Skip to content

Skip to table of contents

‘Iehova Sibona ese Ita Ia Hamauria’

‘Iehova Sibona ese Ita Ia Hamauria’

‘Iehova Sibona ese Ita Ia Hamauria’

BESE ta ena hepapahuahu bona tanobada besedia huanai hepapahuahu idia vara negadiai, taunimanima idia ura edia gavamani ese idia ia gimaia bona naria. Gavamani be ia gaukara goada taunimanima ibounai ese idia durua diba daladia idia hegaegaelaia. Unai bamona dala ese bese badinaia goada hemamina ia havaraia neganai, taunimanima be mai goada ida bese badinaia goada karadia do idia karaia momo.

Bese ta ese hekwakwanai badana ta ia davaria negana lalonai, nega momo bese badinaia goada hemamina ese taunimanima huanai lalo-tamona bona goada mamina ia havaraia bona gaukara hebou bona edia gabu taudia idia durua lalohadaina ia habadaia. To, sivarai ta The New York Times Magazine lalonai, ia gwau: “Hemami ma haida hegeregerena, bese badinaia goada hemamina be mai ena siahu, bona idia biagua lasi neganai dika bada herea ia havaraia diba.” Unai hemami dainai idia karaia karadia ese unai bese taudia haida edia maoro gau idauidau dekenai bona tomadiho abia hidi ena maoro idia hadikaia diba. Keristani taudia momokanidia idia doria idia abia dae herevadia idia rakatania totona. Unai bamona negadiai, Keristani taudia be dahaka do idia kara? Edena Baibel ena hakaua herevadia ese idia do ia durua mai lalo-parara ida idia kara bona Dirava idia badinaia totona?

“Do Umui Tomadiho Henidia Lasi”

Nega haida bese ena pepe saluti henia karana be bese badinaia goada hemamina ia havaraia dalana badana. To, pepe momo dekenai idia hedinarai laulaudia be guba gaudia, hegeregere hisiu, eiava tanobada gaudia edia laulau. Dirava ese ena taunimanima ia haganidia neganai, ena lalohadai unai bamona gaudia tomadiho henia karana dekenai ia hahedinaraia, ia gwau: “Laulau ta do umui karaia lasi, guriguri henia totona kaivakuku gauna ta, o gau ta ena laulau, guba gauna ta, o tanobada gauna ta, o ranu lalonai gauna ta. Laulau o kaivakuku ta dekenai do umui tomadiho henia lasi, bona iena hesiai gaukara do umui karaia lasi. Badina be lau Lohiabada emui Dirava be lau ura umui be lau sibona egu.”​—⁠Esodo 20:​4, 5.

Gavamani ena pepe saluti henia eiava tomadiho henia karana ese Iehova Dirava sibona ita tomadiho henia taravatuna ia hamakohia, a? Idaunegai Israela taudia be mai edia “pepe [“toa,” NW]” bona idia be taunimanima idia noho lasi gabuna dekenai idia noho neganai, edia iduhu toi toi ai idia hapararaia oreadia be edia toa ta ta badinai idia haboua. (Numera 2:​1, 2) McClintock bona Strong’s Cyclopedia, ese unai bamona pepe idia gwauraia Heberu herevadia ia kikilaia neganai, ia gwau: “To, unai hereva ruaosi be inai hereva ‘pepe’ dainai do ita laloa gauna, flag unai, ia gwauraia lasi.” Danu, Israela taudia idia laloa lasi edia pepe be helaga bona aria lalonai unai gaudia idia gaukaralaia lasi. Unai be toa sibona, taunimanima idia hadibaia edeseniai idia haboua totona.

Palai dubu bona Solomona ena dubu lalonai idia noho kerubi ese guba kerubi idia laulaulaia. (Esodo 25:18; 26:​1, 31, 33; 1 King Taudia 6:​23, 28, 29; Heberu 9:​23, 24) Ita diba unai kerubi edia laulau idia tomadiho henia lasi badina unai taudia ese idia itaia lasi bona aneru korikoridia do ita tomadiho henia lasi.​—⁠Kolose 2:18; Apokalupo 19:10; 22:​8, 9.

