Skip to content

Skip to table of contents

Duahia Taudia Edia Henanadai

Duahia Taudia Edia Henanadai

Hereva momokani ai do dibaia lasi neganai, lau bona egu adavana ai ura natudia ai havaraia dainai, IVF medikol heduru ai abia. Aiemai embrio ibounai ai gaukaralaia lasi, to haida be frisa ai idia do noho. Unai embrio idia noho eiava ai negea be maoro, a?

IVF medikol heduru idia gaukaralaia headava taudia be unai bamona henanadai, o lalohekwarahi momo idia davaria. Iehova matanai, headava taudia ta ta be mai edia maduna abia hidi idia karaia totona. Unai headava taudia durua totona, IVF medikol heduru ena gaukara dalana mani ita herevalaia.

Lagani 1978 ai, nega ginigunana England ai hahine ta ese IVF heduru amo beibi ta ia havaraia. Guna ia rogorogo diba lasi, badina ena tiubi (fallopian tube) be gau ta ese ia koua dainai, ena tau ena vesi be ena gatoi lalonai ia vareai diba lasi. Doketa taudia ese hahine ena gatoi ta idia kokia, bona galasi disi ta lalonai ena adavana ena vesi ida idia atoa hebou. Unai embrio ia tubu namonamo totona, muramura ta lalonai idia atoa, bena gabeai hahine ena bogana lalonai idia atoa bona ia tubu. Hua 9 murinai, beibi kekeni ta ia havaraia. Unai bamona medikol heduru idauidau idia gwauraia, in vitro (galasi lalonai) fertilization o IVF.

Tano ta ta ai IVF daladia be idauidau, to momo be inai dala idia gaukaralaia: Wiki haida lalonai hahine be muramura ta idia henia, ena ovari ese gatoi momo ia havaraia totona. Tau do idia noia kopina gadaralaia (masturbation) karana amo vesi do ia henia. Unai vesi idia huria bona galasi disi ta lalonai hahine ena gatoi ida idia atoa hebou. Vesi be gatoi momo lalonai idia vareai neganai, idia parara bona idia momo, bena embrio ai idia lao. Dina ta o rua murinai, unai embrio matamatadia idia sekea bona tahua edena be dika, edena be namo bona sinana ena bogana lalonai idia tubu diba. Dina ihatoina ai, unai embrio namodia rua o toi be hahine ena bogana lalonai idia atoa. Momo idia atoa badina, bema haida idia mase, haida idia tubu diba. Bema embrio ta o ma haida idia tubu, vadaeni hua 9 murinai beibi ia havaraia diba.

To, hahine ena bogana lalonai idia atoa lasi embrio oredia, danu idia namo momokani lasi o idia dika gaudia be edena bamona? Bema murimuri ai idia noho, do idia mase. Unai dainai, embrio be ranu bamona nitrogen muramura lalonai idia atoa, bona frisa ai idia udaia. Unai bamona idia karaia, badina bema IVF ginigunana ia kwalimu lasi, vadaeni embrio oredia idia gaukaralaia diba, bona davana be maragi. To, taunimanima momo idia gwau Dirava vairanai, unai be maoro lasi. Matamanai henanadai idia henia headava taudia bamona, momo be frisa ai idia atoa embrio dekenai dahaka do idia karaia dainai, idia lalohekwarahi. Hegeregere, reana tau bona adavana idia ura lasi natudia ma haida do idia havaraia. Tama sina haida be idia buruka, eiava edia moni be hegeregere lasi IVF idia karaia lou totona. Reana haida idia gari, badina hahine ena bogana lalonai embrio momo idia tubu neganai, hekwakwanai idia vara diba. a Eiava tau o adavana ia mase, o headava ia dika, bona idia be tau o hahine idauna ma ta idia adavaia. Oibe, unai hekwakwanai idia vara, to haida be lagani momo lalonai embrio naria kampani dekenai davana idia karaia noho.

Lagani 2008 ai, niuspepa ta (The New York Times) lalonai doketa ta ia gwau, tama sina momo be frisa ai idia atoa embrio dainai idia lalohekwarahi bada, badina idia diba lasi dahaka do idia karaia. Ma ia gwau: “Iseda tano ai kliniki idauidau dekenai embrio ibounai 400,000 bamona be frisa ai idia noho, bona dina ta ta ai matamatadia ma haida idia atoa . . . Bema unai embrio be frisa ai idia naria namonamo, lagani 10 mai kahana lalonai idia mauri diba, to frisa amo idia kokia neganai haida do idia mase.” (italiks toretore be aiemai.) Unai hereva dokona dainai, Keristani taudia be IVF dalana idia do abia hidi lasi neganai, idia laloa namonamo guna. Dahaka dainai?

