Skip to content

Skip to table of contents

Lagani 70 Iuda Tauna ta Ena Dabua Lau Dogoatao

Lagani 70 Iuda Tauna ta Ena Dabua Lau Dogoatao

Mauri Sivaraina

Lagani 70 Iuda Tauna ta Ena Dabua Lau Dogoatao

Leonard Smith ese ia sivarailaia

Lau be mero matamata neganai, Baibel siri rua ese egu lalona idia veria. Lagani 70 idia hanaia vadaeni, to lau ese Sekaraia 8:23 lau lalopararalaia negana lau laloatao noho. Ia gwau: “Tau ibounai 10 . . . ese Iuda tauna ta dekenai do idia mai, iena dabua do idia dogoatao.” Bona idia noia: “Mani emu kara, oi danu do ita lao, badina be ai be ai kamonai vadaeni, Dirava be oi dekenai ia noho.”

IUDA tauna be horoa Keristani taudia ia laulaulaia bona “tau ibounai 10” be “mamoe ma haida” o “Iehonadaba orea taudia” ia laulaulaia. * (Ioa. 10:16) Unai lau diba neganai, lau laloparara tanobada ai mauri hanaihanai lau abia totona, gau badana be horoa taudia lau durua.

Danu, Mataio 25:31-46 ai Iesu ia gwauraia “mamoe” bona “nanigosi” ena haheitalai be egu lalona ia veria. “Mamoe” be nega dokona ai Dirava amo hahemaoro namona do idia abia taudia ia laulaulaia, badina idia ese Keriso ena horoa tadikaka oredia idia durua. Lau be Iehonadaba tauna dainai, sibona dekenai lau gwau: ‘Len, bema oi ura Keriso ena mamoe ta ai oi lao, namona be iena horoa tadikaka oi durua bona edia hakaua dalana oi badinaia, badina Dirava be idia ida ia noho.’ Lagani 70 mai kahana lalonai unai lalohadai lau badinaia noho.

‘OREA LALONAI EGU GAUKARA BE DAHAKA?’

Lagani 1925 ai Betele ena hebou gabuna ai egu sinana ia bapatiso. Unai hebou gabuna idia gwauraia ‘London Tabernacle’ bona unai gabu kahirakahira idia noho tadikaka be unuseniai idia hebou. Lau be October 15, 1926 ai lau vara, bona March 1940 ai, Dover, ena hebouhebou ai lau bapatiso. Baibel ena hereva momokani lau ura henia bada. Egu sinana be horoa Keristani taihuna ta dainai, lau gwau diba ia be ‘ena dabua lau dogoatao Iuda tauna’ ginigunana. Unai nega ai, egu tamana bona taihuna badana be Witnes taudia lasi. Ai be Gillingham Kongrigeisen ai bamoa, bona idia momo be horoa taudia. Egu sinana be haroro gaukara ia goadalaia taihuna.

September 1941 ai, Leicester ena hebouhebou ta ai tok ta ladana “Dirava Badinaia Karana” ese daika be guba bona tanobada ia lohiaia be maoro ia herevalaia. Unai tok amo lau laloparara ita be Iehova bona Satani huanai ia vara hepapahuahu lalonai ita noho. Unai dainai, namona be Guba bona Tanobada edia Lohia Badana, Iehova ena kahanai ita gini bona ia ita badinaia noho.

Unai hebouhebou ai, painia gaukara idia herevalaia momo bona matamata taudia idia hagoadaia idia painia totona. Tok ladana “Painia Gaukara Iehova Ena Orea Lalonai” lau kamonai neganai lau laloa, ‘Iehova ena orea lalonai egu gaukara be dahaka?’ Unai hebouhebou ese lau ia durua bona lau laloparara lau be Iehonadaba tauna ta dainai, haroro gaukara lau goadalaia, bona horoa taudia lau durua be gau badana. Unai hebouhebou ai, painia aplikeisen lau hahonua.

