MUAJ neeg coob paub tias thaum ub nyob tebchaws Iziv lawv siv tauj deg los ua ntawv sau. Cov neeg Kilis thiab cov neeg Loos los kuj ua ib yam li ntawd thiab tiamsis tsis tshua muaj neeg paub tias lawv siv tauj deg los ua nkoj. *

Tshaj li 2,500 xyoo dhau los tus cev Vajtswv lus Yaxayas sau tias ‘hauv lub tebchaws Sudas muaj cov nomtswv tsav cov nkoj uas muab tej tauj npaig [lossis tauj deg] ua tawm hauv lawv lub tebchaws taug tus dej Niles tuaj.’ (Yaxayas 18:1, 2) Tom qab ntawd, tus cev Vajtswv lus Yelemis hais lus faj lem tias cov Medias thiab cov Pawxias yuav tuaj tua lub nroog Npanpiloos thiab muab lawv cov nkoj tauj deg hlawv kom tag kom lawv khiav tsis dim.​—Yelemis 51:32, NWT.

Cov neeg khawb nrhiav khoom qub nrhiav pom tias nyob hauv tebchaws Iziv lawv yeej siv tau tauj deg los ua nkoj. Phau Vajlugkub yog Vajtswv Txojlus ces peb yeej paub hais tias yog lawv nrhiav ces lawv yeej yuav nrhiav tau li ntawd.​—2 Timautes 3:16.

Nyob hauv tebchaws Iziv cov qhov ntxa muaj duab tim tej phab ntsa qhia tias thaum ub cov txiv neej mus txiav cov kav tauj deg los zoj los khi ua nkoj. Cov tauj deg tsis kheej li xyoob tiamsis ua peb ceg kaum ces thaum muab los zoj thiab los khi ua ke thiaj ntom ntom thiab ruaj ruaj heev. Ib phau ntawv sau txog tebchaws Iziv tej keeb kwm hais tias cov nkoj tauj deg no ntev li 55 feet lossis 17 mev thiab ib sab nkoj muaj li 10 lossis 12 tug duav nquam nkoj.

Nyob hauv tebchaws Iziv hauv tej hav uas tus dej Niles ntws, muaj tauj deg ntau heev. Tsis tas li ntawd xwb lawv muab cov tauj deg no los ua nkoj yoojyim heev. Txawm hais tias tom qab no lawv muab ntoo los ua cov nkoj loj ntau lawm xwb los cov neeg cuab ntses thiab cov neeg yos hav zoov tseem siv tauj deg los ua phuaj thiab ua nkoj caij.

Tibneeg siv cov nkoj tauj deg no tau ntev heev. Ib tug neeg Kilis sau ntaub ntawv hu ua Plhu Thaj (Plutarch) uas nyob rau Yexus cov tubtxib tiam hais tias lub sijhawm ntawd lawv tseem siv cov nkoj tauj deg thiab.