Skip to content

Skip to table of contents

KAROA 14

Umui Buruka Umui Lao Hebou

Umui Buruka Umui Lao Hebou

1, 2. (a) Ita buruka ita lao neganai, edena gaudia do idia idau? (b) Baibel negadiai Dirava idia badinaia taudia ese buruka negana be edena bamona idia moalelaia?

 ITA buruka ita lao neganai, gau momo idia idau. Tauanina dalanai ita manoka bona ita gaukara goada diba lasi. Hevarivari dekenai ita itaia, makuku matamatadia idia vara bona eda huina ena kala ia idau—reana huina idia ore danu. Reana gau idauidau ita laloatao namonamo diba lasi. Natudia idia headava neganai, ma haida ida hetura karana ita hamatamaia, bona tubudia maragidia idia vara neganai danu be unai bamona. Haida be edia moni gaukara amo idia ritaea dainai, edia mauri ia idau danu.

2 Oibe, buruka laganidia be mai edia hekwarahi. (Hadibaia Tauna 12:1-8) To, namona be Dirava ena hesiai taudia edia noho Baibel negadiai oi laloa. Ena be dokonai idia mase, to idia ese aonega bona lalo-parara idia abia, bona unai dainai buruka negana idia moalelaia bada. (Genese 25:8; 35:29; Iobu 12:12; 42:17) Idia buruka idia lao lalonai edena bamona idia moale diba? Unai ia vara, badina idia ese hari Baibel lalonai ita davaria diba hakaua herevadia idia badinaia.—Salamo 119:105; 2 Timoteo 3:16, 17.

3. Paulo ese edena sisiba ia henia tatau bona hahine badadia dekenai?

3 Tito ia tore henia neganai, aposetolo Paulo ese idia buruka idia lao taudia dekenai sisiba namona ia henia. Ia gwau: “Tatau badadia do oi hadibaia, do idia kekero lasi, do idia laloa maoromaoro, bona mai edia bogahisihisi karadia do idia noho. Ma abidadama dekena amo, lalokau dekena amo, bona haheauka dekena amo do idia gini goada. Inai bamona danu hahine badadia do oi hadibaia, do idia noho namonamo, hahine helagadia bamona. Idia ese haida edia ladana do idia hadikaia lasi, bona inuinu kekero ese idia do ia biagua lasi. Idia ese kara namo do idia hadibaia.” (Tito 2:2, 3) Unai hereva oi badinaia karana amo heduru oi abia diba, oi buruka oi lao lalonai idia vara hekwakwanai oi hanaia totona.

OI ABIA DAE EMUI NATUDIA ESE SIBODIA EDIA MAURI IDIA BIAGUA

4, 5. Natudia ese ruma idia rakatania neganai tama sina momo edia hemami be edena bamona, bona haida be dahaka idia karaia unai idia haheaukalaia totona?

4 Emu noho ia idau lalonai dala matamatadia do oi manadalaia be namo. Idia bada vadaeni natudia be ruma idia rakatania bona idia headava neganai unai be momokani! Tama sina momo be unai kara amo idia diba matamaia idia be idia buruka idia lao. Ena be idia moale edia natudia be taunimanima badadia ai idia lao dainai, to nega momo tama sina idia lalo-hekwarahi bema idia karaia vadaeni gaudia ibounai idia hegeregere natudia be sibodia edia mauri idia biagua diba totona. Bona idia ese natudia idia laloa momo, ruma dekenai idia noho lasi dainai.

5 Ita hoa lasi, natudia be ruma idia rakatania murinai, tama sina ese edia namo idia laloa noho. Sinana ta ia gwau: “Bema idia amo nega momo edia sivarai do lau kamonai, bona sibona dekenai lau hamomokania diba idia namo—unai ese lau do ia hamoalea bada.” Tamana ta ia gwau: “Emai kekeni ese ruma ia rakatania negana be nega aukana. Ruma bese lalonai kahana badana ta ia noho lasi, badina guna gau ibounai ai karaia hebou.” Unai tama sina ese edia natudia idia noho lasi negana be edena bamona idia haheaukalaia diba? Nega momo idia haheaukalaia diba, badina taunimanima ma haida idia durua matamaia.

