Amo man bala sini ang imo ginabatyag kon kis-a?

 “Pirme ko ginapensar: ‘Ano kon . . . ?’ ‘Paano kon madisgrasya kami samtang nagabiyahe?’ ‘Paano kon ma-crash ang ginasakyan namon nga eroplano?’ Nabalaka ako sa mga butang nga wala ginakabalak-an sang kalabanan.”​—Charles.

 “Pirme lang ako nagakabalaka, daw pareho ako sang hamster sa sulod sang hamster-wheel nga sige dalagan pero wala sing ginakadtuan. Daw mapatay na ako sing obra pero wala man ako sing nalab-ot sa akon kabuhi!”​—Anna.

 “Kon may magsiling nga mas maayo ang akon sitwasyon kay nagaeskwela pa ako, sa pensar ko lang, ‘Wala lang sila kabalo kon daw ano kabudlay mag-eskwela!’”​—Daniel.

 “Daw pressure cooker ako. Ginakabalak-an ko kon ano ang matabo ukon kon ano ang himuon ko.”​—Laura.

 Ang matuod: Ari kita subong sa ginatawag sang Biblia nga “makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay atubangon.” (2 Timoteo 3:1) Gani indi lang mga may edad ang nagakabalaka kundi pati man ang mga pamatan-on.

 Indi. Siling sang Biblia natural lang sa tawo nga magkabalaka kay gusto nila pahamut-an ang ila mga pinalangga.​—1 Corinto 7:​32-34; 2 Corinto 11:28.

 Isa pa, batunon naton nga ang kabalaka makabulig sa aton nga himuon ang isa ka butang. Halimbawa, may test ka sa masunod nga semana. Ang kabalaka mahimo magpahulag sa imo nga magtuon subong nga semana​—kag makabulig ina nga magtaas ang imo grado!

 Ang kabalaka puede man magpaandam sa imo kon may katalagman. “Mahimo nabalaka ka kay bal-an mo nga sala ang imo ginahimo kag kinahanglan mo ini bag-uhon para indi ka pagkonsiensiahon,” siling sang tin-edyer nga si Serena.​—Ikumparar ang Santiago 5:14.

 Ang matuod: Ang kabalaka nagabulig sa imo​—basta magpahulag ini sa imo nga himuon ang husto nga mga butang.

 Pero, ano ang himuon mo kon bangod sa kabalaka puro na lang negatibo ang imo mapensaran?

 Halimbawa: “Nabalaka ako kon pensaron ko ang posible nga mga resulta sang makapa-stress nga sitwasyon,” siling sang 19 anyos nga si Richard. “Ginabalikbalik ko sa akon pensar ang sitwasyon gani nagadugang nga nagadugang ang akon kabalaka.”

 Ang Biblia nagasiling nga “ang malinong nga tagipusuon nagahatag sing kabuhi sa lawas.” (Hulubaton 14:30) Pero ang kabalaka may indi maayo nga epekto sa lawas, pareho sang pagsakit kag paglingin sang ulo, paglain sang tiyan, kag pagkubakuba sang dughan.

 Pero ano ang himuon mo kon ang kabalaka nagahalit sa baylo nga nagabulig sa imo?

•   Binagbinaga kon bala dapat ka gid man mabalaka. “Maayo ang pagkabalaka sa imo mga responsibilidad; pero ang sobra nga pagkabalaka lain na nga istorya. Nadumduman ko ang isa ka hulubaton nga, Ang kabalaka pareho sang bangko nga humbahumba. May ginahimo ka pero wala sing ginapadulungan.”​—Katherine.

   Ang Biblia nagasiling: “Sin-o sa inyo ang makadugang sa iya kabuhi sing bisan isa lang ka maniko paagi sa pagkabalaka?”​—Mateo 6:27.

   Ang buot silingon: Kon ang kabalaka wala sing ginahatag nga solusyon sa imo, nagadugang lang ini sa imo problema​—ukon mangin ang problema.

•   Indi pagpaligbi ang sa masunod nga adlaw. “Pensara. Ang imo bala ginakabalak-an mga butang para pa sa buas? sa masunod nga bulan? sa masunod nga tuig? ukon sa masunod nga lima ka tuig?”​—Anthony.

   Ang Biblia nagasiling: “Indi gid ninyo pagkabalak-i ang buas, kay ang buas may kaugalingon nga mga kabalaka. Ang tagsa ka adlaw may kaugalingon nga mga palaligban.”​—Mateo 6:34.

   Ang buot silingon: Wala sing pulos ang pagkabalaka sa mga butang nga wala pa matabo​—ang iban sini mga butang nga mahimo indi matabo.

•   Batuna ang mga butang nga indi mo na mabag-o. “Ang pinakamaayo nga mahimo mo amo ang paghanda sa bisan ano nga sitwasyon tubtob posible, pero batuna ang kamatuoran nga may mga sitwasyon nga indi mo kontrolado.​—Robert.

   Ang Biblia nagasiling: “Indi pirme ang madasig ang nagadaug sa palumba, . . . ukon ang may ihibalo ang pirme nagamadinalag-on, bangod ang tion kag ang wala ginapaabot nga hitabo nagakatabo sa ila tanan.”​—Manugwali 9:11.

   Ang buot silingon: Kon kis-a indi mo mabag-o ang imo sitwasyon, pero mabag-o mo ang imo panan-aw sa sini.

•   Hunahunaa ang bug-os nga sitwasyon. “Narealisar ko nga dapat ko hangpon ang bug-os nga nagakatabo kag indi magpa-stress sa gagmay nga mga butang. Dapat ko pilion ang mas importante kag amo ini ang unahon.”​—Alexis.

   Ang Biblia nagasiling: “[Pat-ura] ninyo ang mas importante nga mga butang.”​—Filipos 1:​10.

   Ang buot silingon: Ang mga tawo nga nagabutang sang ila kabalaka sa husto nga lugar indi tanto ma-stress sa sini.

•   Makig-istorya sa iban. “Sang grade six ako, grabe gid ang akon kabalaka kada magpauli ako kay ginapamensar ko naman ang masunod nga adlaw. Ginasugid ko ini kanday Nanay kag Tatay kag ginapamatian gid nila ako. Maayo lang kay ara sila. Masaligan ko sila kag puede ko sila maistorya bisan ano oras. Nakabulig gid ini sa akon nga atubangon ang masunod nga adlaw.​—Marilyn.

   Ang Biblia nagasiling: “Ang kabalaka sa tagipusuon sang tawo nagapabug-at sini, apang ang maayo nga pulong nagapasadya sa iya.”​—Hulubaton 12:25.

   Ang buot silingon: Ang imo ginikanan ukon abyan makabulig sa imo nga mabuhinan ang imo kabalaka.

•   Mangamuyo. “Ang pagpangamuyo​—sing matunog​—nakabulig sa akon. Mahambal ko ang akon ginakabalak-an imbes nga pensaron lang ini. Nakabulig man ini sa akon nga marealisar nga si Jehova mas daku sangsa akon kabalaka.”​—Laura.

   Ang Biblia nagasiling: ‘Itugyan ninyo sa Dios ang tanan ninyo nga kabalaka, kay nagaulikid sia sa inyo.’​—1 Pedro 5:7.

   Ang buot silingon: Ang pagpangamuyo indi paagi para masolbar naton ang problema nga kita lang. Matuod ini nga pagpakighambal kay Jehova nga Dios nga nagapromisa: “Indi ka magkabalaka, kay ako imo Dios. Pabaskugon ko ikaw, huo, buligan ko ikaw.”​—Isaias 41:10.