Hla mus rau

Mus rau cov ntsiab lus

TEJ TEEB MEEM

Tej Kev Txhawj Xeeb

Tej Kev Txhawj Xeeb

Ib zaj xov xwm uas qhia txog kev noj kev haus hauv lub qab ntuj no hais tias: “Tiam no kawm txuj kawm ci thiab kawm koos pis tawj mus deb dua lwm tiam. Lawv kuj muaj nyiaj muaj txiaj tshaj lwm tiam thiab . . . Txawm tiam no vam meej heev los, tsis tau muaj ib tiam neeg uas ua rau kev nom kev tswv, kev lag kev luam thiab lub ntiajteb puam tsuaj npaum li no.”​—The Global Risks Report 2018, World Economic Forum.

UA CAS COOB TUS HO TXHAWJ TXOG YAV TOM HAUV NTEJ THIAB LUB NTIAJTEB NO? PEB RAUG TEJ TEEB MEEM ZOO LI CAS XWB?

  • NEEG PHEM HAUV IS TAWS NEJ: Ib phau xov xwm hauv Auxitalia (Australia) hais tias: “Tsuas pom muaj neeg phem coob zuj zus Is Taws Nej lawm xwb. Muaj cov neeg txhom menyuam, xav thab plaub, iab hiam luag (troll), thiab siv koos pis tawj nyiag luag tej ntaub ntawv.” Lawv kuj tshaj ntxiv tias: “Tamsim no txojkev ua tub sab loj tshaj plaws hauv lub qab ntuj no yog nyiag luag npe coj mus siv. . . . Is Taws Nej qheb kev rau tibneeg ua kev phem limhiam ntau yam.” (The Australian)

  • COV MUAJ COV PLUAG: Muaj neeg txom nyem coob heev. Ib lub koom haum uas pab daws kev txom nyem thoob qab ntuj (Oxfam International) tshaj tawm tias ib nrab ntawm cov neeg txom nyem hauv ntiajteb no nyuam qhuav muaj npaum li thawj 8 tug uas nplua nuj tshaj plaws xwb. Lub koom haum ntawd hais tias: “Kev lag luam tsis ncaj ncees, ua rau cov nplua nuj yimhuab muaj nplua mias tiamsis cov txom nyem pluag zuj zus lawm xwb. Cov txom nyem feem coob yog pojniam.” Ib txhia thiaj txhawj tsam kev txom nyem yuav ua rau laj mej pejxeem ntxeev teb ntxeev chaw.

  • KEV TSOV KEV ROG, KEV TSIM TXOM: Lub koom haum ntiajteb UN muaj ib ceg saib xyuas cov neeg thoj nam (United Nations Refugee Agency). Xyoo 2018 lawv tshaj tias: “Tsis tau pom muaj neeg tsiv teb tsaws chaw npaum li no ib zaug li.” Muaj tshaj li 68 plhom leej tau tso vaj tse tseg vim kev tsov kev rog lossis kev tsim txom. Zaj xov xwm hais tias: “Yog muab xam los ces 2 chib twg, muaj 1 tug tsiv teb tsaws chaw.”

  • NTIAJTEB PUAM TSUAJ ZUJ ZUS: Ib zaj xov xwm xyoo 2018 hais tias: “Ntau hom tsiaj txhu thiab paj ntoos hauv lub ntiajteb no tu noob sai kawg li.” (The Global Risks Report 2018) Tsis tas li ntawd xwb, “vim muaj ntau yam ua rau tej huab cua thiab dej hiavtxwv tsis huv lawm, ntshai tsam yuav ua mob rau tibneeg.” Nyob rau tej lub tebchaws, kuj pom tias tej me kab me ntsaum tsawg zuj zus lawm. Cov neeg tshawb fawb txhawj tsam yog tsis muaj tej ntab tej muv nqa hmoov paj mus nphoo rau tej nroj ntsuag lawm ces yuav ua rau ib puas tsav yam “puam tsuaj tibsi.” Hauv dej hiavtxwv, muaj tej hom tsiaj uas tuaj saum tej pob zeb hauv qab thu (coral reef). Tiamsis lawv tshawb pom tias tau 30 xyoo no, yuav luag ib nrab ntawm cov tsiaj no tuag tag lawm.

Puas muaj ib hnub peb yuav kho tau tej teeb meem no es nyob tso siab plhuav? Ib txhia ntseeg tias yuav tsum muaj kev kawm ntaub kawm ntawv ntxiv thiaj kho tau. Tiamsis lawv yuav kawm txog dabtsi? Nyeem ntxiv seb dabtsi thiaj yuav pab tau peb.