Skip to content

Skip to table of contents

KAROA 6

Hadikaia Siahuna—“Iehova be Tuari Tauna Goadana”

Hadikaia Siahuna—“Iehova be Tuari Tauna Goadana”

1-3. (a) Aigupito taudia be dahaka idia karaia Israela taudia idia hagaria totona? (b) Iehova be edena dala ai ena taunimanima totona ia tuari?

 ISRAELA TAUDIA be heau dalana lasi, edia kahana dekenai be hagahaga badadia idia noho bona kahana ma ta dekenai be idia hanaia diba lasi davarana. Aigupito ena tuari oreana, taunimanima idia hamasea kava tuari oreana unai, be Israela taudia idia lulua noho, idia ura idia hamasedia ore. a To, Mose ese Israela taudia ia hagoadaia do idia gari lasi. Idia ia hamaoroa ia gwau: “Iehova be umui totona do ia tuari.”​—Esodo 14:14.

2 Unai negai, Mose ese Iehova ia boiboi henia bona Dirava ia haere, ia gwau: “Dahaka dainai lau dekenai umui taitai noho? . . . Emu itotohi be davara latanai oi abia isi bona davara oi hapararaia.” (Esodo 14:15, 16) Mani unai murinai idia vara gaudia oi laloa. Iehova ese maoromaoro ena aneru ia oda henia, bona ori be Israela taudia edia murina kahana dekenai ia lao, reana haba ta bamona Israela taudia ia koua, bena Aigupito taudia be dala lasi idia tuari henidia totona. (Esodo 14:19, 20; Salamo 105:39) Mose ese ena imana ia toia roro. Lai bada hereana ia toa, bena davara be kahana rua dekenai ia parara. Unai ranu be aisi bamona ai ia lao bona haba bamona ia gini, dala badana ia kehoa Israela taudia ibounai idia raka hanai totona!​—Esodo 14:21; 15:8.

3 Farao ese unai siahu karana ia itaia neganai, iena tuari oreana ia siaia giroa be namo. To lasi, hekokoroku tauna Farao, ese oda ia henia Israela taudia idia tuari henia totona. (Esodo 14:23) Aigupito taudia be haraga momokani Israela taudia idia luludia lao, to daudau lasi murinai dika ia vara badina edia kariota edia wili idia moru matamaia. Israela taudia be davara ena kahana dekenai idia gini murinai, Iehova ese Mose ia hagania, ia gwau: “Emu imana be davara latanai oi abia isi, unai amo ranu be Aigupito taudia, edia tuari kariota, bona hosi guia taudia latanai do ia giroa lou.” Haba bamona ia noho ranu ia giroa lou bona Farao mai ena tuari taudia ia hamasedia ore!​—Esodo 14:24-28; Salamo 136:15.

4. (a) Davara Kakakakana ai, Iehova be edena bamona tauna ai ia lao? (b) Iehova be unai bamona tauna dainai, haida ese reana ia be edena bamona do idia laloa?

4 Iehova ese ena bese taudia be Davara Kakakakana amo ia ruhaia karana, be histori lalonai Iehova ese taunimanima dekenai ia karaia kara badana ta. Unai amo Iehova ese ia hahedinaraia ia be “tuari tauna goadana.” (Esodo 15:3) To, Iehova be unai bamona Diravana dainai, ia be edena bamona oi laloa? Momokani, tuari ese taunimanima ibounai dekenai hisihisi bada ia mailaia. Iehova ena hadikaia siahuna ese oi ia koua ia kahirakahira oi lao totona, a?

Davara Kakakakana dekenai, Iehova be “tuari tauna goadana” ai ia lao

Dirava Ena Tuari Bona Taunimanima Edia Tuari

5, 6. (a) Dahaka dainai Dirava idia gwauraia, “tuari oreadia edia Iehova” be maoro? (b) Edena dala ai Dirava ena tuari be taunimanima edia tuari amo ia idau?

