Buhis—Dapat Mo Bala Bayaran?

MADAMO nga tawo ang wala nanamian magbayad sang buhis. Para sa ila, ang ila buhis ginakawat ukon wala ginagamit sa eksakto. Nagsiling ang iban nga sa malain lang ini nagakadto. Ginpaathag sang mga pumuluyo sang isa ka lugar sa Middle East kon ngaa indi sila magbayad sang buhis: “Indi namon paggastuhan ang mga bala nga magapatay sa amon kabataan.”

Indi na bag-o ini nga mga pagtamod. Ginpabutyag sang isa ka lider sadto sang Hindu nga si Mohandas K. Gandhi ang iya rason kon ngaa indi sia magbayad sang buhis: “Ang isa nga nagasuporta, sing direkta man ukon indi, sa isa ka Gobierno nga may sistema sa militar, nadalahig sa sala. Ang tagsa ka tawo, bata man ukon tigulang, madalahig sa sala kon ginasuportahan niya ang Gobierno paagi sa pagbayad sang buhis.”

Nagpaathag man ang ika-19 nga siglo nga pilosopo nga si Henry David Thoreau nga indi sia magbayad sang buhis kay ginagamit ini sa inaway. Namangkot sia: “Tugutan bala sang isa ka pumuluyo nga ang Lehislador ang magdesisyon para sa iya? Ano pa ang pulos sang konsiensia sang tagsa ka tawo?”

Ini nga isyu nagaapektar sa mga Cristiano, bangod ginatudlo sang Biblia nga dapat matinlo pirme ang ila konsiensia sa tanan nga butang. (2 Timoteo 1:3) Ginapakita man sa Biblia nga may awtoridad ang mga gobierno sa pagsukot sang buhis. Nagsiling ini: “Ang tagsa ka kalag magpasakop sa superyor nga mga awtoridad [gobierno], kay wala sing awtoridad nga indi paagi sa Dios; ang nagaluntad nga mga awtoridad ginbutang sang Dios sa ila relatibo nga mga posisyon. Busa may malig-on nga rason nga magpasakop kamo, indi lamang bangod sina nga kasingkal kundi bangod man sa inyo konsiensia. Kay amo ina kon ngaa nagabayad man kamo sang buhis; kay sila mga alagad sang Dios para sa publiko nga nagaalagad pirme sa sini gid nga katuyuan. Ihatag sa tanan ang mga natungod sa ila, sa iya nga nagapatuman sang buhis, ang buhis.”—Roma 13:1, 5-7.

Bangod sini, ang unang siglo nga mga Cristiano kilala nga handa sa pagbayad sang buhis, bisan pa ang kalabanan sini ginasuporta sa militar. Ginailog man ini sang mga Saksi ni Jehova sa karon. * Ngaa? Dapat lang bala balewalaon sang isa ka Cristiano ang iya konsiensia kon magbayad sia sang buhis?

Buhis kag Konsiensia

Matuod, ang bahin sang buhis nga ginabayad sang unang siglo nga mga Cristiano nagakadto sa militar. Amo ini ang rason kon ngaa indi mabaton sang konsiensia nanday Gandhi kag Thoreau nga magbayad sang buhis.

Talupangda nga gintuman sang mga Cristiano ang sugo sa Roma kapitulo 13 indi lamang para malikawan ang silot kundi “bangod man sa [ila] konsiensia.” (Roma 13:5) Huo, ang mga Cristiano nagabayad sang buhis bangod sa dikta  sang ila konsiensia, bisan pa gamiton ini sa mga butang nga indi nila gusto. Para maintiendihan ini, dapat naton usisaon ang aton konsiensia, nga nagagiya sa aton kon bala ang aton ginahimo husto ukon sala.

Pareho sa ginsiling ni Thoreau, ang tanan may konsiensia, pero indi ini pirme masaligan. Para mapahamut-an ang Dios, dapat naton ipahisuno ang aton konsiensia sa iya mga prinsipio sa moral. Kinahanglan naton ilugon ang panghunahuna kag pagtamod sang Dios, kay ang iya panghunahuna mas mataas sangsa aton. (Salmo 19:7) Gani, dapat naton maintiendihan ang pagtamod sang Dios sa gobierno sang tawo. Ano ang iya pagtamod?

Talupangda nga gintawag ni apostol Pablo ang mga gobierno sang tawo bilang “mga alagad sang Dios para sa publiko.” (Roma 13:6) Nagakahulugan ini nga ginahuptan nila ang kalinong kag nagaserbisyo sila sa mga pumuluyo. Bisan ang pinakagaruk nga gobierno nagahatag sing serbisyo pareho sang pagpadala sing sulat, edukasyon, pagtapna sang sunog, kag pagpatuman sing kasuguan. Bisan pa nahibaluan sang Dios ang mga depekto sang mga gobierno sang tawo, gintugutan niya sila nga maggahom sa malip-ot lang nga tion, kag bilang pagpasakop sa sini nga kahimusan ginsugo niya kita nga magbayad sang buhis.

Ang pagtugot sang Dios nga maggahom ang mga gobierno sang tawo temporaryo lamang. Katuyuan niya nga buslan ini sang iya Ginharian sa langit kag dulaon sing bug-os ang madugay na nga halit nga ginhimo sang gobierno sang tawo. (Daniel 2:44; Mateo 6:10) Samtang wala pa ini, wala ginatugutan sang Dios ang mga Cristiano nga magrebelde sa gobierno paagi sa indi pagbayad sang buhis ukon sa iban pa nga paagi.