6. Dahaka ese ruma taudia ia durua diba edia hetura karana idia laloa maoromaoro totona?

6 Natudia idia headava neganai, tama sina edia maduna ia idau. Genese 2:24 ia gwau: “Tau ese tamana sinana do ia rakatania, iena adavana dekenai do ia noho, ruaosi be tauanina tamona do idia lao.” Kwara dagina bona dala maorona ai gau idauidau karaia totona Dirava ese ia henia hakaua herevadia abia dae karana ese tama sina ia durua idia vara gaudia idia laloa maoromaoro totona.—1 Korinto 11:3; 14:33, 40.

7. Tamana ta ena kekeni be headava totona ruma idia rakatania neganai, ia ese edena lalohadai namona ia habadaia?

7 Tau ta bona ena hahine edia kekeni rua idia headava bona ma gabu ta dekenai idia lao murinai, tama sina idia mamia edia mauri lalonai gau ta idia haboioa. Matamanai, unai tau be ena ravana ia badu henidia. To kwara dagina ena hakaua herevana ia lalohadailaia neganai, ia lalo-parara hari ena kekeni edia adavadia ese edia ruma bese ta ta ena maduna idia huaia. Unai dainai, ena kekeni ese sisiba totona idia noia neganai, idia ia nanadaia edia adavadia edia lalohadai be dahaka, bena edia lalohadai ia badinaia toho. Hari ena ravana idia laloa ia be edia turana bona idia ese ena sisiba idia ura henia.

8, 9. Natudia badadia ese sibodia edia mauri idia biagua karana dainai tama sina haida be dahaka idia karaia?

8 Bema headava matamata taudia, ena be Baibel ena taravatu idia utua lasi, to tama sina edia lalohadai hegeregerena dala namo hereana idia badinaia lasi be edena bamona? Tau ta bona ena hahine, edia natudia idia headava taudia, idia gwau: “Nega ibounai idia ai durua Iehova ena lalohadai idia itaia totona, to bema idia abia hidi gauna ai ura henia lasi, ai abia dae bona emai heduru ai henia bona idia ai hagoadaia.”

9 Asia tano haida ai, sinana momo dekenai edia memero ese sibodia edia mauri idia biagua karana idia abia dae be auka. To, bema idia ese Keristani dala maorona bona kwara dagina idia matauraia, idia itaia edia ravana hahinedia ida idia noho namonamo diba. Keristani hahine ta ia gwau ena memero be ruma idia rakatania dainai “ena lalona ia moale bada.” Ia moale dikadika badina ia itaia idia hegeregere edia ruma bese matamatadia idia hakaua namonamo. Danu, unai ese ia bona ena tau edia hekwarahi bona lalo-metau ia hamaragia, idia buruka idia lao negana lalonai.

EMUI HEADAVA UMUI HAGOADAIA

10, 11. Dahaka sisiba Baibel lalonai ese mauri laganidia 40 idia abia vadaeni taudia ia durua, edia mauri lalonai idia davaria hedibagani lalonai idia moru lasi totona?

10 Taunimanima edia mauri laganidia be 40 ia abia murinai edia hemami be idauidau. Tatau haida be dabua idaudia idia atoa matamaia edia toana ia matamata totona. Hahine momo be edia hua gorere idia ore negana ese ia havaraia gaudia dainai idia lalo-hekwarahi. Madi, idia buruka sisina tatau haida ese hahine matamatadia idia kara henia dalana amo edia hahine idia habadua bona idia mama, bona hahine haida edia kara be unai bamona danu. To, Dirava idia badinaia tatau badadia idia “laloa maoromaoro” bona ura dikadia idia koua. (1 Petero 4:7) Unai hegeregerena, hahine badadia idia hekwarahi edia headava idia goada totona, badina edia tatau idia lalokau henia bona idia ura Iehova idia hamoalea.

11 Dirava ena lauma ena siahu amo, King Lemuela ese “hahine namona” idia hanamoa herevadia ia torea, unai bamona hahine ese “iena tau ia hanamoa noho, ia hadikaia lasi, bona inai bamona ia karaia noho iena mauri dinadia ibounai.” Keristani tauna ese ena hahine ena kara ia laloa bada, hahine ese mauri lagani 40 ia lao 60 huanai ia davaria hemami idauidau ia haheaukalaia totona ia hekwarahi dainai. Tau ese ia lalokau henia dainai do ‘ia hanamoa noho.’—Aonega Herevadia 31:10, 12, 28.