Danu Israela taudia be taunimanima idia noho lasi gabuna dekenai idia loaloa noho lalonai, peroveta tauna Mose ese ia karaia kopa gaigaina mani umui laloa. Unai toa, eiava laulau, ese gau ta ia laulaulaia bona peroveta herevana ta dekenai ia be mai anina bada. (Numera 21:​4-9; Ioane 3:​14, 15) Unai gauna idia hanamoa lasi eiava idia tomadiho henia lasi. To, lagani handred momo Mose ena nega murinai, Israela taudia idia kerere bona unai laulau idia tomadiho henia, ia dekenai muramura mai bonana namona idia gabua danu. Unai dainai, Iuda ena King Hesekaia ese ia makohia maragimaragi.​—⁠2 King Taudia 18:​1-4.

Tanobada besedia edia pepe be mai anina bada gaukara ta idia durua sibona, a? Dahaka idia laulaulaia? Toretore tauna J. Paul Williams ia gwau: “Bese abia isi karana lalonai pepe be idia abidadama henia bona idia tomadiho henia gauna badana.” The Encyclopedia Americana ia gwau: “Satauro be helaga hegeregerena, pepe danu be helaga.” Pepe ese Gavamani ia laulaulaia. Unai dainai, idia igo diho henia eiava saluti henia karana be tomadiho karana ta, Gavamani matauraia totona. Unai bamona kara amo idia gwau hahemauri be Gavamani dekena amo ia mai, to Baibel ena hereva kaivakuku tomadiho henia karana dekenai be unai bamona ia hereva lasi.

Baibel ese ia hahedinaraia goevagoeva: ‘Iehova sibona ese ita ia hamauria diba.’ (Salamo 3:⁠8) Do ita gwau lasi taunimanima edia orea eiava idia laulaulaia gaudia ese hahemauri idia havaraia. Aposetolo Paulo ese Keristani tadikaka ia hagoadadia, ia gwau: “Lauegu turana lalokau e, kaivakuku dekenai umui tomadiho henia lasi, umui rakatania.” (1 Korinto 10:14) Keristani taudia ginigunadia ese Gavamani idia tomadiho henia karadia lalonai idia vareai lasi. Inai buka Those About to Die lalonai, Daniel P. Mannix ia gwau: “Keristani taudia idia ura lasi . . . [Roma] ena pavapava ena lauma dekenai boubou karana do idia karaia​​—⁠hari inai negai pepe saluti henia lasi karana hegeregerena.” Hari inai negai, Keristani taudia momokanidia danu ese pepe idia saluti henia lasi. Iehova sibona idia tomadiho henia totona, bese ta ena pepe idia saluti henia lasi. Unai idia karaia dainai, idia ese Dirava idia atoa guna bona gavamani bona edia lohia taudia idia matauraia. Momokani, idia diba “gavamani” do idia kamonai henia be namo. (Roma 13:​1-7) To, Baibel ena hereva bese abia isi anedia dekenai be dahaka?

Bese Abia Isi Anedia be Dahaka?

The Encyclopedia Americana ia gwau: “Bese abia isi anedia be bese badinaia goada hemamina idia hahedinaraia bona nega momo Dirava ena hakaua dalana totona bona taunimanima eiava edia lohia taudia naria totona idia noinoi.” Unai dainai, bese abia isi anena be tomadiho anena ta eiava guriguri ta, bese ta totona. Nega momo bese be taga bada do ia davaria bona nega daudau lalonai do ia noho totona ia noinoi. Keristani taudia momokanidia be unai bamona guriguri lalonai idia vareai be namo, a?

Peroveta tauna Ieremia be sibodia idia gwau Dirava idia hesiai henia taudia huanai ia noho. To, Iehova ese ia hagania: “Inai bese taudia totona do oi guriguri lasi, idia dainai lau dekenai do oi noinoi lasi. Badina lau be oi dekenai do lau kamonai lasi.” (Ieremia 7:16; 11:14; 14:11) Dahaka dainai Ieremia ese unai oda ia abia? Badina edia tano be henaohenao, taunimanima alaia, heudahanai, gwauhamata koikoi, bona kaivakuku tomadiho henia karadia amo ia honu.​—⁠Ieremia 7:⁠9.

