“KON daku ang butones, daku man ang uhales.” Ginapakita sining pamilyar nga hambalanon nga ang imo gastuhon dapat suno lang sa imo kinitaan.

Ini nga prinsipio mahapos lang ihambal, pero mabudlay himuon. Nalikawan kuntani sang mga tawo ang mga problema sa kuarta kon gintinguhaan nila nga sundon ini. Paano? Kag ano ang makabulig sa aton nga mahimo ini? Ang Biblia may madamo nga impormasyon nga makabulig sa aton parte sa sini nga butang. Binagbinagon naton ang pila sa sini.

Makita sa Biblia ang mga prinsipio nga makabulig kon paano gamiton sing maayo ang kuarta. Usisaon naton ang pila sa sini kag binagbinaga kon bala makabulig ini sa imo.

Maghimo sang badyet.

Para magamit mo sing maayo ang kuarta, hibalua kon pila ang imo ginakita kag ginagasto. Ang Biblia nagasiling: “Ang mga hunahuna sang mapisan nagapadolong lamang sa kabuganaan, apang ang tagsatagsa nga madalas nagadalidali lamang sa kinawad-on.” (Hulubaton 21:5) Ang iban nagagamit sang mga sobre nga may badyet para sa “Pagkaon,” “Arkila,” “Bayo,” kag iban pa. Kon sundon mo ining simple nga paagi ukon ang iban pa, mahibaluan mo kon diin nagakadto ang imo kuarta, nga ginauna pirme ang imo kinahanglanon indi ang imo gusto.

Indi mahisa.

Madamo sa imol nga mga pungsod ang nagahandum sang mga pagkabutang sang manggaranon nga mga pungsod. Madamo man ang nahisa sa mga pagkabutang sang ila kaingod. Makasululay gid ini. Basi ini nga mga pagkabutang inutangan man lang. Ilugon mo bala sila kag sa ulihi malubong ka sa utang? Ang Biblia nagapaandam: “Ang tawo nga dalok sa kuwarta nagadali gid nga magmanggaranon, pero wala siya kahibalo nga magaimol gali siya.”—Hulubaton 28:22, Ang Pulong sang Dios, APD.

Pasimpleha ang imo kabuhi.

Ginlaygayan ni Jesus ang iya mga sumulunod nga ‘pasimplehon’ ang ila mata. (Mateo 6:22) Mamroblema ka sa kuarta kon nagapangita ka pirme sang karne samtang uga lang ang imo masarangan. Suno sa report sang Asian  Development Bank, mga 30 porsiento sang mga tawo sa Pilipinas kag sobra katunga sang mga tawo sa India ang imol katama, nga nagakita lamang sang mga $1.35 (U.S.), ukon mga 60 pesos, kada adlaw. Kon amo sina ka gamay ang kita sang isa ka tawo, mas maayo nga unahon niya ang iya mga kinahanglanon. Ini nga prinsipio makabulig man sa mga tawo sa manggaranon nga mga pungsod para malikawan nila ang daku nga problema sa kuarta.

Mangin kontento.

Nagaugyon ini sa laygay nga pasimplehon ang kabuhi. Ang Biblia nagalaygay sa 1 Timoteo 6:8: “Kon kita may pagkaon, panapton kag pasilungan, mangin kontento na kita sa sini nga mga butang.” May mga tawo nga malipayon bisan diutay lang ang ila kuarta. Kontento sila sa mga natigayon nila, indi lang sa materyal nga mga butang, kundi sa pagpalangga sang ila pamilya kag mga abyan.—Hulubaton 15:17.

Likawi nga mangutang.

Matuod gid ang ginasiling sang Biblia: “Ang manggaranon nagagahum sa imol, kag ang nagahulam alagad sa nagapahulam.” (Hulubaton 22:7) Kon kaisa indi malikawan nga magpangutang. Pero ang mga nagapangutang para lang mabakal ang ila gusto mahimo maulipon sa daku katama nga balayran. Nagakatabo ini ilabi na kon nagagamit sang mga credit card. Ang Time nga magasin nagsiling: “Kon may credit card kita, mahimo magpataka na lang kita sa pagpamakal.” Si Eric nga taga-Pilipinas, nagsiling: “Mas madamo ang akon mabakal kon maggamit ako sing credit card sangsa maggamit ako sing kuarta. Pero pag-abot sang bill, kulang na ang akon badyet.” Gani maalamon gid nga maghalong nga indi magpataka sa pagpangutang!—2 Hari 4:1; Mateo 18:25.