5 Baibel idia torea gado ginigunadia lalonai, Dirava be “tuari oreadia edia Iehova,” be kahirakahira nega 260 bamona Heberu Revarevadia lalonai bona nega rua Keristani Greek Revarevadia lalonai idia torea. (1 Samuela 1:11) Iehova be Siahu Ibounai Lohiana dainai, aneru edia tuari orea bada hereana ia biagua. (Iosua 5:13-15; 1 King Taudia 22:19) Unai tuari oreana be dika bada herea ia havaraia diba. (Isaia 37:36) Taunimanima ese idia havaraia dika karadia ita laloa neganai ita moale lasi. To namona be ita laloatao, Iehova ena tuari be taunimanima edia tuari maragidia bamona lasi. Tuari bona politikol gunalaia taudia idia gwau badina namodia dainai idia tuari. To nega momo taunimanima be mataganigani bona sibodia idia laloa bada dainai idia tuari.

6 To Iehova be unai bamona lasi, iena hemami ese ena kara ia biagua lasi. Deuteronomi 32:4 ia gwau: “Ia be Nadi Badana, iena gaukara ibounai be goevadae, Iena kara ibounai be maoromaoro momokani. Ia be ita abidadama henia diba Diravana bona ia kara gageva lasi. Iena kara be maoromaoro bona kerere lasi.” Dirava ena Hereva ese badu dikadika karana, haida hahisia karana, bona dagedage karana ia gwauraia dika. (Genese 49:7; Salamo 11:5) Iehova be nega ibounai mai badina maorodia ida ia kara. Iena hadikaia siahuna be nega haida sibona ia gaukaralaia, bona unai ia karaia bema dala ma ta be lasi unai hekwakwanai ia hanaia totona. Unai be ena peroveta tauna, Esekiela amo ia gwauraia bamona: “Siahu Ibounai Lohiabadana Iehova ia gwau: ‘Kara dika tauna ta ia mase neganai lau moale, a? Eiava lau ura iena kara dika do ia rakatania bona ia mauri noho?’”—Esekiela 18:23.

7, 8. (a) Iobu ia abia hisihisina dainai dahaka lalohadai kererena ia abia? (b) Elihu be edena dala ai Iobu ena lalohadai ia hamaoromaoroa? (c) Iobu ena sivarai amo dahaka ita dibaia?

7 Dahaka dainai Iehova ese hadikaia siahuna ia gaukaralaia? Unai henanadai ita do haerelaia lasi neganai, reana kara maoromaoro tauna Iobu ita laloa. Satani ia gwau Iobu—eiava taunimanima ibounai—be hahetoho lalonai Dirava do idia badinaia lasi. Iehova ese Satani ia koua lasi Iobu ia tohoa totona, unai amo Satani ena hereva ia haerelaia diba. Unai dainai, Iobu ese gorere dikana ta ia abia, ena kohu ibounai ia haboioa bona ena natudia idia mase. (Iobu 1:1–2:8) Iobu be ena hisihisi ena badina ia diba lasi dainai, ia hereva kerere ia gwau Dirava ese ia panisia. Dirava ia nanadaia dahaka dainai “lau oi makaia” bona oi ‘inai henia’?​—Iobu 7:20; 13:24.

8 Tau matamatana ladana Elihu ese Iobu ena lalohadai kererena ia hahedinaraia, ia gwau: “Oi laloa oi be maoro dainai oi gwau, ‘Egu kara maoromaoro ese Dirava ena kara maoromaoro ia hereaia, a?’” (Iobu 35:2) Oibe, namo lasi ita laloa iseda diba ese Dirava ena diba ia hanaia, eiava kara ta ia karaia maoromaoro lasi. Elihu ia gwau: “Dirava momokanina be kara dika ta ia karaia diba lasi, Bona Siahu Ibounai Diravana be kerere ta ia karaia diba lasi!” Gabeai ma ia gwau: “Siahu Ibounai Diravana ena siahu ita lalopararalaia diba lasi, Iena siahu be bada herea, bona hanaihanai kota maoromaoro ia karaia bona ia kara maoromaoro.” (Iobu 34:10; 36:22, 23; 37:23) Ita diba momokani Dirava ia tuari neganai, badina namona dainai unai bamona ia karaia. Unai ita laloa noho lalonai, namona be dahaka dainai maino Diravana be nega haida tuari tauna ai ia lao ena badina haida ita tahua.​—1 Korinto 14:33.

