Nahibaluan Mo Bala?
Sang panahon ni Jesus, paano sila nagaamot sa templo?
Ang talaguan sang kuarta sa templo ara sa Luwang sang mga Babayi. Ang libro nga The Temple—Its Ministry and Services nagasiling: “Makita sa palibot ang simple nga mga haligi nga may trese ka bulutangan ukon ‘trumpeta’ nga ginabutangan sang mga amot nga nasandig sa dingding.”
Ginatawag ang mga bulutangan nga trumpeta bangod makitid ang baba sini kag malapad ang idalom sini. Ang kada bulutangan may ngalan sang nagkalainlain nga amot, kag may ginagamitan ang kada isa sini. Ara si Jesus sa Luwang sang mga Babayi sang nagatan-aw sia sa madamo nga tawo nga nagaamot lakip ang imol nga balo nga babayi.—Lucas 21:1, 2.
Ang una nga duha ka bulutangan para sa buhis sa templo, ang isa para sa sina nga tuig kag ang isa para sa nagligad nga tuig. Ang ikatlo tubtob ikapito nga bulutangan para sa pagtipon sang pundo para sa bili sang mga tukmo, pating, kahoy, incienso, kag bulawan nga mga suludlan. Kon may sobra ang gintigana nga kuarta sang nagahalad, ginahulog niya ini sa isa sang mga masunod nga kahon. Ang ikawalo nga bulutangan para sa sobra nga kuarta halin sa mga halad para sa sala. Ang ika-9 tubtob ika-12 nga bulutangan para sa sobra nga kuarta halin sa mga halad tungod sa paglapas, sa ginhalad nga mga pispis, mga halad sang mga Nazareo, kag sang natinluan nga mga aruon. Ang ika-13 nga bulutangan para sa kinabubut-on nga amot.
Masaligan gid bala ang manunulat sang Biblia nga si Lucas?
Ginsulat ni Lucas ang Ebanghelyo nga nagadala sang iya ngalan kag ang Mga Binuhatan sang mga Apostoles. Si Lucas nagsiling nga nausisa niya sing “sibu ang tanan nga butang halin sa ginsuguran,” pero ginduhaduhaan sang pila ka iskolar ang iya sinulatan. (Lucas 1:3) Gani daw ano sia ka masaligan?
Ginalakip ni Lucas ang kasaysayan nga puede mausisa. Halimbawa, naggamit sia sing sibu pero indi kilala nga mga titulo sang mga opisyal sang Roma, subong sang mahistrado sibil sang Filipos, manugdumala sang siudad sang Tesalonica, kag manugdumala sang mga kapiestahan sa Efeso. (Binuhatan 16:20; 17:6; 19:31) Gintawag ni Lucas si Herodes Antipas nga manugdumala sang distrito, kag si Sergio Paulo nga proconsul sang Cipre.—Binuhatan 13:1, 7.
Ang sibu nga paggamit ni Lucas sang mga titulo talalupangdon gid kay sang nagbag-o ang kahimtangan sang teritoryo sang Roma, nagbag-o man ang mga titulo sang mga nagapamuno sini. Pero, “eksakto pirme ang pagtawag sang Binuhatan sa mga lugar kag tion,” siling sang iskolar sang Biblia nga si Bruce Metzger. Ang iskolar nga si William Ramsay nagtawag kay Lucas nga “isa ka masaligan gid nga istoryador.”