulatan. Kon may pagtinipon, ginabutang ining talaguan sa tunga sang tilipunan. Kon matapos na, ginahimos ini kag ginatago sa isa ka nakandaduhan nga kuarto (3).

Sa may kaban nayon, may mga pulungkuan nga nagaatubang sa mga nagatambong (4). Para ini sa mga nagadumala sa sinagoga kag sa importante nga mga bisita. (Mateo 23:5, 6) Sa tunga sang tilipunan, may stage. May tulungtungan ini kag pulungkuan para sa humalambal (5). May mga raya man sang pulungkuan sa tatlo ka kilid nga nagaatubang sa stage (6).

Ang mga galastuhan sa sinagoga masami nga ginasuportahan sang mga miembro sini. Manggaranon man ukon imol, boluntaryo sila nga nagahatag sing donasyon para sa pagmentinar sa bilding. Ano ang ginahimo sang mga Judiyo kon magsimba?

Pagsimba sa Sinagoga Ang pagsimba sa sinagoga nagalakip sing pagdayaw, pangamuyo, pagbasa sing Kasulatan, pagtudlo, kag pagwali. Sa una nga programa, ginasambit nila ang Shema, nga amo ang paagi nga mapabutyag sang mga Judiyo ang ila pagtuo. Ang Shema naghalin sa una nga tinaga sang una nga kasulatan nga ginasambit nila: “Pamatii [Shema], O Israel: ang GINOO nga aton Dios, isa ka GINOO lamang.”—Deuteronomio 6:4.

Dayon, ginabasa kag ginapaathag ang Torah, ang una nga lima ka tulun-an sang Biblia nga ginsulat ni Moises. (Binuhatan 15:21) Masunod, ginabasa kag ginapaathag ang pila ka bahin sang mga sinulatan sang mga propeta (haftarahs). Kon kaisa, ginahimo ini sang pangayaw nga humalambal, pareho sang ginhimo ni Jesus nga narekord sa Lucas 4:16-21.

 Siempre, ang linukot nga ginhatag kay Jesus sa amo nga pagtinipon indi pareho sa aton mga Biblia subong nga may mga kapitulo kag bersikulo. Gani mapamensar naton nga ginabukad ni Jesus ang linukot sang iya wala nga kamot kag ginasunod lukot sang iya tuo asta nga makita niya ang teksto nga iya ginapangita. Pagkatapos sang pagbasa, ginalukot naman ini liwat pabalik.

Masami nga ginabasa ini sa orihinal nga Hebreo kag gina-translate sa Aramaiko. Sa mga kongregasyon naman nga nagahambal sing Griego, ginagamit nila ang Septuagint.

Importante sa mga Judiyo Importante gid para sa mga Judiyo ang sinagoga kag ang mga bilding sa tupad sini kay ini nga mga tinukod ginagamit sa lainlain nga katuyuan. Kon kaisa, ginahiwatan ini sang mga hearing sa korte ukon mga miting sang mga pumuluyo. May mga kuarto man ini nga kalan-an para sa mga pagtinipon nga may kinaonkaon. Kon kaisa, ang iban nga kuarto sini ginapadayunan man sa mga bisita.

Sa halos kada banwa, ang sinagoga may mga eskwelahan. Mahimo naton pensaron ang isa ka kuarto nga puno sing mga estudyante. Didto, may isa ka manunudlo nga nagatudlo sa ila nga magbasa sang mga letra nga ginsulat sing dalagku sa mga tapitapi nga ginkulapan sing waks. Amo ini ang rason kon ngaa makahibalo magbasa kag magsulat ang mga Judiyo sang una. Bisan gani ang ordinaryo nga mga tawo makabasa sing Kasulatan.

Pero ang panguna nga katuyuan sang sinagoga amo ang pagsimba. Amo nga indi katingalahan nga ang mga pagtinipon sang unang siglo nga mga Cristiano halos pareho sa mga pagtinipon sa Judiyo nga sinagoga. Nagatipon ang mga Cristiano para simbahon si Jehova paagi sa pangamuyo, dayawon sia paagi sa mga kanta, kag basahon ukon binagbinagon ang Pulong sang Dios. Ang mga pagtinipon sang mga Judiyo kag mga Cristiano pareho man nga ginasuportahan sang boluntaryo nga mga amot, pati na ang ila tilipunan, mga kinahanglanon, kag mga kagastuhanan. Sa sini nga mga pagtinipon, ang nagabasa kag nagapaathag sang Pulong sang Dios indi lamang mga klero. Ang nagadumala kag nagaorganisar sini amo ang responsable nga mga tigulang.

Ginasunod man sang mga Saksi ni Jehova subong ang halimbawa nga ginpakita ni Jesus kag sang iya mga sumulunod sang unang siglo. Ang mga miting nga ginahiwat nila sa Kingdom Hall may mga bahin nga pareho sa mga pagtinipon sa sinagoga sang una. Kag pareho sa tanan nga nagahigugma sa kamatuoran, nagatipon ang mga Saksi ni Jehova para ‘mangin malapit sa Dios.’—Santiago 4:8.

[Retrato sa pahina 16, 17]

Ini nga rekonstruksion ginbase sa plano sang unang siglo nga Sinagoga sa Gamla

[Retrato sa pahina 18]

Ang mga bata nga lalaki nga nagaedad 6-13 anyos ginatudluan sa mga eskwelahan sa sinagoga