12. Lagani idia hanaia lalonai, edena dala ai tatau bona edia adavadia idia noho hebou namonamo diba?

12 Natudia umui naria laganidia lalonai umui bisi bada herea dainai, reana umui ruaosi emui ura gaudia umui dadaraia mai moale ida, emui natudia edia ura gaudia umui karaia totona. Idia lao murinai, namona be emui headava maurina umui laloa lou. Tau ta ia gwau: “Egu natudia kekeni ese ruma idia rakatania murinai, egu hahine lau tura henia matamaia lou.” Tau ma ta ia gwau: “Ai ruaosi ese ai ta ta emai goada ai naria bona ai ta ta ai hadibaia loulou eksasais be gau badana.” Sibona idia noho ena mamina idia lalohisihisilaia lasi totona, ia bona ena hahine ese kongregesen taudia ma haida dekenai heabidae karana idia hahedinaraia. Oibe, ma haida edia namo tahua karana ese hahenamo ia havaraia. Danu, unai ese Iehova ia hamoalea.—Filipi 2:4; Heberu 13:2, 16.

13. Tau bona ena adavana idia buruka idia lao hebou lalonai idia herevahereva namonamo mai momokani ida ena namo be dahaka?

13 Oi bona emu adavana emui herevahereva karana oi naria be namo. Umui hereva hebou namonamo. (Aonega Herevadia 17:27) Tau ta ia gwau: “Ai naria heheni bona ta ta ena namo ai tahua, unai amo lalo-parara heheni karana ai habadaia.” Ena hahine be unai bamona ia laloa danu, bona ia gwau: “Ai buruka ai lao neganai, ti ai inua, ai herevahereva, bona gaukara hebou karadia ai moalelaia.” Umui herevahereva namonamo mai momokani ida ese emui headava ia hagoadaia, bona ia goada dainai Satani, headava hadikaia tauna, ena kara umui koua diba.

EMUI TUBUDIA UMUI MOALELAIA

14. Timoteo be Keristani tauna ai ia lao totona ena tubuna hahine be dahaka ia karaia?

14 Tubudia be buruka taudia ese idia “heagilaia” gaudia. (Aonega Herevadia 17:6) Tubudia edia hebamo be moale gauna—lalona ia hamoalea bona hagoadaia. Baibel ese tubuna hahine ta, Loi, ia hanamoa, ia ese ia abia dae herevadia be ena natuna Eunike ida ena tubuna maragina Timoteo dekenai ia hadibaia. Unai tau matamata ia tubu neganai ia diba ena sinana bona ena tubuna hahine ese Baibel idia laloa bada.—2 Timoteo 1:5; 3:14, 15.

15. Tubudia burukadia ese tubudia maragidia dekenai idia henia diba heduru namona be dahaka, to dahaka idia karaia lasi?

15 Unai be dala namona ta, tubudia burukadia ese heduru namona idia henia totona. Tubudia burukadia, umui ese emui diba Iehova ena ura dekenai be emui natudia dekenai umui hadibaia vadaeni. Hari unai umui karaia diba uru matamatana dekenai! Natudia maragidia momo idia moale dikadika edia tubudia burukadia amo Baibel ena sivarai idia kamonai neganai. To momokani, umui ese tamana ena maduna, ena natudia dekenai Baibel ena hereva momokani ia hadibaia goada maduna unai, umui abia lasi. (Deuteronomi 6:7) To, ia umui durua. Namona be emu guriguri be salamo torea tauna ena guriguri hegeregerena, ia gwau: “Momokani hari lau be buruka, bona egu huina idia kurokuro vadaeni. To Dirava e, lau do oi rakatania lasi. Lau ese oiemu siahu lau herevalaia noho neganai, lau dekenai do oi noho, bona oiemu goada be gabeai do idia vara besedia, dekenai do lau gwauraia hedinarai.”—Salamo 71:18; 78:5, 6.

