Skip to content

Skip to table of contents

Ma Ta Ena Hemami Laloa Karana—Hebogahisi Ena Ki

Ma Ta Ena Hemami Laloa Karana—Hebogahisi Ena Ki

Ma Ta Ena Hemami Laloa Karana—Hebogahisi Ena Ki

HELEN KELLER ia gwau: “Bema ta ena hisihisi oi hamaragia diba, emu mauri be mai anina.” Keller be lalohisihisi ia lalo-pararalaia. Ia be hua 19 sibona neganai, gorere ta ia abia bona ia dainai ia mata-kepulu bona ia taia kudima. To hebogahisi tisa ta ese Helen dekenai duahiduahi bona toretore Braille ai ia hadibaia, bona gabeai hereva gwauraia karana ia hadibaia danu.

Keller ena tisa, Ann Sullivan, ia diba tau ta ena tauanina ia dika neganai, do ia hekwarahi bada. Ia be kahirakahira ia mata-kepulu danu. To Ann ia ura Helen dekenai ia hereva, unai dainai mai haheauka ida, ena ima kwakikwakina amo Helen ena imana dekenai leta “ia torea.” Unai tisa ese Helen ena hemami ia laloa bada, bona ia dainai Helen ia ura ena mauri ia gaukaralaia mata-kepulu bona taia kudima taudia ia durua totona. Iena tauanina ena dika ia hanaia mai hekwarahi bada ida, bona ia bamona taudia ia hebogahisi henia bada. Ia ura idia ia durua.

Reana inai mataganigani tanobadana lalonai oi itaia vadaeni “bogahisihisi henia lasi” karana bona ma haida edia namo laloa lasi karana be bada. (1 Ioane 3:17) To, Keristani taudia idia abia hahegani be edia dekena taudia idia lalokau henia, bona edia tadikaka ta ta idia lalokau henia bada be gau badana. (Mataio 22:39; 1 Petero 4:8) To, reana inai gau momokanina oi diba vadaeni: Ena be ita ura lalokau heheni karana ita karaia, bona nega momo dala ia noho ma ta ena hisihisi hamaragia totona, to ita karaia lasi. Reana ita diba lasi heduru idia abia be namo. To ma haida edia hemami laloa karana be ki ta, ia ese hebogahisi ena iduara ia kehoa diba.

Ma Haida Edia Hemami Laloa Karana be Dahaka?

Diksenari ta ia gwau ta ena hemami laloa karana be “unai tauna ena noho dalana, ena hemami, bona ena ura korikorina oi lalo-pararalaia bona oi mamia danu.” Buka ma haida idia gwau ena anina be unai tau ia davaria gaudia be emu lalona ai oi davaria bamona. Unai dainai, ta ena hemami laloa karana ena gau ginigunana be, unai tau dekenai idia vara gaudia ita lalo-pararalaia, bona gau iharuana be, unai gaudia dainai ia abia hemami oi mamia danu. Oibe, ta ena hemami laloa karana be iseda kudouna lalonai ena hisihisi ita mamia.

Baibel lalonai inai hereva, “ma haida edia hemami laloa karana” do oi davaria lasi, to Buka Helaga ese unai kara ia herevalaia. Aposetolo Petero ese Keristani taudia ia sisiba henia, ia gwau, ‘umui ta ta dekenai durua do umui henia, bona lalokau henia, tadikaka bamona, bona do umui bogahisihisi henia.’ (1 Petero 3:8) Greek herevana ta, idia hahanaia “ta ta dekenai durua do umui henia,” ena anina korikorina be “edia hisihisi oi mamia” eiava “idia oi hebogahisi henia.” Aposetolo Paulo be Keristani taudia ma haida ia sisiba henia neganai, unai bamona kara ia hagoadaia, ia gwau: “Idia moale taudia danu do umui moale, idia taitai taudia danu do umui tai.” Ma ia gwau: “Do umui noho hebou mai moale bona lalona tamona danu.” (Roma 12:​15, 16) Bema iseda dekena tauna ena kara bona hemami ena badina ita lalo-pararalaia lasi, ia do ita lalokau henia diba lasi, sibona ita lalokau henia hegeregerena, ani?

Vaia, taunimanima be nega haida ma ta ena hemami do idia laloa. Idia hitolo natudia eiava edia gabu idia heautania taudia edia laulau ita itaia neganai, iseda kudouna ia hamarerea, ani? Lalokau sinana ia itaia ena natuna ia tai badabada neganai, do ia dadaraia lasi, ani? To hisihisi ibounai idia hedinarai goevagoeva lasi. Ta ia daradoko, tauanina lalonai gau ta ia kerere, eiava aniani ia ania badabada o ia rakatania hekwakwanai ia matamaia​​—bema unai bamona hekwakwanai ita davaria lasi, unai tauna ena hemami ita lalo-pararalaia be auka! To, Baibel ia hahedinaraia hekwakwanai idaudia idia davaria taudia ita hebogahisi henia diba, bona unai ita karaia be namo.