Maino Diravana Ia Ura Tuari Ena Badina

9. Dahaka dainai helaga herea Diravana ia tuari?

9 Mose ese Dirava ia hanamoa badina ia be “tuari tauna goadana,” bena ia gwau: “Iehova e, dirava idauidau edia huanai, daika be oi bamona? Oi be helaga herea momokani, daika be oi bamona?” (Esodo 15:11) Unai hegeregerena peroveta tauna Habakuku ia gwau: “Emu matana be ia helaga momokani dainai kara dika do oi raraia noho lasi, bona kara dika do oi haheaukalaia noho lasi.” (Habakuku 1:13) Ena be Iehova be lalokau Diravana, ia be helaga, kara maoromaoro bona hahemaoro goeva Diravana danu. Nega haida, unai bamona kara ese ia idia veria ena hadikaia siahuna ia gaukaralaia totona. (Isaia 59:15-19; Luka 18:7) Unai dainai, Dirava ia tuari neganai ena helaga karana ia hamiroa lasi. To, ia heai badina ia be helaga.​—Esodo 39:30.

10. Genese 3:15 ese ia perovetalaia inai heheni karana be daika sibona ese do ia hamaoromaoroa diba bona kara maoromaoro taudia dekenai dahaka hahenamo do ia mailaia?

10 Tau bona hahine ginigunadia, Adamu bona Heva ese Dirava idia gwau-edeede henia murinai idia vara gaudia, mani oi laloa. (Genese 3:1-6) Bema Iehova ese edia kara dika ia koua lasi, ia be sibona ena dagi—Guba bona Tanobada edia Lohia Badana—ia hadikaia diba. Ia be kara maoromaoro Diravana dainai, ia be mai ena maduna idia ia hamasedia totona. (Roma 6:23) Baibel ena peroveta herevana ginigunana lalonai, ia gwau ena hesiai taudia huanai bona ‘gaigai,’ Satani unai, ena murinai idia raka taudia huanai inai heheni do ia noho. (Apokalupo 12:9; Genese 3:15) Dokonai, unai badu ia haorea dalana tamona sibona be Satani do ia hadikaia ore. (Roma 16:20) To unai hahemaoro karana ese kara maoromaoro taudia dekenai hahenamo badana do ia mailaia, tanobada amo Satani ena siahu do ia kokia bona tanobada be paradaiso ai do ia halaoa. (Mataio 19:28) To, hari Satani ena kahana dekenai idia gini taudia ese Dirava ena taunimanima be tauanina bona lauma dalanai do idia tuari henia noho, ela bona unai nega ia ginidae. Nega ta ta ai, Iehova ese kara haida do ia karaia ena taunimanima ia durua totona.

Kara Dika Kokia Totona Dirava Ia Kara

11. Dahaka dainai Dirava ia laloa tanobada ibounai lalonai abata badana ia mailaia be maoro?

11 Noa ena negai ia vara Abata Badana be Dirava ese kara dika ia kokia negana ta. Genese 6:11, 12 ia gwau: “To Dirava momokani vairanai, tanobada be ia dika momokani bona dagedage karadia amo ia honu. Oibe, Dirava ese tanobada ia itaia, ia dika momokani, badina taunimanima ibounai ese edia kara amo tanobada idia hadikaia.” Dirava ese kara dika taudia do ia koua lasi ela bona tanobada be kara dika sibona amo do ia honu, a? Lasi. Iehova ia laloa tanobada ibounai dekenai abata badana do ia mailaia be maoro, unai amo dagedage bona matabodaga idia karaia badabada taudia ia hadikaia ore diba.

