Skip to content

Skip to table of contents

Duahia Taudia Edia Henanadai

Duahia Taudia Edia Henanadai

Duahia Taudia Edia Henanadai

Ioane ese “hutuma bada herea” (NW) taudia ia itaia Iehova ena dubu lalonai hesiai gaukara helagana idia karaia neganai, edena kahana ai unai idia karaia?​—Apokalupo 7:​9-15.

Ita gwau diba hutuma bada herea taudia be Iehova ena lauma dubuna badana ena tanobada ariara gabuna ta ai ia idia tomadiho henia, bona unai gabu be Solomona ena dubu ena murimuri ariara ese ia laulaulaia.

Guna, lalohadai ta be hutuma bada herea taudia be lauma dalanai Iesu ena nega ai ia noho Idau Bese Taudia edia Ariara ida ia hegeregere gabuna ai, eiava ia laulaulaia gabuna ai, idia noho. To tahua karana amo badina 5 ese idia hahedinaraia ia be unai bamona lasi. Ginigunana be, Heroda ena dubu ena kahana haida ese Iehova ena lauma dubuna badana ena kahana ta idia laulaulaia lasi. Hegeregere, Heroda ena dubu dekenai Hahine edia Ariara bona Israela ena Ariara idia noho. Tatau bona hahine be Hahine edia Ariara dekenai idia vareai diba, to tatau sibona be Israela ena Ariara dekenai idia vareai diba. Iehova ena lauma dubuna ena tanobada ariara dekenai tatau bona hahine be edia tomadiho karana ai idia parara lasi. (Galatia 3:​28, 29) Unai dainai, Hahine edia Ariara bona Israela ena Ariara be lauma dubuna dekenai gau ta idia laulaulaia lasi.

Iharuana be, Dirava ese Solomona ena dubu ena palani ia henia neganai, eiava Esekiela ese ena matahanai ai ia itaia dubuna dekenai, Idau Bese Taudia edia Ariara ia noho lasi; bona Serubabele ese ia haginia lou dubuna dekenai ia noho lasi danu. Unai dainai, Idau Bese Taudia edia Ariara ese Iehova ena lauma dubuna badana ena kahana ta ia laulaulaia do ita gwauraia be badina lasi, bona henunai badina ihatoina ita kikilaia neganai unai ia hedinarai.

Ihatoina be, Idau Bese Taudia edia Ariara be Edoma tauna King Heroda ese ia haginia, sibona ia abia isi bona Roma taudia edia lalo-namo ia abia totona. Heroda ese Serubabele ena dubu hanamoa gaukarana be lagani 18 B.C.E. eiava 17 B.C.E. ai ia matamaia. The Anchor Bible Dictionary ia gwau: “West [Roma] kahana ena lohia siahuna ura henia karana ena toana . . . dainai, ist kahana hanuadia edia dubu ia hanaia dubu badana ta idia karaia.” To, dubu gunana ena gabu korikorina ena bada be ia noho vadaeni. Unai diksenari ia gwau: “Ena be unai Dubu ena gabu korikorina ena bada be guna idia haginia dubudia [Solomona bona Serubabele idia haginia dubudia] hegeregerena, to Dubu ena Badina be ena hetoana hegeregerena idia atoa lasi.” Unai dainai, Heroda ese dubu ena ariara ia habadaia, bona hari idia gwauraia Idau Bese Taudia edia Ariara ia haginia. Unai dala ai idia haginia kahana ta be edena bamona Iehova ena lauma dubuna dekenai gau ta ia laulaulaia diba?

Namba foa be, kahirakahira taunimanima ibounai​—⁠matakepulu, aena dika, bona kopina utua lasi Idau Bese taudia​—⁠be Idau Bese Taudia edia Ariara dekenai idia vareai diba. (Mataio 21:​14, 15) Momokani, unai ariara idia gaukaralaia kopina utua lasi Idau Bese taudia ese Dirava dekenai edia boubou gaudia idia henia diba totona. Bona Iesu be nega haida unuseniai hutuma ia hereva henidia bona nega rua moni senisia taudia bona hoihoi taudia ia lulua, bona ia gwau iena Tamana ena ruma idia matauraia lasi. (Mataio 21:​12, 13; Ioane 2:​14-16) Danu, The Jewish Encyclopedia ia gwau: “Momokani, unai ariara be Dubu ena kahana korikorina ta lasi. Ia helaga lasi, bona ia lalonai taunimanima idauidau idia vareai diba.”

Namba faiv be, Greek herevana ta (hi·e·ron’), idia hahanaia “dubu helaga,” be Idau Bese Taudia edia Ariara danu ia herevalaia neganai, Barclay M. Newman bona Philip C. Stine edia buka, A Handbook on the Gospel of Matthew, ia gwau unai ese “Dubu rumana sibona ia herevalaia lasi, to kahana ibounai ia herevalaia.” To, Ioane ese hutuma bada ia itaia ena matahanai ai, Greek herevana ta (na·os’), idia hahanaia “dubu helaga,” be kahana ta sibona ia gwauraia. Ierusalema ena dubu ia herevalaia neganai, nega momo Helaga Herea Gabuna, dubu rumana, eiava dubu gabuna ia herevalaia.​—⁠Mataio 27:​5, 51; Luka 1:​9, 21; Ioane 2:⁠20.

Hutuma bada herea taudia be Iesu ena boubou gauna idia abidadama henia. Lauma dalanai idia goeva, “edia dabua idia huria vadaeni Mamoe ena Natuna ena rarana lalonai, vadaeni edia dabua be kurokuro bona goeva momokani.” Unai dainai, idia gwauraidia kara maoromaoro taudia, bona idia be Dirava ena turana ai idia lao diba bona hisihisi badana amo do idia roho mauri. (Iamesi 2:​23, 25) Dala momo ai idia be Israela dekenai Iuda tomadiho idia abia dae taudia bamona, Taravatu gwauhamatana henunai idia noho bona Israela taudia ida idia tomadiho hebou taudia.

Oibe, unai Iuda tomadiho idia abia dae idau taudia be lalona kahana ena ariara, hahelaga taudia edia gaukara idia karaia gabuna, dekenai hesiai gaukara idia karaia lasi. Bona hutuma bada herea taudia be Iehova ena lauma dubuna ena lalona kahana ena ariara dekenai idia noho lasi. Unai ariara be Iehova ena “hahelagaia taudia” tanobada ai idia do noho lalonai, goeva bona kara maoromaoro natudia ai idia lao maurina ia laulaulaia. (1 Petero 2:⁠5) To guba ena elda tauna ta ese Ioane ia hamaoroa hegeregerena, hutuma bada herea taudia be momokani dubu lalonai idia noho, idia be dubu gabuna ena murimurina ai ia noho kahana ta, hegeregere Idau Bese Taudia edia Ariara ai idia noho lasi. Unai be hahenamo badana ta! Bona ia hahedinaraia idia ta ta be lauma dalana ai bona edia kara lalonai nega iboudiai idia goeva noho be gau badana!

[Diagram/Picture on page 31]

(For fully formatted text, see publication)

Solomona Ena Dubu

1. Dubu Rumana

2. Lalona Kahana ena Ariara

3. Murimuri Kahana ena Ariara

4. Dubu ena Ariara dekenai ia daekau vadavada