Iesu Keriso be haheitalai namona ia hahedinaraia, ia gwau: “Tanobada taudia totona lau noinoi lasi oi dekenai. Lau dekenai oi henia taudia totona lau noinoi oi dekenai.” (Ioane 17:⁠9) Baibel ia gwau “Satani ese tanobada taudia ibounai ia gunalaia noho” bona tanobada be “kahirakahira do ia ore.” (1 Ioane 2:17; 5:19) Edena dala ai Keristani taudia momokanidia ese unai bamona tanobadana ai taunimanima do idia noho namo bona nega daudau lalonai do idia noho idia gurigurilaia diba?

Momokani, bese abia isi anedia ibounai be Dirava noinoi henia anedia lasi. Encyclopædia Britannica ia gwau: “Bese abia isi anedia edia hereva haida be lohia taudia dainai idia gwauraia guriguri herevadia bona ma haida be bese ena tuari eiava hepapahuahu badadia idia herevalaia . . . ma haida be bese badinaia goada hemamina idia hahedinaraia.” To, idia ura Dirava idia hamoalea taudia ese bese ta ena tuari bona hepapahuahu karadia idia moalelaia diba, a? Isaia ese tomadiho taudia momokanidia ia perovetalaia, ia gwau: “Idia ese edia tuari kaia be hama dekenai do idia makohia, bona edia io ena auri danu do idia botaia palaka, au rigi utua kaia do idia halaoa.” (Isaia 2:⁠4) Aposetolo Paulo ia gwau: “Momokani ai be tanobada dekenai ai noho, to aiemai tuari be tanobada taudia edia tuari bamona lasi. Badina be aiemai tuari gaudia be tanobada ena tuari gaudia bamona lasi.”​—⁠2 Korinto 10:​3, 4.

Nega momo bese abia isi anedia ese bese heagilaia karana bona tano ma haida ia hanaia lalohadaina idia hahedinaraia. Unai bamona lalohadai be Baibel ena hereva hegeregerena lasi. Aposetolo Paulo be Areo Ororona dekenai ena hereva ia henia lalonai, ia gwau: “[Iehova Dirava] ese taunimanima bese ibounai ia karaia, bona tanobada ena kahana ibounai dekenai idia noho.” (Kara 17:26) Aposetolo Petero ia gwau: “Dirava ese taunimanima edia toana ia laloa lasi. To bese ibounai lalonai, Dirava dekenai idia gari, bona kara maoromaoro idia karaia taudia, be Dirava ese do ia abia dae.”​—⁠Kara 10:​34, 35.

Taunimanima momo be Baibel ena hereva idia lalo-pararalaia dainai, edia lalona idia hadaia pepe do idia saluti henia lasi bona bese abia isi anedia do idia abia lasi. To unai gaudia dainai hekwakwanai idia davaria neganai, idia be edena bamona idia kara?

Mai Hemataurai ida Unai Kara Dadaraia

Idaunegai Babulonia ena King Nebukanesa ese ena basileia ena lalo-tamona karana ia hagoadaia totona, Dura ena tano palakana dekenai golo kaivakuku badana ta ia haginia. Bena ia ese kaivakuku hahelagaia ariana ia hegaegaelaia, bona unuseniai lohia taudia, majistret taudia, gavana taudia, sisiba henia taudia, bona lohia taudia ma haida ia boiria. Idia hebou taudia ibounai be miusiki ena regena idia kamonai neganai, do idia tui diho bona kaivakuku idia tomadiho henia. Idia huanai do idia noho taudia be Heberu memerodia toi​​—⁠Sataraka, Misaka, bona Abetenigo. Edena dala ai idia hahedinaraia unai tomadiho ariana lalonai idia vareai lasi? Miusiki ia matamaia bona idia lao taudia be kaivakuku vairanai idia goru diho neganai, unai Heberu memero toi idia gini.​—⁠Daniela 3:​1-12.

Hari, pepe idia saluti henia karana be imana idia abia isi eiava baguna dekenai eiava kemena dekenai imana idia atoa. Nega haida, kara idaudia haida idia karaia. Tano haida lalonai, sikuli dekenai natudia do idia tui diho bona pepe do idia kisi henia. Ma haida ese pepe idia saluti henia lalonai Keristani taudia momokanidia be mai regerege lasi idia gini neganai, idia hahedinaraia idia be mai hemataurai ida unai kara idia itaia sibona.