12. (a) Iehova ese Aberahamo amo do ia mai “natuna”totona dahaka ia perovetalaia? (b) Dahaka dainai Amoro taudia do ia hamasedia?

12 Dirava ese Kanana taudia ia hahemaoro henidia neganai, unai bamona ia karaia danu. Iehova ia gwau Aberahamo amo natuna ta do ia mai ia amo tanobada ena bese ibounai ese hahenamo do idia abia. Unai hereva hegeregerena, Dirava ia gwau Aberahamo ena natudia ese Kanana tanona, Amoro taudia ese idia noholaia tanona unai, do idia abia. To edena dala ai Dirava be mai ena maoro unai tano taudia ia lulua totona? Iehova ia gwau idia do ia lulua lasi ela bona lagani 400 idia ore—‘Amoro taudia edia kerere davana henia negana do ia ginidae.’ b (Genese 12:1-3; 13:14, 15; 15:13, 16; 22:18) Unai nega lalonai, Amoro taudia edia kara be ia dika ia lao. Kanana tanona ai kaivakuku idia tomadiho henia, rara bada idia bubua bona matabodaga kara dikadia idia karaia. (Esodo 23:24; 34:12, 13; Numera 33:52) Unai tano taudia ese natudia be boubou gaudia bamona lahi lalonai idia gabua danu. Helaga Diravana ese ena taunimanima be unai bamona gabu dekenai do ia hakaua vareai, a? Lasi! Ia gwau: “Inai tano be ia miro vadaeni, bona ena kerere dainai ia do lau panisia, bona tano ese ia lalonai idia noho taudia do ia mumutaia.” (Levitiko 18:21-25) To, Iehova ese unai taudia ibounai ia hamasedia kava lasi. Kudou-maoro Kanana taudia, hegeregere Rahaba bona Gibeona taudia ia hamasedia lasi.​—Iosua 6:25; 9:3-27.

Iena Ladana Dainai Ia Tuari

13, 14. (a) Dahaka dainai Iehova be mai ena maoro ena ladana ia hahelagaia totona? (b) Edena dala ai, Iehova ese ena ladana ia abia isi?

13 Iehova be helaga dainai, iena ladana be helaga. (Levitiko 22:32) Iesu ese ena hahediba taudia dekenai guriguri dalana ia hadibaia: “Namona be ibounai ese emu ladana idia hahelagaia.” (Mataio 6:9) Eden lalonai ia vara gwau-edeede karana ese Dirava ena ladana ia hadikaia, Dirava ena ladana namona bona ena lohia dalana dekenai, daradara ia havaraia. Iehova ese unai bamona ladana hadikaia karana bona gwau-edeede karana ia abia dae lasi momokani. Ia be mai ena maoro ena ladana do ia hagoevaia.​—Isaia 48:11.

14 Mani Israela taudia ita laloa lou. Aigupito dekenai hesiai taudia bamona idia noho lalonai, Dirava ena gwauhamata Aberahamo dekenai, tanobada ena bese ibounai be ena natuna amo hahenamo do idia abia gwauhamatana unai, be anina lasi. To idia ia ruhaia bona bese ta ai ia halaodia neganai, Iehova ese ena ladana ia abia isi. Peroveta tauna Daniela be inai dala ai Dirava dekenai ia guriguri, ia gwau: “Emai Dirava Iehova e, oi ese emu imana goadana amo emu taunimanima be Aigupito tano amo oi hakaua raka-lasi bona ladana bada oi abia.”​—Daniela 9:15.

