Tej Uas Peb Xav Paub
Cov Ixayees noj manas thiab ncuab tom moj sab qhua tiam sis lawv puas tau lwm yam dab tsi ntxiv noj?
Thaum cov Ixayees nyob tom moj sab qhua lawv yeej noj manas ntau xwb. (Khiav Dim 16:35) Tsis tas li ntawd, Yehauvas kuj muab ncuab rau lawv noj ob zaug thiab. (Khiav Dim 16:12, 13; Teev Npe 11:31) Txawm li ntawd los, cov Ixayees kuj muaj lwm yam zaub mov qho me ntsis los noj txuas pluas.
Xws li tej thaum Yehauvas kuj cia nws cov tib neeg mus “tsuam yeej so” rau ntawm tej thaj chaw uas muaj noj muaj haus. (Teev Npe 10:33) Ib qho chaw ntawd yog nyob rau ntawm Elimas uas “muaj kaum ob lub qhovdej cag, thiab muaj xya caum tsob toovlaj.” (Khiav Dim 15:27) Muaj ib phau ntawv hais txog tej nroj tsuag hauv phau Vajlugkub uas tham txog cov ntoo toov laj uas txi txiv nrw niab rau txhua qhov rau ntawm tej suab puam thiab yog cov ntoo uas neeg noj heev tshaj thaum tib neeg los mus dhau. Cov ntoo no tej txiv los kuj noj tau, ua tau roj los siv, thiab haj tseem pab tau tib neeg nraim tshav ntuj.”
Tej zaum cov Ixayees los tsuam chaw so rau ntawm ib qho chaw uas niaj hnub nim no hu ua Falees (Feiran) uas yog ib feem ntawm Wadis Falees (Wadi Feiran). a Lub kwj ha no ntev heev, nyob rau hauv ib phau ntawv tshawb nrhiav txog phau Vajlugkub hais tias nws ntev li “81 mais [130 kilumev] thiab yog ib qho chaw loj, zoo nkauj, thiab yog lub kwj ha hauv Xinais uas tib neeg cav ua ntshoo nrooj. Yog ib tug twg xav mus rau ntawm thaj chaw uas muaj ntoo toov laj, nws yuav tau taug ko taw 28 mais [45 kilumev] ntawm qhov uas lub kwj ha pib. Thaj chaw uas muaj ntoo toov laj no ntev li 3 mais [4.8 kilumev] kev. Thaj chaw no zoo nkauj heev, tib neeg muab piv rau lub vaj Edees. Tib neeg yeej taug lub kwj ha no ntau pua xyoo vim muaj cov txiv toov laj ntau heev.”
Thaum cov Ixayees tsiv tawm tim Iyiv, lawv nqa hmoov nplej uas muab zuaj lawm, phiab, tej zaum txhuv thiab roj. Txawm lawv nqa li no los tej khoom no yeej kav tsis ntev. Lawv kuj “cab yaj, cab tshis thiab cab nyuj coob ua npoj ntws nrog lawv mus.” (Khiav Dim 12:34-39) Vim txoj kev lawv taug ntawd yog ntuj qha teb nkig nkuav xwb, ces tej zaum ib txhia tsiaj txhu kuj tau ploj tuag lawm. Hos ib txhia lawv kuj tau muab tua noj. Hos ib co kuj tau muab tua fij rau Yehauvas thiab tej zaum lawv kuj muab tua fij rau tej vajtswv cuav. b (Tes Haujlwm 7:39-43) Txawm li ntawd los, cov Ixayees haj tseem yug tsiaj yug txhuv. Peb paub tseeb li no thaum Yehauvas cov tib neeg tsis mloog nws lus thiab nws ntuas lawv li no tias: “Nej cov menyuam yuav yug tsiaj hauv tebchaws moj sab qhua plaub caug xyoo.” (Teev Npe 14:33) Tej zaum lawv cov tsiaj txhu yuav muaj kua mis thiab lawv yuav muab tua tau los noj tiam sis lawv muaj kwv lam li peb plhom leej ces yuav tsis kav lawv nyob 40 xyoo tom tiaj suab puam. c
Cov tsiaj txhu ho noj thiab haus li cas? d Yav ntuj thaum ntawd, tej zaum kuj muaj nag dua thiab muaj tej zaub qaub zaub quag nyob rau tom moj sab qhua. Nyob rau phau ntawv lus Askiv hu ua Insight on the Scriptures, phau 1, tau hais tias 3,500 xyoo dhau los lawm, “muaj dej ntau heev rau lub caij uas cov Ixayees tab tom hla ntawd dua li niaj hnub nim no. Tos peb paub li no los vim muaj tej kwj ha nqhuab uas yav ntuj thaum ub muaj dej ntws nto thiaj ua tau kwj liag.” Txawm muaj li no los, moj sab qhua los haj tseem qhuav qhawv thiab txaus ntshai heev. (2 Kevcai 8:14-16) Yog tias Yehauvas tsis ua txuj ci muab dej rau cov Ixayees haus ces lawv thiab lawv tej tsiaj txhu yeej tsis dim li.—Khiav Dim 15:22-25; 17:1-6; Teev Npe 20:2, 11.
Mauxes qhia rau cov Ixayees tias Yehauvas yuav muab manas rau lawv noj “twb yog nws qhia kom [lawv] paub hais tias, tsis yog mov xwb thiaj cawm tau neeg txojsia, tiamsis [Yehauvas] tej lus txhua lo thiaj cawm tau neeg txojsia.”—2 Kevcai 8:3.
a Mus saib Phau Tsom Faj lub 5 Hlis tim 1 xyoo 1992, sab 24-25 ua lus Askiv.
b Nyob rau hauv phau Vajlugkub hais txog ob zaug uas lawv tau muab tsiaj tua fij rau Yehauvas tom moj sab qhua. Thawj zaug yog thaum lawv tsa kom muaj cov pov thawj. Zaum ob yog thaum lawv ua Kev Cai Hla Dhau. Ob zaug no yog nyob rau xyoo 1512 ua ntej Yexus, uas yog ib xyoos tom qab cov Ixayees tawm hauv teb chaws Iyiv mus.—Levis Kevcai 8:14–9:24; Teev Npe 9:1-5.
c Thaum cov Ixayees nyob yuav luag tau 40 xyoo tom moj sab qhua, lawv mus ua rog thiab huab tau tsiaj txhu ntau heev. (Teev Npe 31:32-34) Txawm li ntawd los lawv haj tseem noj manas txog ntua thaum lawv mus nyob rau hauv lub teb chaws uas Vajtswv cog tseg.—Yausuas 5:10-12.
d Tsis muaj ib qho twg hais hauv phau Vajlugkub tias cov tsiaj txhu nrog lawv noj manas vim Yehauvas hais rau nws cov tib neeg tias kom tsuas khaws manas txaus rau txhua tus hauv lawv tsev neeg noj xwb.—Khiav Dim 16:15, 16.