BULIG PARA SA PAMILYA | GINIKANAN

Kabataan kag Smartphone—Bahin 2: Tudlui ang Imo Kabataan nga Mangin Maalamon sa Paggamit sang Smartphone

I-PLAY

Ang smartphone pareho sa isa ka power tool—makabulig ini ukon makahalit depende sa paggamit mo sa sini. Paano mo tudluan ang imo kabataan nga mangin maalamon sa paggamit sang smartphone? Halimbawa, daw ano kadugay sila nga maggamit sini sa isa ka adlaw? a

Ang dapat mo mahibaluan

Mahimo mabutang sa katalagman ang nagagamit sang smartphone. Ginapakita sang artikulo nga “Kabataan kag Smartphone—Bahin 1: Dapat Bala Maggamit sang Smartphone ang Akon Bata?” nga paagi sa smartphone makita sang imo bata ang bisan ano nga ara sa Internet, maayo man ini ukon malain.

“Nagakalipat kita nga kon may smartphone ang aton bata, posible sila mabiktima sang malain nga mga tawo kag mga ideya.”—Brenda.

Dapat tudluan ang kabataan. Ang mga kabataan subong sagad gid maggamit sang teknolohiya samtang ang mga adulto nagatuon pa lang. Pero indi buot silingon sini nga wala na gid sing nahibaluan ang mga ginikanan kag indi buot silingon nga mas maalamon na gid ang mga bata kon parte sa paggamit sang smartphone.

Ibutang ta nga mas sagad ang imo kabataan sa paggamit sang smartphone, pero indi buot silingon nga magamit na nila ini sing maalamon. Bisan daw ano kasagad sang mga bata sa teknolohiya, kinahanglan gihapon nila ang panuytoy sang ginikanan para mangin responsable sila sa paggamit sini.

“Kon ginhatagan mo sang smartphone ang imo bata pero wala mo sia gintudluan kon paano ini gamiton, daw pareho lang nga ginhatagan mo sia sing yabi sang salakyan, ginpapungko sia sa driver’s seat, ginpaandar mo ang makina, kag ginsilingan sia nga ‘Halong ka ha’ nga wala mo sia anay gintudluan magdrayb.”—Seth.

Ang puede mo himuon

Tun-i ang mga feature sang smartphone sang imo bata. Mangin pamilyar sa mga tools nga makabulig sa imo bata nga gamiton sing responsable ang iya smartphone. Halimbawa:

May mga parental control bala ang smartphone nga puede mag-set sang mga limit sa paggamit sini?

Kabalo ka bala nga ang mga phone setting nga naga-block sang indi nagakaigo nga mga materyal indi siento porsiento nga masaligan kag puede gihapon malutsan?

Kon mas madamo ka sing nabal-an parte sa smartphone sang imo bata mas mabuligan mo sia nga mangin responsable sa paggamit sini.

Prinsipio sa Biblia: “Paagi sa ihibalo ginapabakod sang tawo ang iya gahom.”—Hulubaton 24:5.

Magbutang sing limit. Maghimo sing mga pagsulundan. Halimbawa:

Pasugtan mo bala ang imo bata nga maggamit sang smartphone samtang nagakaon ukon maggamit sini samtang nagabisita kamo sa inyo mga paryente ukon mga kakilala?

Mapasugot ka bala nga ara sa imo bata ang smartphone sa bilog nga gab-i?

Ano nga mga app ang pasugtan mo nga gamiton sang imo bata?

Para sa imo, ano kalawig ang sobra nga paggamit?

Dapat ka bala magbutang sing time limit kon daw ano kalawig niya gamiton ang iya smartphone kada adlaw?

Ipaathag ang imo mga pagsulundan sa imo bata kag mangin desidido nga magdisiplina kon wala niya ini ginasunod.

Prinsipio sa Biblia: “Indi ka magpugong sa pagdisiplina sa imo bata.”—Hulubaton 23:13.

Tseka ang smartphone sang imo bata. Hibalua ang password sang imo bata kag tan-awa ang unod sang iya smartphone kon kinahanglanon, lakip ang iya mga text, app, piktyur, kag mga site nga iya ginabuksan.

“Ginsilingan namon ang amon bata nga babayi nga mahimo tsekon namon ang iya smartphone bisan ano oras nga gusto namon. Kon may makita kami nga indi amo, dugangan pa gid namon ang limit sa paggamit niya sini.”—Lorraine.

Bilang ginikanan, may kinamatarong ka nga mahibaluan kon paano ginagamit sang imo bata ang iya smartphone.

Prinsipio sa Biblia: “Paagi sa iya mga buhat ginapakita sang bata kon bala husto kag matarong ang iya ginahimo.”—Hulubaton 20:11.

Magtudlo sing maayo nga mga pamatasan. Buligi ang imo bata na gustuhon sini nga himuon kon ano ang maayo. Ngaa importante ini? Kay bisan ano nga bantay sang ginikanan, puede gihapon sila malutsan kon gustuhon gid sang ila kabataan. b

Gani tudlui ang imo bata nga mangin honest, magpugong sang kaugalingon, mangin responsable sa iya ginahimo, kag sang iban pa maayo nga mga batasan. Ang bata nga nakatuon sining maayo nga mga pamatasan mangin mas maalamon sa paggamit sang iya smartphone.

Prinsipio sa Biblia: ‘Paagi sa paggamit sang ila mga ikasarang sa paghangop nahanas ang hamtong nga mga tawo nga makilala ang maayo kag malain.’—Hebreo 5:14.

a Sa sini nga artikulo, ang termino nga “smartphone” nagapatuhoy sa cell phone nga makakonek sa Internet. Daw ginpagamay ini nga kompyuter.

b Halimbawa, ang iban nagagamit sang isa ka “ghost app.” Isa ini ka app nga daw simple lang pareho sang calculator, pero puede taguan sang mga piktyur, video, ukon iban pa nga materyal nga indi nila gusto nga makita sang ila ginikanan.