NAGAPALAPIT si Ester sa trono, kag masako ang pagkubakuba sang iya dughan. Imadyina nga gulpi naglinong ang palasyo sang Persia sa Susan, kag mabatian ni Ester ang iya mga tikang kag ang kalas sang iya bayo. Indi sia dapat magpatublag sa kadakuon sang harianon nga korte, sa matahom nga mga haligi, kag sa mga desinyo sang kisame nga human sa sedro sang Lebanon. Ginsentro ni Ester ang iya atension sa tawo nga nagapungko sa trono. Sa sini nga tawo nasandig ang iya kabuhi.

Samtang nagapadulong si Ester, ginatulok sia sang hari kag gin-untay sini ang iya bulawan nga setro. Ining simple nga ginhimo sang hari nagluwas sang kabuhi ni Ester. Ginapakita sini nga ginpatawad sia sa iya nalapas—ang pagkadto sa hari nga wala ginpatawag. Sang ara na si Ester sa trono, gin-uyatan niya ang punta sang setro.—Ester 5:1, 2. *

Masiling nga si Hari Asuero manggaranon gid kag gamhanan. Suno sa mga iskolar, ang bayo sang mga hari sang Persia sang una katumbas sang ginatos ka milyon ka dolyar. Pero nakita ni Ester sa mga mata sang iya bana nga palangga sia sini. Nagsiling ang hari: “Ano bala ang buut mo, Hara Ester? Ano bala ang imo pangabay? Ihatag ini sa imo, bisan sa katunga sang ginharian.”—Ester 5:3.

Napakita na ni Ester ang pagtuo kag kaisog sang nagpalapit sia sa hari para maluwas ang iya mga kasimanwa sa plano nga pagpapas sa ila. Daw nagmadinalag-on na sia, pero may mga kabudlayan pa sia nga maatubang. Dapat makumbinsi ni Ester ining bugalon nga hari nga ang ginasaligan sini nga manuglaygay malain nga tawo, nga nagdaya sa hari para papason ang mga kasimanwa ni Ester. Paano niya ini himuon, kag ano ang matun-an naton sa iya pagtuo?

Nahibaluan Niya ang ‘Tion sa Paghambal’

Isugid bala ni Ester sa hari ang problema sa atubangan sang tanan nga nagatrabaho sa korte? Kon himuon niya ini, mahimo mahuy-an ang hari ukon mahatagan sing tion si Haman nga ipanghiwala ang panumbungon ni Ester. Ano ang ginhimo ni Ester? Ginatos ka tuig antes sini, ang maalam nga hari nga si Solomon nagsulat: “May tagsa ka tion ang tanan nga buluhaton, . . . may tion sa paghipos kag may tion man sa paghambal.” (Manugwali 3:1, 7, APD) Mahimo gintudluan si Ester sang iya ginkilala nga amay, ang matutom nga si Mardoqueo, sini nga mga prinsipio. Gani nahibaluan gid ni Ester ang ‘tion sa paghambal.’

Si Ester nagsiling: “Kon maayo sa hari, ang hari kag si Haman magkadto sa sini nga adlaw sa sinalosalo nga naaman ko sa iya.” (Ester  5:4) Nagpasugot ang hari kag ginpatawag niya si Haman. Indi bala nga maalamon gid Ester? Ginrespeto niya ang iya bana kag nangita sia sing mas maayo nga tion para masugid ang iya problema.

Nagpreparar sing maayo si Ester, kag ginsigurado niya nga ang tanan magustuhan sang iya bana. Naghanda sia sing maayo nga alak para mangin makalilipay ang okasyon. (Salmo 104:15) Nalipay gid si Asuero, kag ginpamangkot niya liwat si Ester kon ano ang iya pangayuon. Ini na bala ang tion sa paghambal?

Para kay Ester, indi pa. Gin-agda niya liwat ang hari kag si Haman sa isa pa ka sinalusalo pagkasunod nga adlaw. (Ester 5:7, 8) Ngaa ginpabuasan pa niya? Dumduma nga nagmando ang hari nga pamatyon ang tanan nga kasimanwa ni Ester. Gani dapat pat-uron ni Ester nga masugid ang problema sa husto nga tion. Naghulat sia sang isa pa ka kahigayunan nga mapakita sa iya bana nga ginarespeto gid niya ini.