IVF idia gaukaralaia Keristani taudia ese medikol hekwakwanai ma ta, idia laloa be namo. Keristani tauna ta ena lalokau tauna ia gorere dikadika, bona do ia namo diba lasi, to oksijen idia henia dainai ia mauri noho. Keristani tauna ese abia hidi do ia karaia, oksijen do idia kokia eiava lasi. Keristani taudia momokanidia be medikol heduru idauidau idia abia dae. Danu, Esodo 20:13 bona Salamo 36:9 edia hereva hegeregerena, idia ese mauri idia matauraia bada. Awake! May 8, 1974 gauna, ia gwau: “Keristani taudia idia abia dae Dirava dekenai mauri be helaga, bona edia lalomamina bona gavamani edia taravatu idia badinaia; unai dainai Baibel ena hakaua herevadia idia ura badinaia taudia ese euthanasia karana idia karaia lasi.” (Euthanasia anina be gorere tauna be do ia namo lasi dainai, doketa o ena bese taudia idia laloa, idia durua totona idia hamasea be namo.) To nega haida, gorere tauna be ia hahodi sibona, badina oksijen dekenai idia atoa, to idia kokia neganai do ia mase. Unai bamona negadiai, ruma bese taudia ese abia hidi do idia karaia, edia lalokau tauna be oksijen idia henia noho, eiava idia kokia.

Momokani, unai hekwakwanai be IVF idia abia dae taudia edia hekwakwanai amo ia idau. To, reana doketa ese headava taudia do ia hamaoroa, frisa amo edia embrio idia kokia diba. Bema unai idia karaia, embrio do idia mase. Headava taudia ese abia hidi do idia karaia.​—Gal. 6:7.

Headava taudia be IVF idia gaukaralaia, badina idia ura natuna ta do idia havaraia. Unai dainai, haida idia ura embrio be frisa ai idia noho bona davana do idia karaia, badina gabeai do idia gaukaralaia. To, reana ma haida idia laloa embrio be frisa ai idia noho dainai idia mauri noho, bona frisa amo idia kokia diba. Keristani taudia idia ura unai abia hidi idia karaia neganai, Baibel amo idia hadibaia lalomamina idia badinaia be namo, badina Dirava dekenai haere do idia henia. Idia ura lasi edia lalomamina ese gabeai idia do ia kota henia, bona idia ura lasi ma haida idia hahekwakwanaia.​—1 Tim. 1:19.

Unai bamona abia hidi idia karaia Keristani taudia be Dirava dekenai haere do idia henia

Saiens tauna ta ia gwau, headava taudia momo “be idia daradara bona lalohekwarahi, badina idia diba lasi frisa ai idia atoa embrio dekenai, dahaka do idia karaia. Momo idia laloa abia hidi namona ta be lasi.”

Hari ita itaia, bema Keristani momokanidia idia ura IVF idia gaukaralaia, namona be idia tahua namonamo guna. Baibel ia gwau: “Aonega tauna ese dika ia itaia noho, bona unai dika dekena amo ia raka siri, to aonega lasi tauna, be unai dika dekenai do ia raka lao, bona gabeai hisihisi do ia davaria.”​—Aon. 22:3.

Idia noho hebou tau bona hahine ta be Baibel idia stadilaia bona idia ura headava, unai amo idia bapatiso diba. To, tau be dala kererena ai unai tano dekenai ia vareai dainai, gavamani ese edia headava do ia abia dae lasi. Idia ese Declaration Pledging Faithfulness pepana (DPF) idia sainia, bena bapatiso idia abia be maoro, a?

Reana unai ese edia hekwakwanai ia hamaoromaoroa diba, to unai be Baibel ena taravatu hegeregerena lasi. Unai ita lalopararalaia totona, mani DPF ena anina bona edena negai ita gaukaralaia dalana ita herevalaia.

Tau ta bona hahine ta be witnes taudia edia vairanai DPF pepana idia sainia diba, bema henunai idia noho paragraf ese idia herevalaia badina dainai, gavamani ese edia headava idia abia dae lasi. Unai pepa idia sainia neganai, kongrigeisen vairanai idia be gavamani dekenai idia headava taudia bamona. Dirava bona taunimanima vairanai idia gwauhamata ta ta do idia badinaia, bona gabeai dala ia kehoa neganai gavamani dekenai idia headava diba.