Magsupot.

Bisan pa daw sinadto ini nga pamaagi, ang pagsupot sang kuarta antes magbakal maalamon gid para malikawan ang problema sa kuarta. Kon himuon mo ini, malikawan mo ang pagpangutang kag ang iban pa nga problema, pareho sang mataas nga interes nga ginadugang sa bili sang imo ginabakal. Suno sa Biblia, ang subay ‘maalam’ kay nagatipon sia sang iya “kalan-on sa tig-alani” para magamit niya sa ulihi.—Hulubaton 6:6-8; 30:24, 25.

Ang mga laygay sa Biblia nga aton ginbinagbinag maayo nga mga prinsipio. Pero nakabulig gid bala ini sa mga tawo nga maggasto suno sa ila kinitaan? Yari ang pila ka eksperiensia sang mga nagsunod sini nga mga laygay kag nagmadinalag-on sa paggamit sang ila kuarta.

Si Diosdado, nga may apat ka kabataan, nagsiling nga bangod sa kapigaduhon subong mas mabudlay ang pag-aman sa iya pamilya. Gani importante gid para sa iya ang pagbadyet. “Ginabadyet ko ang tanan ko nga kinitaan,” siling niya. “Ginalista ko ang akon mga galastuhan.” Amo man sini ang ginhimo ni Danilo. Ang ila gamay nga negosyo  sang iya asawa naputo. Sa gihapon, mabakal nila ang ila mga kinahanglanon bangod sa maayo nga pagbadyet. Nagsiling sia: “Nahibaluan namon kon pila ang amon ginakita kag ginagasto kada bulan. Gani, ginaistoryahan namon sing maayo kon paano mapaigo ang amon kinitaan.”

Para masunod ang ila badyet, nangita sing paagi ang iban para mabuhinan ang ila gasto. Si Myrna, nga isa ka balo kag may tatlo ka kabataan, nagsiling: “Imbes nga magsakay pakadto sa amon pagtilipon, nagalakat na lang kami sang akon kabataan.” Gintudluan niya ang iya kabataan nga magkabuhi sing simple. Nagsiling sia: “Gintinguhaan ko nga mangin maayo nga halimbawa sa pagsunod sang prinsipio sa 1 Timoteo 6:8-10, nga importante nga mangin kontento kon ano lang ang ara.”

Amo man sini ang ginhimo ni Gerald, nga may duha ka kabataan. Nagsiling sia: “Sa amon pangpamilya nga pagtuon sa Biblia, ginaistoryahan namon ang mga eksperiensia sang mga Cristiano nga nag-una sang importante nga mga butang, ang ila kaangtanan sa Dios. Maayo gid ang resulta sini kay wala nagapangayo ang amon kabataan sang indi kinahanglanon nga mga butang.”

Si Janet isa ka dalaga sa Pilipinas nga nagagamit sang iya daku nga tion sa pagtudlo sang Biblia. Bag-o lang sia nadulaan sing obra, gani gintinguhaan niya nga magkabuhi sing simple. “Ginakontrol ko ang akon kaugalingon kag ginaplano ko kon paano gamiton sing maayo ang akon kuarta,” siling niya. “Imbes nga magkadto sa mall, nagapangita ako kon diin may barato. Ngaa mahal ang baklon ko kon may ara man lang barato? Wala man ako nagapataka sa pagpamakal.” Nahangpan ni Janet nga maalamon gid ang pagsupot sang kuarta. “Kon may sobra ako, bisan diutay lang,” siling niya, “ginasupot ko ini para may gamiton ako engkaso may emerhensia.”

Parte sa mga credit card, si Eric nga ginsambit kaina, nagsiling: “Ginagamit ko lang ang credit card kon may emerhensia.” Si Diosdado nagsiling man: “Para indi ako masulay, ginabilin ko pirme ang akon credit card sa opisina.”

Matuod, madamo ang nagaugyon nga bisan pa ang panguna nga katuyuan sang Biblia amo ang pagbulig sa aton nga mangin suod sa Dios, may mga prinsipio man ini nga makabulig sa aton sa materyal nga mga butang. (Hulubaton 2:6; Mateo 6:25-34) Kon sundon mo ang mga prinsipio sa Biblia nga ginbinagbinag sa sini nga artikulo kag ang mga halimbawa sang iban nga nakabenepisyo sa sini, mahimo mo man ang paggasto suno sa imo kinitaan. Paagi sini, malikawan mo ang madamo nga problema sang minilyon subong.