TUARI NEGANA AI LAU PAINIA

December 1, 1941 ai, egu mauri lagani be 15 neganai, spesel painia gaukara totona lau idia abia hidi. Egu sinana be egu painia turana ginigunana, to lagani ta murinai, gorere dainai painia gaukara ia rakatania. Unai dainai, London ena brens opesi ese Ron Parkin idia abia hidi lau ia bamoa totona. Hari ia be Puerto Rico Brens Komiti ena memba ta.

Kent provinsi ena taoni rua Broadstairs bona Ramsgate dekenai ai idia siaia, bona unuseniai daiutu ta ai rentaia. Hua ta ta ai, spesel painia taudia be US$8 idia abia. Emai renta davana ai henia murinai emai moni be hegeregere lasi aniani hoia totona, bona ai diba lasi edeseni amo aniani do ai abia. To, dala idauidau ai Iehova ese ai ia naria.

Nega haida emai basikele dekenai buka momo ai atoa bona ai lao haroro. To nega haida not kahanai ia noho davara amo lai bada ia toa dainai, mai hekwarahi bada ida emai basikele ai taria. Tuari ia vara neganai, German taudia ese peleini amo bomu idia negea bona ai heau komu gabudia ai tahua totona. Bona V-1 Missile be Kent taoni ataiai ia roho lao bona London ia bomua. Nega ta unai V-1 Missile ta be egu kwarana ataiai ia hanaia dainai, egu basikele lau rakatania bona karaharaga guri ta lalonai lau hekure bona unai bomu be uma gabu ta dekenai ia pou. Ena be unai gaudia idia vara, to Kent provinsi dekenai emai painia gaukara ai moalelaia.

“BETELE MERONA” AI LAU LAO

Egu sinana be nega momo Betele ia herevalaia. Ia gwau: “Lau ura oi be Betele merona ai do oi lao.” Unai dainai, January 1946 ai, lau idia boiria London ena Betele ai wiki toi do lau gaukara neganai, lau moale bada herea. Wiki toi idia ore murinai, brens ia naria tadikaka Pryce Hughes, ese lau ia noia Betele ai do lau noho. Unuseniai lau abia treinini ese lau ia durua bada.

Unai neganai, London Betele famili taudia be 30 bamona. Momo be tadikaka matamatadia bona haida be horoa tadikaka hegeregere Pryce Hughes, Edgar Clay, bona Jack Barr. Tadikaka Barr be gabeai Hakaua Oreana ena memba ta ai ia lao. Unai nega ai lau be mero matamata sibona, to Keriso ena tadikakadia ida lau gaukara. Unai “kongrigeisen ena du” taudia amo lau abia heduru be hahenamo badana ta!​—⁠Gal. 2:9.

Dina ta, Betele dekenai tadikaka ta ese lau ia hamaoroa taihu ta be iduara dekenai lau ia naria noho. Lau raka-lasi neganai lau moale badina egu sinana lau itaia, bona ia be pasolo ta ia dogoatao. Ia gwau ia ura lasi egu gaukara do ia hadikaia dainai, do ia vareai lasi, to egu pasolo ia henia bona ia lao. Unai pasolo lalonai be kouti badana ta ia noho. Ena lalokau karana dainai, Hana ena sivarai lau laloatao. Samuela be palai dubu dekenai ia gaukara neganai, lagani ta ta Hana ese ena kouti ia abia lao.​—⁠1 Sam. 2:18, 19.

GILEAD SIKULI LAU MOALELAIA BADA

Lagani 1947 ai, Betele dekenai ai gaukara taudia faiv idia boiria United States ai Gilead Sikuli ai lao totona. Bona lagani 1948 ai, Gilead Sikuli ena klas namba 11 dekenai ai lao. New York dekenai ai ginidae negana be paraka bada negana. Lau moale badina egu sinana ese ia henia kouti badana lau hahedokilaia diba!