Edena negai DPF pepana idia gaukaralaia? Unai henanadai ita haerelaia totona, mani Iehova ena lalohadai headava bona headava hadokoa karana dekenai ita itaia. Headava be Iehova ese ia havaraia bona ia be helaga. Iena Natuna ia gwau: “Dirava ese ia hakapua taudia be ta ese do ia hapararaia lasi be namo.” (Mat. 19:5, 6; Gen. 2:22-24) Ma ia gwau: “Bema tau ta be ia matabodaga dainai lasi, to badina ma ta dainai ena headava ia hadokoa bona hahine ma ta ia adavaia, ia be ia heudahanai.” (Mat. 19:9) Unai dainai Baibel ia gwau, “heudahanai” o matabodaga karana sibona dainai, ta ese ena headava ia hadokoa diba. Hegeregere, bema headava tauna ta be hahine ma ta ida ia heudahanai, vadaeni unai tau ena adavana ese abia hidi do ia karaia, edia headava do idia hadokoa eiava lasi. Bema ia ura edia headava do idia hadokoa, ia be mai ena maoro tau ma ta ia adavaia totona.

Guna, tano haida edia dubu badana be Baibel ese ia gwauraia headava hadokoa karana idia abia dae lasi. Idia gwau headava hadokoa karana be kerere. Tano ma haida ai dubu be mai edia siahu dainai, gavamani idia doria headava hadokoa karana idia taravatua totona, ena be Iesu ia gwau heudahanai ia vara neganai, headava idia hadokoa diba. Danu, tano ma haida ai headava idia hadokoa diba, to headava hadokoa pepana idia abia totona, taunimanima be lagani momo lalonai idia hekwarahi. Unai be hegeregere, Dirava ese gwaumaoro ia henia karana be dubu o gavamani ese idia “koua.”​—Kara 11:17.

Hegeregere, reana tau bona hahine ta idia noho tanona ai, headava hadokoa karana be taravatu eiava headava hadokoa pepana abia be mai ena hekwarahi. Bema idia be lagani momo lalonai edia headava gunana idia hadokoa totona idia hekwarahi, bona Baibel ena taravatu hegeregerena ma ta idia adavaia diba, vadaeni DPF pepana idia sainia be maoro. Unai bamona tanodia dainai, Iehova ena orea ese DPF pepana idia hegaegaelaia. Headava hadokoa tanodia ai unai pepa idia gaukaralaia be maoro lasi, ena be do idia hekwarahi bona moni bada idia negea headava hadokoa pepana idia abia totona.

Tano haida ai, gavamani ese headava hadokoa karana idia abia dae, to haida idia ura DPF pepana idia sainia, badina idia ura lasi lagani momo lalonai idia hekwarahi, o moni bada idia negea headava hadokoa pepana abia totona. To, unai bamona dala ai DPF pepana idia gaukaralaia be maoro lasi.

Mani matamanai ita herevalaia henanadai ita laloa lou: Unai tau bona hahine be idia noho hebou, bona idia ura idia headava. Idia ta ta be guna idia headava lasi, bona Baibel ena taravatu hegeregerena idia ruaosi idia headava diba. To, edia hekwakwanai be idau, badina idia be headava gunana ta hadokoa totona idia hekwarahi lasi. Unai dainai, idia ese DPF pepana idia gaukaralaia be maoro lasi. Edia hekwakwanai be, unai tau be dala kererena ai unai tano dekenai ia vareai, unai dainai gavamani ese edia headava do ia abia dae lasi. (Tano momo ai, ena be tau o hahine, eiava idia ruaosi be dala kererena ai tano ta ai idia vareai, to gavamani ese edia headava ia abia dae.) Vadaeni, idia be dahaka idia karaia diba? Reana tano ma ta idia lao bona unuseniai idia headava diba. Eiava, bema tau be unai tano ena taravatu ibounai ia badinaia bona sitisen ai ia lao, vadaeni idia headava diba.

Oibe, unai tau bona hahine ese Dirava ena taravatu bona Kaisara ena taravatu hegeregerena, gau haida idia haidaua be namo. (Mar. 12:17; Roma 13:1) Bema taravatu hegeregerena idia headava, reana idia hegeregere bapatiso idia abia totona.​—Heb. 13:4.

a Dahaka ia vara, bema hua toi murinai, idia davaria hahine ena bogana lalonai fetus (beibi) be mai ena gorere? Eiava, hahine ena bogana lalonai beibi momo idia noho? Dirava matanai, bogana lalonai beibi hamasea karana be maoro lasi. IVF dalanai, nega momo hahine ena bogana lalonai embrio momo (hekapa, toi eiava foa) idia tubu, bona unai ese hekwakwanai momo ia havaraia. Hegeregere, hahine be hua korikorina ia abia lasi to ia mara haraga, eiava rara bada ia halusia. Eiava, doketa ese do idia hamaoroa beibi haida do ia abia hidi, idia hamasea totona. Bogana lalonai beibi hamasea karana be ala-ala karana.​—Eso. 21:22, 23; Sal. 139:16.