Baibel Lalonai Ma Haida Edia Hemami Idia Laloa Bada Taudia

Iehova be unai kara ia haheitalaia tauna hereadaena. Ena be Iehova ia goevadae, to ia diba ita be goevadae lasi, badina ‘tanobada ena kahu dekena amo ita ia karaia, bona ita dekenai ia laloa noho, ita be kahu sibona.’ (Salamo 103:14; Roma 5:12) Danu, iseda goada ena hetoana ia diba dainai, ‘ia ese ita ia naria, iseda goada ia hanaia dibagani ese ita do ia pidia garina.’ (1 Korinto 10:13) Iena hesiai taudia bona iena lauma amo ita ia durua hanamoa dalana do ita davaria totona.​—Ieremia 25:​4, 5; Kara 5:32.

Iehova ese ena taunimanima idia mamia hisihisi ia mamia danu. Babulonia amo idia giroa lou Iuda taudia ia hamaoroa, ia gwau: “Umui ia daua tao tauna ese egu matana nadinadina ia daua tao.” (Sekaraia 2:​8, NW ) Baibel buka torea tauna Davida ese Dirava ena hebogahisi ia diba namonamo, ia dekenai ia gwau: “Egu matana ena ranu be oiemu kavabu dekenai do oi udaia. Oiemu buka lalonai idia torea vadaeni, ani?” (Salamo 56:8) Ita ia durua bada gauna be ita diba Iehova ese ena abidadama hesiai taudia edia hekwarahi bona edia tai ranuna ia laloatao​​—ia be hegeregere buka ta lalonai ia torea!

Iesu Keriso be ena guba Tamana bamona, ma haida edia hemami ia laloa bada. Taia kudima tauna ta ia hanamoa neganai, taunimanima dekena amo ia hakaua siri guna, reana unai ia karaia iena hoa karana ese unai tauna do ia hahemaraia o do ia hahoaia bada lasi totona. (Mareko 7:​32-35) Nega ma ta ai, Iesu ese vabu ta ia itaia, iena natuna tamona ia guria gwauraia. Maoromaoro vabu ena hisihisi ia mamia, bona mase tauanina idia huaia lao taudia dekenai ia lao, bona unai tau matamatana ia hatorea isi lou.​—Luka 7:​11-16.

Iesu ia toreisi lou murinai, Damaseko dalana ai Saulo dekenai ia hedinarai, bona Saulo ia hamaoroa hahediba taudia ia dagedage henia bada neganai ia mamia. Saulo dekenai ia gwau: “Lau be Iesu, oi ese lau dekenai oi dagedage noho.” (Kara 9:​3-5) Iesu be ena hahediba taudia idia mamia hisihisi ia mamia danu, hegeregere sinana ta be ena gorere natuna ena hisihisi ia mamia. Danu, Iesu be iseda Hahelaga Tauna Badana, bona ita “manoka” dainai ita ia “bogahisihisi henia.”​—Heberu 4:15.

Aposetolo Paulo ia dibaia gauna be ma haida edia hemami bona idia davaria hisihisi ia mamia danu be namo. Ia gwau: “Bema Keristani tauna ta ia manoka neganai, lau danu iena manoka ena mamina lau abia. Bema Keristani tauna ta idia hakaua kerere, vadaeni ia moru neganai, ia dainai egu lalona ia hekwarahi, mai siahu bada.” (2 Korinto 11:29) Aneru ta ese hoa karana ta ia karaia bona Filipi dibura rumana amo Paulo bona Sila ia ruhaia neganai, Paulo ena lalohadai ginigunana be dibura naria tauna ia hamaoroa ta ia heau lasi. Unai dibura naria tauna ia hebogahisi henia, badina ia laloa reana sibona do ia hamasea. Paulo ia diba Roma taudia edia kastom be bema dibura amo tau ta ia heau mauri, dibura naria taudia do idia panisi henia auka​​—bona do ia auka herea bema idia hamaoroa vadaeni unai tau ia gimaia namonamo be gau badana. (Kara 16:​24-28) Paulo ese dibura naria tauna ia hebogahisi henia bona ena mauri ia laloa dainai, dibura naria tauna ia hoa, bona ia bona ena ruma bese be Keristani taudia ai idia lao.​—Kara 16:​30-34.