Gilead dekenai hua siks ai sikuli bona unai nega lau moalelaia bada. Stiuden taudia be tano 16 amo idia mai bona idia lau bamoa karana ese egu laloparara gau idauidau dekenai ia habadaia. Egu diba Baibel dekenai lau habadaia sibona lasi, to lo Keristani taudia lau bamoa dainai heduru bada lau abia. Egu klas turana ta be Lloyd Barry; egu tisa ta be Albert Schroeder; bona Kingdom Farm (Gilead sikuli gabuna) ena ovasia be John Booth. Idia ibounai be gabeai Hakaua Oreana ena memba taudia ai idia lao. Unai tadikaka edia hagoadaia herevadia, bona Iehova bona ena orea idia badinaia karana ese lau ia durua bada.

SEKIT BONA BETELE GAUKARA

Gilead sikuli murinai, lau idia siaia Ohio, U.S.A. dekenai sekit gaukara lau karaia totona. Egu mauri lagani be 21 sibona, to tadikaka be mai moale ida lau idia abia dae. Unai sekit dekenai, lo tadikakadia amo gau momo lau dibaia.

Hua haida murinai, treinini totona Brooklyn Betele dekenai lau idia boiria lou. Unai nega ai, kongrigeisen ena du taudia haida lau hedavari henia, hegeregere Milton Henschel, Karl Klein, Nathan Knorr, T. J. (Bud) Sullivan, bona Lyman Swingle. Idia ibounai be guna Hakaua Oreana ena memba taudia. Edia gaukara dalana bona Keristani kara namodia amo gau momo lau dibaia, bona egu abidadama Iehova ena orea dekenai ia habadaia. Unai murinai, Europe dekenai lau giroa lou.

February 1950 ai egu sinana ia mase. Ena fineral murinai, lau ese egu tamana bona kakana Dora lau hereva henia. Lau nanadaidia: “Hari Sinana ia mase bona lau be umui ida lau noho lasi dainai, Dirava dibaia totona dahaka do umui karaia?” Idia gwau horoa tadikaka Harry Browning idia diba bona ia do idia noia idia ida Baibel ia stadilaia totona. Hua haida murinai Tamagu bona Dora idia bapatiso. Gabeai, egu tamana be Gillingham Kongrigeisen ai hesiai tauna ena maduna ia abia. Egu tamana ia mase murinai, Dora be elda tadikaka namona ta Roy Moreton ia adavaia, bona Iehova ia hesiai henia ela bona lagani 2010 ai ia mase.

FRANCE LAU LAO

Sikuli ai French, German, bona Latin gado idia hadibaia, to French gado lau dibaia namonamo lasi. Unai dainai lau idia noia France Betele do lau lao neganai, lau daradara sisina. Unuseniai, brens naria tadikaka Henri Geiger ida lau gaukara, ia danu be horoa tauna ta. Unai be gaukara aukana bona nega momo kerere lau karaia, to unai amo ma haida ida gaukara hebou dalana lau dibaia.

Danu, lagani 1951 ai Paris dekenai do idia karaia intanesinol hebouhebou ginigunana ena palani ai karaia. Bona sekit naria tauna matamatana, Léopold Jontès be Betele dekenai ia mai lau ia durua totona. Gabeai, tadikaka Léopold be brens ovasia ai idia halaoa. Lagani 1951 ai, intanesinol hebouhebou be Palais des sports dekenai ai karaia, unai gabu be Eiffel Tower kahirakahira. Tadikaka taihu be tano 28 amo idia mai. Hebouhebou ena dina dokona ai, France tadikaka taihu 6,000 idia moale bada, badina unai hebou dekenai idia mai taudia ibounai be 10,456!

Nega ginigunana France lau lao neganai, French gado lau diba namonamo lasi. Bona lau hereva momo lasi, badina lau gari dika hereva kererena lau gwauraia. To, unai be maoro lasi. Badina bema kerere ta ita karaia lasi, gado idia diba taudia ese ita do idia hamaoromaoroa lasi, bona gado do ita diba lasi.