15. Dahaka dainai Iehova ese Iuda taudia be Babulonia ena igui hesiai amo ia ruhaia?

15 Daniela be nega ta unai bamona ia guriguri neganai ia ese Iuda taudia ia laloa, Iehova ese gau haida ia karaia be namo ena ladana ia abia isi lou totona. Unai negai, kamonai lasi Iuda taudia be Babulonia dekenai igui hesiai taudia bamona idia noho. Edia hanua badana, Ierusalema, be idia hadikaia ore. Daniela ia diba Iuda taudia be edia tano dekenai idia giroa lou karana ese Iehova ena ladana do ia hanamoa. Unai dainai Daniela ia guriguri, ia gwau: “Iehova e, mani oi kamonai. Iehova e, emai dika oi gwauatao. Iehova e, oi kamonai bona kara ta oi karaia! Egu Dirava e, emu ladana dainai, kara ta oi karaia haraga be namo, badina emu ladana be unai siti dekenai ia noho bona emu taunimanima be emu ladana idia huaia.”​—Daniela 9:18, 19.

Iena Taunimanima Totona Ia Tuari

16. Dahaka dainai Iehova ia ura ena ladana ia gimaia karana ese ia hahedinaraia lasi ia be kara auka eiava sibona ia laloa bada Diravana? Gwauraia hedinarai.

16 Iehova ese ena ladana ia gimaia karana ena anina be ia kara auka, bona sibona ia laloa bada, a? Lasi, to ena helaga karana, lalokau bona hahemaoro goeva hegeregerena ia kara neganai, iena taunimanima ia gimaia. Genese karoa 14 mani ita laloa. Unai karoa ese ia hahedinaraia, pavapava 4 ese Aberahamo ena kakana ena natuna Lota bona ena ruma bese idia dogoatao bona idia abidia lao. Dirava ena heduru amo Aberahamo be unai tuari taudia goadadia ia halusidia! Unai kwalimu sivaraina be “Iehova ena Tuari bukana lalonai” idia torea sivaraina ginigunana, bona Baibel ese ia gwauraia lasi tuari sivaraidia haida be unai buka lalonai idia torea danu. (Numera 21:14) Unai murinai, Israela taudia be tuari momo lalonai idia kwalimu.

17. Dahaka ese ia hahedinaraia Israela taudia be Kanana tanona lalonai idia vareai murinai, Iehova be idia totona ia tuari? Haheitalai gwauraia.

17 Israela taudia be kahirakahira Kanana tanona dekenai idia vareai neganai, Mose ese idia ia hagoadaia, ia gwau: “Iehova emui Dirava be emui vairanai do ia lao bona umui totona do ia tuari, guna Aigupito ai emui vairanai ia karaia bamona.” (Deuteronomi 1:30; 20:1) Mose ena gabu ia abia tauna Iosua, ena nega amo ela bona Hahemaoro Taudia bona Iuda ai idia lohia pavapava namodia edia nega ai, Iehova be ena taunimanima totona ia tuari, nega momo idia ia durua edia inai taudia idia halusia totona.​—Iosua 10:1-14; Hahemaoro Taudia 4:12-17; 2 Samuela 5:17-21.

18. (a) Dahaka dainai Iehova be ena kara ia haidaua lasi dainai ita moale diba? (b) Genese 3:15 ese ia gwauraia inai heheni karana ia bada momokani neganai, dahaka do ia vara?

18 Iehova be ena kara ia haidaua lasi; iena ura be inai tanobada be maino paradaisona ai do ia halaoa, unai ura danu ia haidaua lasi. (Genese 1:27, 28) Dirava ese kara dika ia do inai henia noho. Ma danu, iena taunimanima ia lalokau henidia bada bona kahirakahira idia totona kara ta do ia karaia. (Salamo 11:7) Oibe, Genese 3:15 ese ia gwauraia badu be do ia bada ia lao ela bona dagedage tuarina ta do ia vara bona unai be kahirakahira do ia vara. Iehova ese ena ladana ia hahelagaia bona ena taunimanima ia naria totona, “tuari tauna goadana” ai do ia lao lou!​—Sekaraia 14:3; Apokalupo 16:14, 16.