Ta Ena Hemami Laloa Karana Habadaia Dalana

Baibel ese iseda guba Tamana bona iena Natuna, Iesu Keriso, tohotohoa karana ia hagoadaia loulou, unai dainai ma ta ena hemami laloa karana ita karaia be namo. Edena dala ai unai ita karaia diba? Karaia daladia badadia toi idia noho, idia amo ma haida edia hemami laloa bona dahaka idia abia be namo do ita diba namonamo: edia hereva ita kamonai, edia toana o kara ita itaia namonamo, bona edia hekwakwanai ita lalo-pararalaia toho.

Kamonai. Bema ma haida edia hereva ita kamonai namonamo, edia hekwakwanai do ita dibaia. Bona bema edia hereva ita hakala henia momokani, edia kudouna lalonai idia noho gaudia bona edia hemami korikoridia do idia hahedinaraia. Miriam ia gwau: “Bema lau diba elda ta be egu hereva do ia kamonai henia, ia do lau hereva henia. Lau ura lau diba egu hekwakwanai do ia lalo-pararalaia momokani. Lalona tahua henanadaidia amo egu hekwakwanai ena badina ia tahua neganai, ia hahedinaraia egu hereva ia kamonai namonamo, bona egu abidadama ia dekenai ia bada ia lao.”

Itaia namonamo. Iboudiai ese edia hemami eiava idia davaria hekwakwanai be ita dekenai do idia gwauraia hedinarai lasi. Ma haida edia toana ia itaia namonamo tauna ta do ia diba bema Keristani ma ta ia daradoko, mero o kekeni ta ia hereva momo lasi matamaia, eiava guna ia haroro goadagoada tauna be unai kara ia hesikulaia. Gau badana be tama sina idia itaia haraga diba hekwakwanai ia matamaia. Marie ia gwau: “Egu sinana lau do hereva henia lasi neganai, egu hemami ia diba vadaeni. Unai dainai mai momokani ida ia dekenai egu hekwakwanai lau herevalaia diba mai gari lasi ida.”

Ena hekwakwanai lalo-pararalaia toho. Hebogahisi habadaia dalana badana be sibona oi nanadaia: ‘Bema unai ia vara lau dekenai, egu hemami be edena bamona? Dahaka do lau karaia? Dahaka lau abia be namo?’ Iobu ena durua koikoi taudia toi idia laloa Iobu dekenai idia vara gaudia be idia davaria diba lasi gaudia. Unai dainai, ia karaia lasi kara dikadia, to idia laloa reana ia karaia gaudia dainai, ia idia gwauraia dika.

Nega momo goevadae lasi taudia be hahemaoro henia karana idia karaia haraga, to ma ta ena hemami idia lalo-pararalaia haraga lasi. To, bema hekwakwanai ia davaria tauna ta ena lalohisihisi ita lalo-pararalaia, ita do ia durua, do ita ura ia ita hebogahisi henia, do ita ura lasi ita gwauraia dika. Elda gaukara ia karaia daudau vadaeni tauna, Juan, ia gwau: “Bema durua herevadia lau henia haraga lasi, to sivarai ibounai lau kamonai namonamo bona idia vara gaudia lau lalo-pararalaia toho guna, egu sisiba ena namo ia habadaia.”

Iehova ena Witnes taudia idia halasia buka bona magasin ese taunimanima momo idia durua. Gima Kohorona bona Awake! magasin ese hekwakwanai badadia, hegeregere daradoko bona natuna hadikaia karana, idia herevalaia. Nega korikori ai idia henia mai anina bada herevadia ese duahia taudia idia durua unai bamona hisihisi idia davaria taudia edia hemami idia laloa bada totona. Danu, Memero Kekeni Edia Henanadai​​—Haere Maorodia bukana ese tama sina momo ia durua edia natudia edia hekwakwanai idia lalo-pararalaia totona.

Ma Haida Edia Hemami Laloa Karana ese Keristani Karadia Ia Durua

Bema ia hitolo natuna maragina ita itaia, bona ia dekenai aniani ita henia diba, do ita karaia. Bema ma haida edia hemami ita laloa bada, tau ta ena noho lauma dalanai do ita laloa danu. Baibel ese Iesu ia herevalaia, ia gwau: “Taunimanima momo Iesu ese ia itaia, vadaeni ia bogahisihisi idia dekenai, badina be edia tauanina idia manokamanoka, bona idia lao idau gabu idau gabu dekenai, mamoe idia naria lasi bamona.” (Mataio 9:36) Hari taunimanima milioni momo edia noho lauma dalanai be unai bamona, bona heduru idia abia be namo.