French gado lau dibaia totona, hebou lasi hanuaboidia ai French gado sikuli dekenai lau lao. Unai gado lau dibaia neganai, lau ura henia bada. Unai ese lau ia durua bada badina nega haida hebou badadia ai tadikaka edia tok be French gado ai lau hahanaia, bona gabeai gado hahanaia dipatmen dekenai lau gaukara. Lau moale bada badina tanobada hegegemadai French gado idia diba taudia dekenai igui hesiai tauna ese ia hegaegaelaia aniani halasia gaukarana lau durua diba.​—⁠Mat. 24:45-47.

HEADAVA BONA HAHENAMO MA HAIDA

Lagani 1956 ai, Esther lau adavaia, ia be painia taihu ta Switzerland amo. London Betele badinai ia noho Kindom Hall dekenai ai headava (London Tabernacle gunana, egu sinana ia bapatiso gabuna). Tadikaka Hughes ese emai headava tok ia henia. Esther ena sinana ia mai, bona ia danu be horoa taihu ta. Lau moale badina Esther be egu turana namona. To danu, egu ravana hahine ida nega momo Baibel ai herevalaia bona unai lau moalelaia bada. Lagani 2000 ai ia mase bona ena guba helarona ia abia.

Ai headava murinai, lau bona Esther be Betele dekenai ai noho lasi. To, lau be Betele dekenai gado hahanaia gaukarana lau karaia bona Esther be spesel painia gaukara ia karaia. Bona taunimanima haida ia durua Iehova idia hesiai henia totona. Lagani 1964 ai, Betele dekenai ai idia boiria. Bena lagani 1976 ai, Brens Komiti gaukara idia hamatamaia neganai, lau be memba ta ai lau lao. Idia hanaia laganidia lalonai, Esther be nega ibounai mai lalokau ida lau ia durua.

“LAU BE HANAIHANAI UMUI DANU DO LAU NOHO LASI”

Lau moale badina, nega ta ta lau idia boiria eda hedikwota, New York dekenai lau lao totona. Unai negadiai, Hakaua Oreana ena memba taudia idauidau amo heduru herevadia lau abia. Hegeregere, nega ta Tadikaka Knorr lau hamaoroa gaukara ta ia leiti dainai lau lalohekwarahi neganai, ia be mai kiri ida ia gwau: “Laloa lasi. Gaukara sibona!” Unai nega amo, gaukara momo lau abia neganai, lau laloa momo lasi, to unai gaukara ta ta lau karaia ela bona idia ibounai be nega korikori ai lau haorea.

Iesu ia do mase lasi neganai, ena hahediba taudia ia hamaorodia: “Lau be hanaihanai umui danu do lau noho lasi.” (Mat. 26:11) Ita mamoe ma haida ita diba Keriso ena horoa tadikaka be tanobada ai do idia noho daudau lasi. Unai dainai, lau moale bada badina lagani 70 mai kahana lalonai horoa tadikaka momo ida lau gaukara hebou​—⁠‘Iuda tauna ta ena dabua lau dogoatao’ bamona.

[Footnote]

^ par. 5 “Iehonadaba orea taudia” ena hereva ma haida diba totona Gima Kohorona, February 15, 2010, rau 16-17, par. 8 bona 10 itaia.

[Blurb on page 21]

Tadikaka Knorr ia gwau: “Laloa lasi. Gaukara sibona!”

[Pictures on page 19]

(Lauri) Egu tama sina

(Idiba) 1948, Gilead sikuli ai Sinana ese ia henia kouti lau karaia

[Picture on page 20]

1997, France ena brens hahelagaia dinana, Tadikaka Lloyd Barry ena hereva lau hahanaia

[Pictures on page 21]

(Lauri) Emai headava dinana

(Idiba) Ai haroro hebou