16. Tubudia burukadia ese dahaka idia karaia diba ruma bese lalonai heai ia vara lasi totona?

16 Madi, tubuna burukadia haida ese maragidia edia ura gaudia ibounai idia henia dainai tubudia burukadia bona edia natudia badadia huanai heai ia vara. To, oiemu kara namo dainai reana emu tubudia idia ura oi dekenai gau haida idia gwauraia, ena be edia tama sina dekenai idia ura lasi idia hahedinaraia. Nega haida memero kekeni idia laloa edia tubudia namodia be edia kahana ai do idia noho bema edia tama sina ida idia lalo-tamona lasi. Dahaka do oi karaia? Namona be oi aonega bona emu tubudia oi hagoadaia edia tama sina ida idia herevahereva namonamo totona. Namona be oi hahedinaraia unai ese Iehova ia hamoalea. (Efeso 6:1-3) Bema ia namo, reana natudia be edia tama sina do idia hereva henia dalana oi kehoa totona, edia tama sina oi hereva henia guna. Idia hanaia laganidia lalonai oi dibaia gaudia be tubudia dekenai oi hahedinaraia goevagoeva. Mai momokani ida oi hereva maoromaoro karana amo namo do idia davaria diba.

OI BURUKA OI LAO LALONAI GAU HAIDA OI HAIDAUA

17. Namona be idia buruka idia lao Keristani taudia ese edia lalona idia hadaia edena lalohadai, salamo torea tauna ia abia lalohadaina, idia tohotohoa totona?

17 Lagani idia hanaia lao lalonai, reana oi davaria guna oi karaia diba gaudia eiava oi ura oi karaia gaudia oi karaia diba lasi. Ta ia buruka ia lao negana be edena bamona ia abia dae diba? Reana emu hemami be oiemu mauri lagani be 30 bamona, to hevarivari dekenai oi itaia oi be unai bamona lasi. Oi lalo-metau lasi. Salamo torea tauna ese Iehova ia noia, ia gwau: “Lauegu buruka dinadia neganai lau do oi rakatania lasi. Egu goada be ia ore lao neganai, lau dekena amo do oi siri lasi.” Namona be emu lalona oi hadaia salamo torea tauna ena lalohadai oi tohotohoa danu. Ia gwau: “Lau ese oiemu durua lau naria noho, mai egu abidadama danu. Bona oi do lau hanamoa noho, bona inai hanamoa ma do lau habadaia.”—Salamo 71:9, 14.

18. Lo Keristani tauna ese edena dala namona ai ena ritaea negana ia gaukaralaia diba?

18 Momo idia hegaegae moni gaukara amo idia ritaea neganai Iehova hanamoa karana idia habadaia totona. Ia ritaea vadaeni tamana ta ia gwau: “Emai kekeni be sikuli ia rakatania neganai, do lau karaia gauna lau palanilaia guna. Egu lalona lau hadaia ful-taim haroro gaukarana do lau hamatamaia, bona egu bisinesi lau hoihoilaia Iehova ena hesiai gaukara lau habadaia diba totona. Dirava lau guriguri henia lau ia hakaua totona.” Bema emu ritaea negana be kahirakahira, namona be iseda Havaraia Tauna Badana ena hereva ese oi ia hagoadaia, ia gwau: “Lau be emui Dirava, bona lau ese umui do lau naria noho, ela bona umui be buruka, bona emui huina idia kurokuro.”—Isaia 46:4.

19. Idia buruka idia lao taudia ese edena sisiba idia abia?

19 Moni gaukara amo oi ritaea murinai, emu mauri do ia idau dainai reana oi hekwarahi. Aposetolo Paulo ese tatau burukadia ia sisiba henia idia “laloa maoromaoro” totona. Unai ena anina be emu kara do oi naria namonamo be gau badana, maduna lasi maurina oi tahua garina. Reana oi ritaea murinai sibona emu kara idauidau oi palanilaia namonamo bona sibona emu ura oi biagua karadia do oi karaia badabada, guna bamona lasi. Unai dainai, namona be do oi bisi, ‘nega ibounai Lohiabada ena gaukara do oi karaia goadagoada, badina be oi diba Lohiabada ena gaukara lalonai, emu hekwarahi be hekwarahi kava lasi momokani.’ (1 Korinto 15:58) Emu gaukara oi habadaia ma haida oi durua totona. (2 Korinto 6:13) Keristani taudia momo be unai idia karaia totona mai edia ura bada ida sivarai namona idia harorolaia, edia goada hegeregerena. Oi buruka oi lao neganai, ‘abidadama dekena amo, lalokau dekena amo, bona haheauka dekena amo do oi gini goada.’—Tito 2:2.

ADAVANA ENA MASE HAHEAUKALAIA DALANA

20, 21. (a) Hari inai tanobada ai, dahaka ese dokonai headava taudia ia hapararaia? (b) Ana ese edena haheitalai namona ia henia edia adavana ena mase idia lalohisihisilaia taudia dekenai?