Ang pagpaumod isa ka bilidhon nga kinaiya nga talagsa na lang makita. Bisan gusto na gid ni Ester nga manugid, nagpaumod sia kag naghulat sang husto nga tion. Madamo kita sing matun-an sa iya, kay mahimo nakakita kita sang mga sala nga dapat tadlungon. Kon kinahanglan ipadangat sa may awtoridad ang problema, maayo nga ilugon naton si Ester kag magpaumod. Ang Hulubaton 25:15 nagasiling: “Sa malawig nga pagpaumud nabuyuk ang manugdumala, kag ang dila nga mahomok nagaboong sang tul-an.” Kon maghulat kita sa husto nga tion kag maghambal sing kalmado, pareho kay Ester, ang daw tul-an katig-a nga pagpamatok mahimo maghumok. Ginpakamaayo bala ni Jehova nga Dios si Ester bangod sini?

Ang Pagpaumod Nagadala sing Hustisya

Ang pagpaumod ni Ester may maayo nga mga resulta. Pagkatapos sang una nga sinalusalo, “malipayon” si Haman kay nahamuot sa iya ang hari kag rayna. Pag-agi niya sa gawang sang palasyo, nakita niya ang Judiyo nga si Mardoqueo nga wala gihapon nagsaludo sa iya. Wala ini ginhimo ni Mardoqueo indi bangod wala sia nagarespeto, kundi bangod sa iya konsiensia kag sa iya kaangtanan kay Jehova nga Dios. Pero, “naakig gid” si Haman.—Ester 5:9, HPV.

Sang ginsugid ini ni Haman sa iya asawa kag mga abyan, ginsilingan nila sia nga  magpahimo sing bitayan nga mga 22 metros kataas, kag maglisensia sa hari nga ibitay diri si Mardoqueo. Nagustuhan ni Haman ang ila ideya kag nagpahimo sia dayon sing bitayan.—Ester 5:12-14.

Pero sadto nga gab-i, “indi makatolog ang hari,” siling sang Biblia, gani ginpakuha niya ang libro sang maragtas sang ginharian kag ginbasa ini sa iya. Nabasahan diri ang parte sa plano nga pagpatay kay Asuero. Ini nga hitabo nadumduman sang hari, kag ang mga manugpatay nadakpan kag ginpatay. Pero ano ang ginhimo kay Mardoqueo nga nagbuyagyag sang plano? Namangkot dayon ang hari kon bala napadyaan na si Mardoqueo. Ang sabat? Wala pa.—Ester 6:1-3.

Naakig ang hari, gani namangkot sia kon bala may opisyal sang palasyo nga makabulig sa iya sa pagtadlong sini. Natabuan nga ara didto si Haman, nga mahimo temprano pa nag-abot para mangayo sing pahanugot sa pagpatay kay Mardoqueo. Pero wala pa sia makahambal, ginpamangkot sia sang hari kon paano padunggan ang tawo nga nahamut-an sang hari. Abi ni Haman sia ang ginatumod sang hari. Gani naghatag sia sing suhestyon: Suksukan ang tawo sang bayo sang hari, pasakyon sa kabayo sini, kag iparada sang mataas nga opisyal sa bilog nga Susan. Dayon ang opisyal magadayaw sa iya nga mabatian sang tanan. Imadyina ang reaksion ni Haman sang nahibaluan niya nga ang tawo nga padunggan amo si Mardoqueo! Kag sin-o ang ginsugo sang hari nga magadayaw kay Mardoqueo? Si Haman!—Ester 6:4-10.

Napilitan si Haman nga tumanon ang sugo nga nagpaakig pa gid sa iya kay Mardoqueo. Dayon nagpauli sia nga nahuy-an. Ginsilingan sia sang iya asawa kag mga abyan nga ang natabo isa ka malain nga patimaan; nga mapierde sia kay Mardoqueo nga isa ka Judiyo.—Ester 6:12, 13.

Bangod naghulat si Ester sang isa pa ka adlaw para isugid sa hari ang iya pangabay, nahatagan sing tion si Haman nga maghimo sing plano nga nagresulta sa iya kahuy-anan. Kag mahimo nga si Jehova nga Dios ang sa likod kon ngaa wala matulugan ang hari. (Hulubaton 21:1) Gani, nagsiling ang Biblia nga dapat kita ‘maghulat.’ (Miqueas 7:7) Kon maghulat kita sa Dios, makita naton nga mas maayo ang iya mga solusyon sa aton mga problema.