19. (a) Edena dala ai Dirava ena hadikaia siahuna ia gaukaralaia dalana ese ia kahirakahira dekenai ita ia veria lao? Haheitalai gwauraia. (b) Dirava be ia noho hegaegae ita totona do ia tuari dainai, dahaka ita karaia be namo?

19 Mani inai haheitalai oi laloa: Bema tau ta ena ruma bese be ia dagedage animal ta ese ia hadikaia bona unai tauna be unai animal ida ia heai bona ia alaia mase, oi laloa ena adavana bona natudia be ia karaia karana dainai ia do idia dadaraia, a? Lasi, to tamana ese ia sibona ia laloa lasi, to idia ia lalokau henia dainai, unai do idia laloa bada. Unai hegeregerena, Dirava ese ena hadikaia siahuna ia gaukaralaia neganai, ita dadaraia lasi be namo. Iehova be ia noho hegaegae ita ia gimaia totona do ia tuari, unai kara ese iseda lalokau ia dekenai ia habadaia be namo. Iena siahu badana dainai ia ita matauraia bada danu be namo. Unai amo, “Dirava ese ia moalelaia dalanai hesiai gaukara helagana ita karaia diba.”​—Heberu 12:28.

“Tuari Tauna Goadana” Kahirakahira Oi Lao

20. Dirava ese tuari ia karaia sivaraidia be Baibel lalonai ita duahia neganai, ena be unai tuari ia karaia ena badina ita diba lasi, to dahaka ita karaia be namo bona dahaka dainai?

20 Oibe, Iehova ese tuari ia karaia ena badina maragimaragi ibounai be Baibel ese ia gwauraia lasi. To inai gauna dekenai ita diba momokani: Iehova be dala kererena ai eiava dagedage dalanai ena siahu ia gaukaralaia lasi, bona taunimanima ia hamasedia kava lasi. Nega momo, Baibel ena sivarai ta ita duahia neganai ena badina siridia, eiava unai sivarai dekenai diba ma haida ita tahua karana ese ita do ia durua, idia vara gaudia ita laloa maoromaoro totona. (Aonega Herevadia 18:13) Ena be gau ibounai ita diba lasi, to bema Iehova dekenai iseda diba ita habadaia bona ena kara hereadaedia ita lalohadailaia, unai ese ita ia durua daradara ita hanaia totona. Unai bamona ita karaia neganai, do ita itaia badina momo dainai iseda Dirava Iehova, ita abidadama henia diba.​—Iobu 34:12.

21. Nega haida Iehova be “tuari tauna goadana” ai ia lao, to ia be edena bamona tauna?

21 Ena be gau haida idia vara dainai Iehova be “tuari tauna goadana” ai ia lao, to ita gwau lasi ia be tuari ia laloa bada. Esekiela ena matahanai lalonai guba kariota ia itaia bona Iehova ia noho hegaegae ena inai taudia ia tuari henidia totona. To Esekiela ia itaia kevau ta ese Dirava ia hagegea—unai kevau ese maino ia laulaulaia. (Genese 9:13; Esekiela 1:28; Apokalupo 4:3) Ia hedinarai goevagoeva, Iehova be dagedage lasi bona maino Diravana. Aposetolo Ioane ia gwau: “Dirava be lalokau.” (1 Ioane 4:8) Iehova ena kara ibounai be idia gaukara hebou namonamo. Unai bamona Dirava mai ena siahu bada bona mai ena lalokau bada kahirakahira ita lao be hahenamo badana!

a Iuda taudia edia sivarai ia torea tauna Josephus ia gwau, Aigupito taudia mai edia “kariota 600 bona hosi guia taudia ibounai 50,000 bona idia raka tuari taudia 200,000 ese Heberu taudia idia luludia.”​—Jewish Antiquities, II, 324 [xv, 3].

b Ia hedinarai goevagoeva, inai hereva “Amoro taudia” ese Kanana tanona dekenai idia noho taudia ibounai ia herevalaia.​—Deuteronomi 1:6-8, 19-21, 27; Iosua 24:15, 18.