To bema pepe hanamoa ariana ta dekenai ta ia gini karana ese ia hahedinaraia ia be unai aria lalonai ia vareai, unai be edena bamona? Hegeregere, stiuden ta idia abia hidi sikuli taudia ibounai totona klasrum murimuri ai pepe ia saluti henia, bona stiuden ma haida be klasrum lalonai do idia gini maoromaoro. Unai nega ai, ibounai idia gini karana ese ia hahedinaraia idia ibounai idia lalo-tamona, murimuri ai ia gini stiuden tauna ese idia ibounai totona pepe ia saluti henia. Idia gini karana amo idia hahedinaraia unai aria lalonai idia vareai. Bema unai bamona ia vara, idia ura mai hemataurai ida idia itaia taudia idia helai noho mai regerege lasi be namo. Bema aria ia matamaia lalonai, stiuden taudia idia gini vadaeni be edena bamona? Unai nega ai, ita gini vadaeni karana ese ia hamomokania lasi ita be aria lalonai ita vareai.

Reana ta idia noia hebou negana ta ai eiava klasrum lalonai eiava ma gabu ta ai pepe ia saluti henia lasi to ia dogoatao sibona, unai amo ma haida ese idia saluti henia diba. Unai kara be Baibel ena hereva hegeregerena lasi, unai be aria lalonai ia vareai karana, to Baibel ena hahegani be ‘kaivakuku ita tomadiho henia lasi, ita rakatania.’ Bese abia isi edia masi danu be unai bamona. Badina bema unai idia karaia, anina be masi lalonai edia hanamoa karadia idia durua, unai dainai Keristani taudia momokanidia be mai edia lalona ibounai ida unai idia dadaraia be namo.

Bese abia isi anedia idia gadaralaia neganai, ta ia gini tore karana ese ia hahedinaraia ane ena hereva dekenai ia lalo-tamona. Unai nega lalonai, Keristani taudia idia helai noho. To, bema idia gini vadaeni neganai, bese abia isi anena idia gadaralaia, idia helai be anina lasi. Idia be bese abia isi anena totona idia gini toreisi lasi. To, bema orea taudia ibounai do idia gini bona ane idia abia, vadaeni mai hemataurai ida idia gini tore to ane idia abia lasi karana ese ia hamomokania lasi idia be unai ane ena hereva dekenai idia lalo-tamona.

“Mai Emui Laloa Maoromaoro Do Umui Noho”

Salamo torea tauna be taunimanima ese idia tomadiho henia kaivakuku ia herevalaia murinai, ia gwau: “Unai bamona dirava koikoi idia karaia taudia be dika. Namona be idia karaia gaudia hegeregere do idia lao. Unai dirava koikoi idia abidadama henia taudia danu, namona be do idia dika, unai dirava koikoi hegeregere.” (Salamo 115:​4-8) Momokani, kaivakuku tomadiho henia gaudia, pepe danu, idia karaia gabudia dekenai, Iehova idia tomadiho henia taudia do idia gaukara be maoro lasi. (1 Ioane 5:21) Reana gaukara gabuna lalonai gau ma haida do idia vara bena unai neganai Keristani taudia be mai hemataurai ida do idia hahedinaraia idia ese pepe eiava ia laulaulaia gauna ta idia tomadiho henia lasi, to Iehova sibona idia tomadiho henia.

Hegeregere, gaukara biaguna ta ese reana gaukara tauna ta do ia noia ruma dekenai idia hahedinaraia pepe ia hadaea eiava ia hadihoa. Ta ese unai ia karaia eiava lasi be ia sibona ese unai kara ia laloa dalana hegeregerena do ia abia hidi. Bema pepe hadaea bona hadihoa karana be aria ta ena kahana badana ta, bona taunimanima idia gini maoromaoro eiava pepe idia saluti henia, vadaeni unai kara ese ia hahedinaraia aria lalonai ia vareai.