20 Madi, hari inai tanobada ai, dokonai mase ese headava taudia ia hapararaia. Adavadia idia mase Keristani tatau bona hahine idia diba edia lalokau taudia be hari idia mahuta, bona idia diba momokani idia do idia itaia lou. (Ioane 11:11, 25) To edia mase idia do lalo-hisihisilaia bada. Ia do mauri noho adavana be edena bamona unai ia haheaukalaia diba? a

21 Baibel lalonai hahine ta ena kara oi laloa neganai, unai ese oi do ia durua. Ana be ia headava bena lagani 7 sibona murinai ena adavana ia mase, bona unai sivarai lalonai, iena mauri lagani be 84. Ita diba momokani ena tau ia mase neganai ia lalohisihisi bada. Edena dala ai unai ia haheaukalaia? Dina bona hanuaboi ibounai Iehova Dirava ena dubu lalonai hesiai gaukara helagana ia karaia. (Luka 2:36-38) Mai guriguri ida Dirava ia hesiai henia karana ese Ana ia durua vabu negana ai sibona ia noho lalohisihisina ia hanaia totona.

22. Edena dala ai vabu bona dogae haida ese sibona idia noho lalohisihisina idia hanaia?

22 Lagani 10 gunanai ena tau ia mase bona hari ena mauri lagani be 72 hahinena ta ia gwau: “Lau hekwarahilaia gauna badana be egu bamona ta ia noho lasi egu hereva kamonai totona. Egu tau be kamonai namonamo tauna. Guna ai ese kongregesen bona emai Keristani haroro gaukarana ai herevalaia.” Vabu ma ta ia gwau: “Ena be nega ese ta ia durua, to lau itaia hereva maorona be ta ese ena nega ia gaukaralaia dalana ese ia durua bada. Hari oi ese ma haida oi durua namonamo diba.” Mauri lagani 67 dogae ta be unai bamona ia laloa danu, ia gwau: “Emu adavana ena mase oi haheaukalaia dalana namona be sibona oi henia ma haida durua totona.”

OI BURUKA NEGANA LALONAI DIRAVA ESE OI IA LALOA BADA

23, 24. Edena hereva Baibel lalonai ese buruka taudia ia hagoadaia, bona vabu bona dogae burukadia ia hagoadaia badabada?

23 Ena be mase ese lalokau adavana ia abia, to Iehova ia noho, bona ia ese oi do ia rakatania lasi. Idaunegai King Davida ia gwau: “Gau tamona sibona Lohiabada dekena amo do lau noinoi, unai gau sibona do lau tahua. Lau ura Lohiabada ena Dubu lalonai do lau noho, egu mauri dinadia ibounai. Vadaeni Lohiabada ena namo do lau laloa, bona iena aonega do lau tahua.”—Salamo 27:4.

24 Aposetolo Paulo ia gwau: “Vabu taudia do oi durua bema idia be vabu korikori.” (1 Timoteo 5:3) Unai hereva murinai ia gwauraia sisiba ese ia hahedinaraia bema vabu namona ta be mai ena varavara lasi reana moni dalanai kongregesen amo heduru ia abia be namo. To unai sisiba, do idia “durua,” ese do idia lalodia bada lalohadaina ia hahedinaraia. Bema Dirava idia gari henia vabu bona dogae idia diba Iehova ese idia ia laloa bada bona idia do ia durua, unai ese idia ia hagoadaia bada!—Iamesi 1:27.

25. Buruka taudia do idia tahua noho gauna badana be dahaka?

25 Dirava ese ena lauma amo ia havaraia Herevana ia gwau: “Buruka taudia edia hairaina be edia huina kurokuro.” Bona kara maoromaoro lalonai idia abia neganai ia be ma haida ese idia “matauraia gauna.” (Aonega Herevadia 16:31; 20:29) Unai dainai, herevana hari oi be do headava tauna eiava oi sibona oi noho lou, to namona be emu mauri lalonai Iehova ena hesiai gaukara oi tahua guna. Unai amo Dirava vairanai ladana namona oi abia hari bona gabeai buruka negana ena hisihisi idia noho lasi tanobadana dekenai mauri hanaihanai do oi abia diba.—Salamo 37:3-5; Isaia 65:20.

a Diba ma haida oi abia totona, Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia buklet ladana Oiemu Lalokau Tauna ta Ia Mase Neganai oi itaia.