Iesu ena nega hegeregerena, reana taunimanima edia inai henia kava karana eiava edia kastom dainai, edia kudouna ita hamarerea be auka. To taunimanima edia hemami ia laloa haroro tauna do ia hekwarahi idia abia dae haraga gauna, reana momo idia lalohadailaia gauna, ia herevalaia bona unai amo ena sivarai ese edia lalona do ia veria. (Kara 17:​22, 23; 1 Korinto 9:​20-23) Hebogahisi karadia ese Basileia ena sivarai idia kamonai taudia ia hagoadaia do idia abia dae totona. Filipi dibura naria tauna dekenai unai be momokani hegeregerena.

Kongregesen lalonai idia noho taudia edia manoka gaudia do ita laloa guna lasi bema edia hemami ita laloa bada. Bema ita hekwarahi ita ia habadua tadikakana ena hemami ita lalo-pararalaia totona, reana ena kerere do ita gwauatao haraga diba. Bema ia dekenai idia vara gaudia idia vara ita dekenai bona iseda noho be iena noho bamona, reana do ita kara ia kara hegeregerena. Iehova be hebogahisi tauna dainai, ia laloatao “ita be kahu sibona.” Ita danu ita diba iseda tadikaka idia goevadae lasi, unai dainai kerere ta idia karaia neganai, namona be idia ita hebogahisi henia bona edia ‘dika ita gwauatao,’ ani?​—Salamo 103:14; Kolose 3:13.

Kerere tauna ita sisiba henia neganai, bema ena hemami bona ia lalohisihisilaia gaudia ita diba, mai hebogahisi ida do ita kara. Hebogahisi Keristani elda ta be sibona do ia hamaoroa lou: ‘Reana lau danu be unai kerere lau karaia diba. Reana ia davaria gauna lau davaria diba danu.’ Unai dainai Paulo ia gwau: “Unai tau do umui hakaua lou, mai manau danu. To umui naria namonamo, dibagani ese umui danu do ia koia garina.”​—Galatia 6:1.

Ma haida edia hemami ita laloa neganai, herevana Keristani ma ta ia ura lasi ita ia noia, to bema ita hegeregere do ita ura ia ita durua. Aposetolo Ioane ia gwau: “Bema tau ta be mai ena kohu momo, bona iena tadikakana ia itaia mai ena ogogami, to ia bogahisihisi henia lasi, edena bamona ia hereva, ‘Lau ese Dirava lau lalokau henia?’ . . . Namo ita lalokau henia, hereva sibona dekena amo lasi, to mai kara, bona mai momokani danu.”​—1 Ioane 3:​17, 18.

Bema ita ura “mai kara, bona mai momokani danu” iseda tadikaka ita lalokau henia, namona be idia do idia durua gaudia ita laloa. Ita be ma haida edia toana ita itaia namonamo, badina ita ura idia ita durua, a? Ma haida edia hemami laloa karana ena anina be unai.

Hebogahisi Henia Karana Habadaia

Reana vaia, ta ena hemami laloa karana ita karaia lasi, to unai kara ita habadaia diba. Bema edia hereva ita kamonai namonamo, edia toana ita itaia namonamo, bona nega momo edia noho ita lalo-pararalaia toho, unai ese iseda hebogahisi do ia habadaia. Bena do ita ura iseda natudia, Keristani taudia ma haida, bona dekena taudia dekenai lalokau bona hebogahisi do ita hahedinaraia badabada.

Namo lasi sibona emu ura tahua karana ese emu hebogahisi ia koua. Paulo ia gwau: “Umui ta lasi be emui namo umui laloa sibona, to ma haida edia namo umui laloa danu.” (Filipi 2:​4, Phillips) Iehova bona ena Hahelaga Tauna Badana, Iesu Keriso, edia hebogahisi be mai anina mauri hanaihanai do ita abia totona. Unai dainai iseda maduna be unai kara ita habadaia. Bema ma haida edia hemami ita laloa, haroro taudia namodia, bona tama sina namodia ai do ita lao. Gau badana be inai, ma haida edia hemami ita laloa neganai, do ita davaria “henia kara ena moale be bada, abia kara ena moale be maragi.”​—Kara 20:35.

[Picture on page 5]

Ma haida edia hemami laloa karana be edia toana ita itaia namonamo, heduru maorona do ita henia totona

[Picture on page 6]

Vaia, lalokau sinana be ena natuna ena hemami ia laloa bada to unai bamona kara ita dibaia bona hahedinaraia diba danu