Pero paano kon nagabatyag ka gihapon, pareho kay Gandhi, nga sala ang pagbayad sang buhis nga nagasuporta sa inaway? Kon magsaka kita sa mas mataas nga lugar, makita naton sing maayo ang talan-awon. Mahapos man naton mailog ang pagtamod sang Dios kon batunon naton nga ang iya pagtamod mas mataas sangsa aton. Paagi kay propeta Isaias, ang Dios nagsiling: “Subong nga ang mga langit mataas pa sa duta, sa amo ang akon mga dalanon mataas pa sa inyo mga dalanon kag ang akon mga painoino sa inyo mga painoino.”—Isaias 55:8, 9.

Supremo Bala nga Awtoridad?

Ang panudlo sang Biblia nga magbayad sang buhis wala nagapahangop nga ang mga gobierno sang tawo may supremo nga awtoridad sa ila mga sakop. Gintudlo ni Jesus nga limitado lamang ang awtoridad nga ginhatag sang Dios sa sini nga mga gobierno. Sang ginpamangkot sia kon bala nagakaigo sa pagtamod sang Dios ang pagbayad sang buhis sa gobierno sang Roma nga nagagahom sadto, si Jesus nagsiling: “Ibayad ninyo kay Cesar ang mga butang nga iya ni Cesar, apang sa Dios ang mga butang nga iya sang Dios.”—Marcos 12:13-17.

Ang mga gobierno nga nagarepresentar kay “Cesar” nagahimo sing kuarta kag nagadesisyon kon pila ang balor sini. Gani sa pagtamod sang Dios, may kinamatarong sila nga sukton ini paagi sa buhis. Pero ginpakita ni Jesus nga “ang mga butang nga iya sang Dios,” ang aton kabuhi kag pagsimba, indi dapat pagkuhaon sang mga organisasyon  sang tawo. Kon ang mga kasuguan sang tawo wala nagaugyon sa mga kasuguan sang Dios, dapat “tumanon [sang mga Cristiano] ang Dios subong manuggahom sa baylo sang mga tawo.”—Binuhatan 5:29.

Subong, ang mga Cristiano mahimo nabalaka kon diin nagakadto ang ila buhis, pero wala nila ginatinguhaan nga entrahan ukon impluwensiahan ang gobierno paagi sa pagprotesta ukon indi pagbayad sang buhis. Kay kon himuon nila ina, ginapakita nila nga wala sila sing salig sa solusyon sang Dios sa mga problema sang mga tawo. Sa baylo, ginahulat nila ang tion nga magapasilabot ang Dios sa mga ginahimo sang tawo paagi sa paggahom sang iya Anak, si Jesus, nga nagsiling: “Ang akon ginharian indi bahin sini nga kalibutan.”—Juan 18:36.

Mga Benepisyo sa Pagsunod sa Panudlo sang Biblia

Makabenepisyo ka kon sundon mo ang panudlo sang Biblia parte sa pagbayad sang buhis. Wala ka sing dapat kahadlukan kag malikawan mo ang silot para sa mga nagalapas sa kasuguan. (Roma 13:3-5) Labaw sa tanan, mangin matinlo ang imo konsiensia sa atubangan sang Dios kag madayaw mo sia bangod ginatuman mo ang iya kasuguan. Bisan pa nagastuhan ka kon ikumparar sa mga nagdaya ukon wala nagbayad sang ila buhis, makasalig ka nga atipanon sang Dios ang iya matutom nga mga alagad. Ang manunulat sang Biblia nga si David nagsiling: “Nanginpamatan-on ako, kag karon tigulang na; apang wala ako makakita nga ang matarung ginpabayaan ukon ang iya kaliwat nga nagapakilimos sing kalan-on.”—Salmo 37:25.

Kon naintiendihan mo kag ginasunod ang sugo sang Biblia nga magbayad sang buhis, magatawhay ang imo pensar. Wala ka sing salabton sa Dios kon diin ginagamit sang gobierno ang imo buhis, subong nga wala ka sing salabton sa kasuguan kon diin ginagamit sang tag-iya sang balay ang imo arkila. Antes makatuon sang kamatuoran sa Biblia, si Stelvio madugay na nga rebelde sa gobierno sa nabagatnan nga Europa. Ginpaathag niya kon ngaa nagbag-o sia: “Narealisar ko nga indi mapaluntad sang tawo ang hustisya, paghidait, kag paghiusa sa kalibutan. Ang Ginharian sang Dios lamang ang makapaluntad sang mas maayo nga komunidad.”

Pareho kay Stelvio, kon padayon mo nga ‘ginabayad sa Dios ang mga butang nga iya sang Dios’ makasalig ka nga maeksperiensiahan mo ang matarong nga paggahom sang Dios sa kalibutan, diin madula na ang tanan nga kahalitan kag inhustisya nga resulta sang paggahom sang tawo.

[Nota]

[Blurb sa pahina 22]

Kinahanglan naton ilugon ang pagtamod sang Dios kay ang iya panghunahuna mas mataas sangsa aton

[Blurb sa pahina 23]

Paagi sa pagbayad sang buhis, mangin matinlo ang konsiensia sang mga Cristiano sa atubangan sang Dios kag nagasalig sila nga ihatag niya ang ila mga kinahanglanon

[Mga Retrato sa pahina 22]

“Ibayad ninyo kay Cesar ang mga butang nga iya ni Cesar, apang sa Dios ang mga butang nga iya sang Dios”

[Credit Line]

Copyright British Museum