To, bema aria ta lalonai pepe idia hadaea eiava hadihoa lasi, unai gaukara be ruma idia hegaegaelaia sibona do idia gaukaralaia totona, iduara idia kehoa bona idia lokaia, bona uindo idia kehoa bona idia koua hegeregerena. Unai bamona negadiai, pepe be Gavamani ena toana ta sibona, bona pepe idia hadaea eiava hadihoa karana bona ma gaukara haida be Baibel amo ia hadibaia lalona ena mamina hegeregerena do ia abia hidi. (Galatia 6:⁠5) Reana ta ena lalona ena mamina ese ia doria ena gaukara biaguna ia noia, gaukara tauna ma ta ese pepe ia hadaea bona hadihoa totona. Reana Keristani tauna ma ta be ena lalona ena mamina ese ia koua lasi, pepe do ia hadaea bona hadihoa totona to gau badana be aria ta dekenai unai ia karaia lasi. Herevana tomadiho taudia momokanidia ese dahaka idia abia hidi, to namona be Dirava vairanai ‘mai edia laloa maoromaoro do idia noho.’​—⁠1 Petero 3:⁠16.

Baibel ia gwau lasi bese ena pepe idia hahedinaraia rumadia eiava taunimanima idia gaukara rumadia, hegeregere gavamani ena opesi, bona sikuli dekenai, do idia vareai lasi eiava idia gaukara lasi. Reana pepe ena piksa be stamp, motuka edia namba pleit, eiava gavamani ese idia karaia gaudia ma haida ai ia hedinarai. Unai bamona gaudia idia gaukaralaia ese ia hamomokania lasi idia be tomadiho karadia lalonai idia vareai. Pepe eiava ena toana hegeregerena gauna ia noho be gau badana lasi, to ta ese ia kara henia dalana be mai anina bada.

Nega momo pepe be uindo, iduara, motuka, gaukara patana, eiava gau ma haida latanai idia hedinarai. Danu, dabua haida ai, pepe ena piksa ia noho bona idia hoia diba. Tano haida dekenai, unai bamona dabua idia atoa be taravatu. To herevana ta ese unai gaudia idia karaia be taravatu lasi, to iena lalohadai inai tanobada gaudia dekenai be edena bamona ia hahedinaraia? Iesu Keriso be ena murinai idia raka taudia ia herevalaia, ia gwau: “Idia be tanobada ena lasi, lau hegeregerena, lau be tanobada ena lasi.” (Ioane 17:16) Unai bamona kara ese abidadama tamona taudia dekenai dahaka lalohadai ia havaraia diba ita laloaboio lasi be namo. Haida edia lalona ena mamina ia hadikaia diba, a? Edia ura namona abidadama dekenai idia gini goada totona be do ia manoka, a? Paulo ese Keristani taudia ia sisiba henidia, ia gwau: “Gau namodia edia toana do umui diba. Vadaeni mai goeva danu, bona kerere lasi do umui noho.”​—⁠Filipi 1:⁠10.

‘Taunimanima Ibounai Do Ita Bogahisihisi Henia’

Hari inai ‘metau dikadia’ momo idia vara negana ai, tanobada ena dika ia bada ia lao lalonai, toana be bese badinaia goada karadia do idia bada idia lao. (2 Timoteo 3:⁠1) Namona be Dirava idia lalokau henia taudia idia laloaboio lasi Iehova sibona ese ita ia hamauria diba. Ia sibona ita tomadiho henia be maoro. Iesu ena aposetolo taudia idia noia gau ta idia karaia, bona unai be Iehova ena ura hegeregerena lasi neganai, idia gwau: “Dirava ai kamonai henia be namo, taunimanima ai kamonai henia be dika.”​—⁠Kara 5:⁠29.

Aposetolo Paulo ia gwau: “Lohiabada ena hesiai tauna be do ia heai lasi, to taunimanima ibounai dekenai do ia bogahisihisi henia.” (2 Timoteo 2:24) Unai dainai Keristani taudia idia hekwarahi maino, hemataurai, bona manau idia hahedinaraia lalonai Baibel amo idia hadibaia lalona ena mamina idia badinaia, pepe saluti henia karana bona bese abia isi anedia dekenai sibodia edia abia hidi idia karaia totona.

[Picture on page 5]

Heberu memerodia toi idia gari lasi to mai hemataurai ida edia lalona idia hadaia Dirava do idia badinaia

[Picture on page 6]

Bese badinaia goada karadia lalonai Keristani tauna be edena bamona do ia kara?