Naghambal Sia nga May Kaisog

Wala na ginpahulat ni Ester ang hari. Sa iya ikaduha nga sinalusalo, isugid na niya ang tanan. Paano? Ginhatagan sia sang hari sing kahigayunan; ginpamangkot sia liwat kon ano ang iya pangabay. (Ester 7:2) Ini na ang ‘tion sa paghambal’ ni Ester.

Mahimo nga nangamuyo sing mahipos si Ester sa iya Dios antes niya ini ginsiling: “Kon nakapahamuut ako sa imo itololok, O hari, kag kon nahamut-an ini sang hari, ihatag sa akon ang akon kabuhi sa akon pakilooy, kag ang akon katawohan sa akon pangabay.” (Ester 7:3) Talupangda nga ginpasalig niya ang hari nga ginarespeto niya ang paghukom nga nahamut-an sini. Lain gid si Ester kay Vasti, ang una nga asawa sang hari, nga hungod nga nagpakahuya sa iya bana! (Ester 1:10-12) Wala man ginpakalain ni Ester ang hari sa pagsalig sini kay Haman. Sa baylo, nakitluoy sia nga proteksionan ang iya kabuhi.

 Sigurado nga interesado ang hari sa sini nga pangabay. Kay man, sin-o ang gusto magpatay sa iya rayna? Si Ester nagpadayon: “Ginbaligya kami, ako kag ang akon katawohan, nga laglagon, patyon, kag walaon. Kon nabaligya kami nga ulipon nga mga lalaki kag ulipon nga mga babayi, naghipus ako kuntani; kay ang amon kapipit-an indi mapaanggid sa kasamaran sang hari.” (Ester 7:4) Prangka nga ginbuyagyag ni Ester ang problema, pero nagsiling sia nga mahipos lang sia kuntani kon ulipunon lang sila. Pero bangod pagpapas ang himuon sa ila, daku ang epekto sini sa hari kag indi puede nga maghipos lang sia.

Ginatudluan man kita sang halimbawa ni Ester kon paano magkumbinsi. Kon kinahanglan mo isugid ang serioso nga problema sa tawo nga may awtoridad ukon sa imo hinigugma, ang pagpaumod, pagrespeto, kag katampad makabulig gid.—Hulubaton 16:21, 23.

Si Asuero namangkot: “Sin-o ang nangahas sa paghimo sina kag diin siya subong?” Imadyina nga may ginatudlo si Ester samtang nagasiling sia: “Ang kaaway wala sing iban kundi ining malaot nga si Haman.” Ano ang epekto sini? Hinadlukan gid si Haman. Imadyina nga nagapalamula ang hari sang nahibaluan niya nga ang iya ginasaligan nga manuglaygay nagdaya sa iya nga pirmahan ang sugo nga magapatay sa iya pinalangga nga asawa! Nagkadto dayon ang hari sa hardin para magpakalma.—Ester 7:5-7, APD.

Naghapa si Haman sa tiilan sang rayna para makitluoy. Sang nagbalik ang hari kag nakita niya si Haman nga nagahapa sa higdaan nga ginahilayan ni Ester, akig niya nga gin-akusahan si Haman nga manglugos sa rayna sa balay mismo sang hari. Nagakahulugan ini sang kamatayon ni Haman. Ginkuha si Haman nga natabunan ang guya. Ang isa ka opisyal nagsiling sa hari nga may ginpatindog si Haman nga daku nga bitayan para kay Mardoqueo. Nagmando dayon si Asuero nga bitayon didto si Haman.—Ester 7:8-10.

Bangod sa lapnag nga inhustisya subong, daw imposible na nga matigayon ang hustisya. Nahunahuna mo man bala ini? Si Ester wala nadulaan sing paglaum, pagsalig, ukon pagtuo. Sang nag-abot ang husto nga tion, maisog niya nga ginhambal kon ano ang husto, kag nagsalig nga buligan sia ni Jehova. Amo man sini ang aton himuon! Wala nagbag-o si Jehova halin sang panahon ni Ester. Ginadakop niya ang mga malaut paagi sa ila kaugalingon nga mga siod, pareho sa ginhimo niya kay Haman.—Salmo 7:11-16.

