Ang mga Kasuguan sang Dios sang Una Parte sa Katinlo Mas Moderno Sangsa Iban
Antes makatabok sa Ginsaad nga Duta ang mga Israelinhon, nagsiling ang Dios nga amligan niya sila sa “tanan nga balatian” nga nakita nila sa Egipto. Natabo ini mga 3,500 na ka tuig ang nagligad. (Deuteronomio 7:15) Gani ginhatagan niya sila sing detalyado nga mga instruksion parte sa katinlo kag kon paano malikawan ang paglapta sang mga balatian. Halimbawa:
Ginapatuman sang mga kasuguan sa ila pungsod ang pagpanglaba sang ila bayo kag pagpaligo.—Levitico 15:4-27.
Parte sa kon ano ang himuon sa higko sang tawo, ang Dios nagsiling: “Dapat may palamus-unan kamo nga lugar sa gua sang kampo, kag didto kamo magkadto. Dapat may pala kamo sa inyo mga gamit. Kon magkatinkatin kamo sa gua, gamiton ninyo ini sa pagkutkot kag tabunan ninyo dayon ang inyo higko.”—Deuteronomio 23:12, 13.
Ang mga tawo nga may makalalaton nga balatian ikuarentina sing pila ka adlaw. Kon nag-ayo na sila, kinahanglan nila labhan ang ila bayo kag magpaligo para mangin “matinlo” sila antes sila makapakig-upod liwat sa iban.—Levitico 14:8, 9.
Ang bisan sin-o nga makatandog sang patay nga lawas dapat ikuarentina.—Levitico 5:2, 3; Numeros 19:16.
Ang mga kasuguan sa Israel nagapakita sang mas moderno nga paghangop parte sa medisina kag katinlo kon ikumparar sa iban nga pungsod sang una.
Sa iban nga mga lugar, indi maayo ang ila mga kinabatasan parte sa katinlo. Halimbawa:
Ang mga higko kag basura ginabilin lang sa dalan. Ang tubig kag pagkaon ginapabay-an nga mahigkuan. Bangod sini, madamo ang nagabalatian nga mga tawo kag nagakapatay nga mga bata.
Diutay lang ang mga nabal-an sang mga doktor sang una parte sa mga kagaw kag mikrobyo, kag may iban nga wala na gid sing may nabal-an parte sa sini. Ginagamit sang mga Egiptohanon sang una bilang “bulong” ang dugo sang tiki, ipot sang pispis nga pelican, patay nga ilaga, ihi, kag tinapay nga agup-upon. Pirme man nila ginagamit ang mga higko sang tawo ukon sapat sa ila pagpamulong.
Ang mga parasite nga nagahalin sa mahigko nga tubig sang Suba Nilo kag sang mga kanal sini isa man sa mga rason sang pagbalatian sang mga Egiptohanon sang una. Madamo man sang mga lapsag sa Egipto ang nagakapatay bangod sang lupot kag iban pa nga mga balatian nga nagahalin sa mahigko nga pagkaon.
Bangod nagtuman ang mga Israelinhon sa mga talaksan parte sa katinlo nga ginapatuman sa Kasuguan sang Dios, nakabenepisyo gid sila kag mas maayo ang ila panglawas kon ikumparar sa mga tawo sa iban nga pungsod.