Skip to content

Skip to table of contents

Johannes Rauthe ia haroro, reana lagani 1920 ai

OREA ENA HISTORI

“Iehova Lau Hanamoa Dainai Namo Lau Davaria”

“Iehova Lau Hanamoa Dainai Namo Lau Davaria”

“EUROPE ai ia vara hekwakwanai badana be guna idia vara tuari ibounai ida ita hahegeregerea diba lasi.” September 1, 1915, ena Watch Tower ese Tanobada Tuarina Ginigunana be unai bamona ia gwauraia, tano 30 be unai tuari lalonai idia vareai. Idia vara dagedage karadia dainai, Watch Tower ia gwau: “German bona France ai, [Basileia] ena gaukara be ia doko sisina.”

Tanobada hegegemadai dagedage ia vara dainai, Bible Student taudia be Keristani gini siri karana ena hakaua herevana idia lalopararalaia namonamo lasi. To, idia ura dikadika sivarai namona idia harorolaia. Wilhelm Hildebrandt ia ura Basileia ena gaukara ia durua dainai, French gado ai pepapepa ladana The Bible Students Monthly ia oda. France ai, ia be kolpota (o ful-taim haroro) gaukara ia karaia lasi, to ia be German ena soldia. Ami iunifom ia karaia bona idia raka hanai French taudia dekenai maino sivaraina ia gwauraia.

Watch Tower ai idia printaia revarevadia ese idia hahedinaraia, German ena Bible Student taudia haida be idia ura bada Basileia ena sivarai namona idia harorolaia, ena be idia be ami taudia. Tadikaka Lemke be German ami edia bouti ai ia gaukara. Ia gwau ia ida idia gaukara taudia 5 be idia ura kamonai. Ia gwau: “Ena be bouti ai lau gaukara, Iehova lau hanamoa dainai namo lau davaria.”

Georg Kayser be tuari dekenai ia lao neganai, ia be soldia ta, to ia giroa lou neganai, ia be Dirava momokani ena hesiai tauna. Dahaka ia vara? Ia ese Bible Student pepapepana ia abia, mai kudouna ibounai ida Basileia ena hereva momokani ia abia dae, bona ia tuari lou lasi. To kamepa ai gaukara ma haida ia karaia. Tuari murinai, ia be lagani momo lalonai painia gaukara ia karaia.

Ena be Bible Student taudia be Keristani gini siri karana idia lalopararalaia namonamo lasi, to edia lalohadai bona kara be tuari lalonai idia vareai taudia amo ia idau momokani. Ena be gavamani bona dubu gunalaia taudia be tuari idia durua, to Bible Student taudia be “Maino ena Lohia” idia durua. (Isa. 9:6) Danu, ena be haida be tuari lalonai idia vareai, to edia lalohadai be tadikaka Konrad Mörtter ena lalohadai hegeregerena, ia gwau: “Dirava ena Hereva amo lau abia dae momokani Keristani tauna be ma ta do ia alaia lasi.”​—Eso. 20:13. a

Hans Hölterhoff ese inai kariota bamona gauna ia gaukaralaia The Golden Age ia herevalaia totona

Germany ai, Bible Student taudia 20 be edia lalona ena hemami hegeregerena tuari lalonai idia vareai lasi, bona gavamani ese unai ia abia dae lasi. Idia laloa haida be mai edia kwarana gorere, hegeregere Gustav Kujath, ia be kava taudia edia hospital ai idia atoa bona ia dekenai muramura aukadia idia henia. Hans Hölterhoff danu be tuari lalonai ia vareai lasi, unai dainai dibura ruma ai idia atoa, bona unuseniai ia ese tuari totona idia karaia gaukara ibounai ia dadaraia. Gadi taudia ese kouti mai beleta amo ia idia kwatua ela bona ia mamia iena imana bona aena idia mase. Iena lalona ia haidaua lasi neganai, gadi taudia ese ia idia hevasehalaia. To, unai tuari negana lalonai, Hans be Dirava ia badinaia noho.

Tuari totona idia boiria tadikaka haida be idia ura lasi ipidi idia gaukaralaia, to tuari lalonai gaukara ma haida idia durua. b Tadikaka Johannes Rauthe be tuari amo ia gini siri danu, bona ia idia siaia trein ena heau gabuna ai ia gaukara totona. Konrad Mörtter dekenai medikol gaukara idia henia, bona Reinhold Weber be nesi gaukara ia karaia. August Krafzig ia moale badina ena gaukara dainai ia be tuari dekenai ia lao lasi. Unai Bible Student taudia bona ma haida be edia lalona idia hadaia Iehova idia hesiai henia totona, badina ia idia lalokau henia bona idia ura ia idia badinaia.

Bible Student taudia be tuari amo idia gini siri dainai, gavamani taudia ese edia kara idia stadilaia namonamo. Murina laganidia ai, German dekenai idia noho Bible Student taudia edia haroro gaukara dainai, idia be kota idauidau dekenai idia lao. Unai tadikaka durudia totona, Magdeburg brens ofesi, Germany ai, ese legal dipatmen ta ia haginia.

Iehova ena Witnes taudia be metairametaira Keristani gini siri karana idia lalopararalaia. Tanobada tuarina iharuana ia matamaia neganai, idia be tuari lalonai idia vareai lasi. Unai dainai, German gavamani ese idia ia gwauraia edia inai taudia, bona idia dagedage henidia bada. Unai sivarai be “Orea Ena Histori” ma ta dekenai do ai gwauraia.​—Orea ena histori Europe amo.

a Tanobada Tuarina Ginigunana ai, Britain ena Bible Student taudia edia sivarai be atikol ladana “‘Hahetoho Negana’ ai Idia Gini Goada” dekenai ia noho.​—May 15, 2013, Gima Kohorona.

b Millennial Dawn bukana (1904) ena Volium VI bona German ena Zion’s Watch Tower August 1906 gauna ese unai ia herevalaia.September 1915 ena Watch Tower ese lalohadai maorona ia henia, ia gwau Bible Student taudia be tuari lalonai do idia vareai lasi. To unai hakaua hereva be German ena magasin lalonai idia hahedinaraia lasi.