Gin-una Niya si Jehova kag ang Iya Katawhan

Nakilala na gid man sang hari kon sin-o si Mardoqueo—indi lamang bilang manug-amlig  niya kundi ang nagpadaku mismo kay Ester. Ginhatag ni Asuero kay Mardoqueo ang posisyon ni Haman bilang primer ministro. Ginhatag sang hari kay Ester ang balay ni Haman, lakip ang mga pagkabutang sini, kag ginpadumalahan ini kay Mardoqueo.—Ester 8:1, 2.

Subong nga luwas na sanday Ester kag Mardoqueo, mapatawhay na lang bala ang rayna? Ina ang iya ginhimo kon maiyaiyahon sia. Sina nga tion, ang sugo ni Haman nga pamatyon ang mga Judiyo nakalab-ot na sa bilog nga emperyo. Naghimo si Haman sing pagabutgabot, ukon Pur—nga porma sang espiritismo—para mahibaluan kon san-o ipatuman ining mapintas nga pagsalakay. (Ester 9:24-26) Bisan binulan pa antes ini ipatuman, kadasig lang sang panahon. Mapunggan pa ayhan ini?

Ginrisgo liwat ni Ester ang iya kabuhi, nagkadto sia sa hari nga wala ginpatawag. Naghibi sia para sa iya mga kasimanwa, kag nagpakitluoy sa iya bana nga bag-uhon ang mando. Pero ang mga layi nga ginpirmahan sang hari sang Persia indi na puede bag-uhon. (Daniel 6:12, 15) Gani ginhatagan sang hari sing awtoridad sanday Ester kag Mardoqueo nga maghimo sing bag-o nga sugo. Ginpagua ang ikaduha nga proklamasyon, nga nagahatag sing kinamatarong sa mga Judiyo nga depensahan  ang ila kaugalingon. Ining maayong balita para sa mga Judiyo ginpahibalo sang mga manugkabayo sa bilog nga emperyo. Madamo ang nabuhian sing paglaum. (Ester 8:3-16) Maimadyin naton ang mga Judiyo sa bilog nga emperyo nga nagahanda para sa inaway, nga indi nila mahimo kon wala ining bag-o nga sugo. Magaupod ayhan si “Jehova sang mga kasuldadusan” sa iya katawhan?—1 Samuel 17:45, NW.

Sang nag-abot ang gintalana nga adlaw, handa na ang katawhan sang Dios. Madamo nga opisyal sang Persia ang nag-apin sa ila, kay lapnag na ang balita nga si Mardoqueo nga Judiyo ang bag-o nga primer ministro. Ginpadaug ni Jehova ang iya katawhan. Ginpat-od niya nga maubos ang mga kaaway sang iya katawhan para wala na sing magahalit sa ila. *—Ester 9:1-6.

Delikado gid para kay Mardoqueo nga dumalahan ang balay ni Haman kon buhi pa ang napulo ka anak sining malaut nga tawo. Gani ginpamatay man sila. (Ester 9:7-10) Natuman ang tagna sang Dios sa Biblia nga mapapas ang mga Amaleknon nga mapintas nga kaaway sang iya katawhan. (Deuteronomio 25:17-19) Ang mga anak ni Haman mahimo nalakip sa katapusan nga mga kaliwat sining ginpakamalaut nga pungsod.

Mahimo nga indi mahapos para sa pamatan-on nga si Ester nga abagahon ang mabug-at nga mga responsibilidad pareho sang sugo sang hari parte sa inaway kag pagpapas. Pero kabubut-on sang Dios nga maproteksionan ang Israel sa kalaglagan; kay diri magahalin ang ginpromisa nga Mesias, ang paglaum sang tanan nga tawo! (Genesis 22:18) Subong, nahibaluan sang mga alagad sang Dios nga sang nagkadto sa duta ang Mesias nga si Jesus, gindumilian na niya ang iya mga sumulunod nga mag-entra sa inaway.—Mateo 26:52.

Pero ang mga Cristiano nagapakig-away sa espirituwal. Gusto gid ni Satanas nga gub-on ang aton pagtuo kay Jehova nga Dios. (2 Corinto 10:3, 4) Maayo gid nga halimbawa si Ester! Kabay nga ilugon naton ang iya pagtuo paagi sa pagpakita sing kaalam, kaisog, pagpaumod, kag pagsakripisyo para pangapinan ang katawhan sang Dios.

