Hla mus rau

Mus rau cov ntsiab lus

Koj Puas Paub?

Koj Puas Paub?

Puas muaj Maudekhais tiag?

MUAJ ib tug txiv neej Yudais npe hu ua Maudekhais sau nyob rau hauv phau ntawv Exethaws. Nws poob mus ua cev qhev rau hauv tus nom Pawxias lub yeej. Tsis ntev tom qab xyoo 500 ua ntej Yexus yug, “lub sijhawm ntawd Xawxes ua vajntxwv kav.” (Niaj hnub niam no tib neeg xam pom tias tus vaj ntxwv no yog Xawxes tus 1.) Maudekhais tav tau qhov uas luag yuav muab vaj ntxwv nyas tua pov tseg. Vaj Ntxwv ris txiaj ntsig rau Maudekhais kawg nkaus li, nws yuav kom sawv daws hwm Maudekhais. Tom qab no thaum Hamas uas yog Maudekhais thiab cov Yudais tus yeeb ncuab tuag lawm, vaj ntxwv kuj muab Maudekhais tsa ua ib tug nom. Yog li ntawd, Maudekhais thiaj li sau ib tsab kev cai los tiv thaiv cov Yudais kom cov Pawxias thiaj tua tsis tau lawv tu noob nrho.​—Exethaws 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Muaj ib txhia neeg tshawb keeb kwm tau hais tias phau ntawv Exethaws yog dab neeg thiab Maudekhais yeej tsis muaj tiag. Tiam sis nyob rau xyoo 1941, muaj ib co neeg khawb nrhiav tej khoom qub nrhiav pom puav pheej qhia tias tej uas phau Vajlugkub sau txog Maudekhais yeej muaj tiag. Ua li tej lawv nrhiav pom ntawd yog li cas tiag?

Tej kws tshawb fawb nrhiav pom cov Pawxias muab lub npe Madukas (Marduka) sau rau ntawm lawv cov txiag pob zeb. Nws yog ib tug nom los sis tej zaum yog ib tug tuav ntaub ntawv hauv lub tuam ceeb nroog Susas. Muaj ib tug sau keeb kwm npe hu ua Athaw Unaws (Arthur Ungnad) tau hais tias nov yog thawj zaug lub npe Maudekhais tau hais tshwm uas tsis yog nyob rau hauv phau Vajlugkub.

Txij thaum Unaws sau txog li ntawd, muaj coob tus neeg tshawb fawb Vajlugkub thiaj li txhais cov neeg Pawxias tej txiag pob zeb ntau heev. Cov txiag pob zeb lawv nrhiav pom no nyob ze rau ntawm tus ntug nroog uas nyob rau hauv lub nroog Paxepolis (Persepolis) uas raug puas tsuaj tag lawm. Cov txiag pob zeb hais txog lub caij Xawxes tus 1 ua vaj ntxwv. Cov txiag no hais ua lus Elamais (Elamite) thiab kuj muaj cov npe uas sau rau hauv phau ntawv Exethaws. a

Lub npe Maudekhais (Madukas) txaug nyob rau ntawm cov neeg Pawxias daim txiag pob zeb

Muaj ntau daim txiag pob zeb nyob hauv lub nroog Paxepolis tau hais txog lub npe Madukas tias nws yog ib tug ceev ntaub ntawv rau tus vaj ntxwv uas yog Xawxes tus 1 hauv lub tuam ceeb nroog Susas. Muaj ib daig txiag zeb piav tias Madukas yog ib tug txhais lus. Tej yam lawv nrhiav tau no hais dhos daws rau Maudekhais tus uas hais txog nyob hauv phau Vajlugkub. Maudekhais yog ib tug ua hauj lwm rau Vaj Ntxwv Xawxes (Xawxes tus 1) thiab nws kuj txawj ob yam lus. Maudekhais yeej ib txwm zaum ntawm vaj ntxwv lub rooj loog ua ntej yuav nkag mus rau hauv Susas. (Exethaws 2:19, 21; 3:3) Lub rooj loog no loj heev thiab yog qhov chaw uas vaj ntxwv cov tub teg tub taws ua hauj lwm.

Raws li tau piav tas los no, tus Madukas uas hais nyob hauv tej txiag pob zeb thiab tus Maudekhais uas hais nyob rau hauv phau Vajlugkub yeej sib dhos daws. Nkawd ua neej nyob tib tiam, tib qho chaw thiab tib qho chaw ua hauj lwm. Tag nrho tej hais tas los no qhia tau tias Madukas thiab Maudekhais yog tib tug tib neeg xwb.

a Xyoo 1992, muaj ib tug xib hwb nyob hauv tsev kawm ntawv qib siab npe hu ua Avee Maxaus Yamautshi (Edwin Masao Yamauchi) tau sau txog kaum lub npe uas nyob rau hauv cov txiag pob zeb ntawm lub nroog Paxepolis uas muaj nyob rau phau ntawv Exethaws.