[Mga Nota]

[Kahon sa pahina 28]

Mga Pamangkot Parte kay Ester

Ngaa nagpasugot si Mardoqueo nga mamana si Ester sang isa ka pagano?

Wala sing basihan ang ginsiling sang pila ka iskolar nga oportunista si Mardoqueo, nga gusto mapamana ni Ester ang hari para sa kadungganan. Mahimo nga indi sia ugyon sa sini kay matutom sia nga Judiyo. (Deuteronomio 7:3) Suno sa dumaan nga mga istorya sang mga Judiyo, gintinguhaan ni Mardoqueo nga punggan ang pag-asawahay. Pero ayhan wala sila ni Ester sing mahimo sa sini kay pangayaw lang sila sa lugar nga ginagamhan sang diktador nga ginakabig nga dios. Naintiendihan sang ulihi nga gingamit ni Jehova ang pagpamana ni Ester para proteksionan ang iya katawhan.—Ester 4:14.

Ngaa wala ginsambit sa tulun-an sang Ester ang ngalan sang Dios nga Jehova?

Maathag nga si Mardoqueo ang gingiyahan sa pagsulat sini nga tulun-an. Mahimo nga ginlakip ini sadto sa opisyal nga mga rekord sang Persia antes gindala sa Jerusalem. Mahimo nga wala ginsambit ang ngalan ni Jehova kay basi makita ini sang mga sumilimba sang mga dios sang Persia kag gub-on nila ang tulun-an. Ano man ang rason, maathag nga nagpasilabot si Jehova. Ang matuod, ang ngalan sang Dios gintago sa orihinal nga Hebreo nga sinulatan paagi sa mga acrostic, diin hungod nga ginplastar ang mga tinaga para ang una ukon ang ulihi nga mga letra sini magaporma sang ngalan sang Dios.—Ester 1:20, footnote sang New World Translation of the Holy Scriptures—With References.

Wala bala nagasanto sa kasaysayan ang tulun-an sang Ester?

Amo ini ang ginsiling sang pila ka kritiko. Pero, natalupangdan sang pila ka iskolar nga ang manunulat sang tulun-an madamo sing nahibaluan parte sa mga manuggahom, arkitektura, kag kustombre sang Persia. Matuod, wala ginsambit si Rayna Ester sa nasapwan nga sekular nga mga dokumento, pero indi lang sia ang miembro sang korte sang hari nga wala ginbutang sa pangpubliko nga mga rekord. Ginapakita man sang sekular nga mga rekord nga ang tawo nga nagahingalan Mardukâ, nga katumbas sang Mardoqueo sa Persianhon nga lenguahe, isa ka opisyal sang korte sa Susan sa panahon nga ginsiling sang tulun-an.

[Kahon sa pahina 29]

Natuman nga Tagna

Natuman nanday Ester kag Mardoqueo ang isa ka tagna sang Biblia sang nakig-away sila para sa katawhan sang Dios. Sobra 1,200 ka tuig antes sini, gingiyahan ni Jehova ang patriarka nga si Jacob sa pagtagna parte sa isa niya ka anak: “Si Benjamin lobo nga nagapanukub, sa aga magahalunhon sia sang tulukbon, kag sa kahaponon magabahinbahin sia sang inagaw.” (Genesis 49:27) Sang “aga” nga bahin sang kasaysayan sang mga hari sang Israel, nalakip sa kaanakan ni Benjamin si Hari Saul kag ang iban pa nga nagpakig-away para sa katawhan ni Jehova. Sa “kahaponon” nga bahin sini nga kasaysayan, ukon sang natapos na ang paggahom sang mga hari sang Israel, sanday Ester kag Mardoqueo, nga naghalin sa tribo ni Benjamin, nagmadinalag-on batok sa mga kaaway ni Jehova. Pareho lang nga ginbahinbahin nila ang inagaw, kay nagkadto sa ila ang pagkabutang ni Haman.

[Retrato sa pahina 25]

Mapainubuson nga ginpasalamatan ni Ester ang kaluoy sang hari

[Retrato sa pahina 26, 27]

Maisog nga ginbuyagyag ni Ester ang kalainan ni Haman

[Retrato sa pahina 28, 29]

Nagpagua sing proklamasyon sanday Ester kag Mardoqueo para sa mga Judiyo sa Emperyo sang Persia