Skip to content

Skip to table of contents

Iehova ese Ororo amo Ia Gimadia

Iehova ese Ororo amo Ia Gimadia

DABA ta ai taihu ta be ena ruma amo ia raka-lasi neganai, iduara badinai boksi maragina ta ia itaia. Ia abia isi bona gabu ia itaia, to ta ia noho lasi. Hanuaboi ai ta ese unai boksi ia rakatania. Taihu ese boksi ia darea sisina bena karaharaga ruma lalonai ia vareai bona iduara ia koua, badina boksi lalonai be idia taravatua Baibel bukadia! Taihu ese boksi be kemena ai ia atoa, bona guriguri amo Iehova ia tanikiu henia.

Lagani 1930 lalodiai, Germany ai unai bamona karadia momo idia vara. Lagani 1933 ai, Nazi gavamani ia lohia matamaia neganai, Iehova ena Witnes taudia edia gaukara ia taravatua. Richard Rudolph, hari ena mauri lagani be 100, ia gwau: “Ai abia dae momokani Iehova bona ena ladana gwauraia hedinarai gaukarana be taunimanima edia taravatu ese ia koua diba lasi.” a Ma ia gwau: “Aiemai stadi bona haroro gaukara ai Baibel bukadia be mai anina bada. To, unai gaudia idia taravatua dainai, ai abia diba lasi. Ai diba lasi edena dala ai emai gaukara do ai karaia noho.” Gabeai, Richard ia laloparara, dala idauna ma ta ai ia heduru diba. Unai be ororo ena hehuni gabudia ai do idia karaia.​—⁠Gun. 9:36.

HUNIA DALANAI BAIBEL BUKADIA IDIA ABIA HANAI

Bema oi be Elbe (o Labe) sinavaina oi badinaia bona oi raka daekau lao, North Sea dekenai do oi ginidae, bena daudau lasi murinai Ororo Badadia dekenai do oi ginidae. Idia be Czech Republic bona Poland edia huanai idia noho. Ena be unai ororo edia lata be mita 1,600 sibona, to idia gwauraia Europe ena sinou motumotu. Hua siks lalonai unai ororo dorina be sinou ena dobu mita toi bamona ese ia koua. Unai gabu idia diba lasi taudia be idia boio diba, badina ori ia diho bona ororo ena dorina ia koua haraga.

Lagani momo lalodiai provinsi, Basileia bona tano momo edia huanai unai ororo be boda bamona. Pulisi ese unai ororo gabudia idia naria be auka dainai, momo be hehuni dalanai gavamani ese ia taravatua kohudia idia abia hanai. Lagani 1930 lalodiai, unai ororo ese Czechoslovakia bona Germany idia hapararaia dainai, Witnes taudia be hunia dalanai kohu idia abia hanai taudia edia dala idia badinaia. Dahaka dainai? Witnes taudia idia taravatua tanodia dekenai Baibel bukadia idia abia hanai. Mero matamata Richard be unai Witnes tauna ta.

Tadikaka taihu be ororo loaloa taudia edia dabua idia hahedokilaia bona Germany ena Ororo Badadia amo Baibel bukadia idia abia hanaia

GABU DIKANA AI IDIA DAEKAU

Richard ia gwau: “Wiken ai grup maragidia ai karaia bona unai grup ta ta ai taunimanima seven ai atodia. Bona loaloa taudia edia dabua ai hahedokilaia, bena ororo dekenai ai daekau. Germany amo ai be hora toi ororo ai hanaia ela bona Špindlerův Mlýn hotel dekenai ai ginidae;” ia be Czech kahanai bona ena daudau be kilomita 16.5 bamona. Unai nega ai, German taudia momo be unuseniai idia noho. Idia ta be boromakau naria tauna ta bona ia ese tadikaka ia durua. Ia be kahirakahira ia noho taoni ta dekenai ia lao, bona trein ese Prague amo ia abia mai boksi be treila ai ia udaia. Bena unai boksi be ena gabu dekenai ia abia lao. Hosi idia ania ava henunai ia hunidia, bena ia naria ela bona tadikaka idia mai bona Germany dekenai idia abia lao.

Richard ma ia gwau: “Farm dekenai ai ginidae neganai, baege badadia lalonai unai buka ai udaia. Ai huaia baege edia metau be kilogram 50 bamona.” Pulisi ese idia davaridia lasi totona, tadikaka be dina ia diho murinai idia raka ela bona daba kahanai edia ruma dekenai idia ginidae. Unai nega ai, Ernst Wiesner be Germany ai sekit gaukara ia karaia, bona ia be tadikaka ese sibona idia gimaia totona idia karaia gaudia haida ia herevalaia. Ia gwau: “Tadikaka rua be idia raka guna bona baege idia huaia tadikaka be mita 100 bamona murinai idia raka. Vairanai idia raka tadikaka be dala ai tau ta idia davaria neganai, karaharaga tosi ena diari amo saini idia karaia. Unai amo murinai idia raka tadikaka idia komu, bona idia naria ela bona tadikaka idia giroa mai bona paswed ta idia gwauraia. Wiki ta ta ai unai paswed idia haidaua.” Unai sibona lasi, to gau ma haida dainai idia gima danu be namo.

Richard ia gwau: “Adorahi ta egu moni gaukara lau rakatania haraga lasi dainai, tadikaka be Czech tanona lao totona idia raka guna bona lau be gabeai lau lao. Gabu ia dibura bona ori ese ororo ia koua, bona medu lalonai lau raka dainai lau heudeheude. Hora momo lalonai lau be pine au maragidia lalonai lau boio. Loaloa taudia momo be unai bamona idia mase. Dabai tadikaka idia giroa mai neganai, unuseniai lau idia davaria.”

Lagani rua bamona, tadikaka be mai gari lasi ida wiki ta ta ai unai ororo idia daekau. Sinou ia bada neganai, ski o toboggan idia gaukaralaia, Baibel bukadia be ororo amo idia abia diho totona. Nega haida tadikaka 20 bamona be dina ai, unai ororo idia hanaia bona loaloa taudia edia raka dalana idia badinaia. Taihu haida idia lao danu, unai amo toana be idia be ororo ai idia loaloa sibona. Taihu haida idia raka guna bona bema haida idia itaia, edia hati be ataiai dekenai idia negea, ai idia hadibaia totona.

Sinou ese Ororo Badadia edia dorina idia koua dainai raka hanaia be mai ena hekwarahi

Tadikaka ese Baibel bukadia idia abia mai neganai, dahaka ia vara? Dala idia hegaegaelaia vadaeni, unai Baibel bukadia idia hariharilaia haraga totona. Edena dala ai? Unai buka be sopu bamona idia kumidia bona Hirschberg ena trein steiseni dekenai idia abia lao. Unuseni amo Germany ena gabu ta ta dekenai idia siaia lao. Bena tadikaka taihu ese hunia dalanai tadikaka taihu ma haida dekenai idia henia diba, matamanai ita sivarailaia bamona. Tadikaka taihu momo be unai gaukara idia durua dainai, bema pulisi ese idia ta idia davaria, idia ibounai be kerere lalonai do idia vareai. Nega ta hekwakwanai ta ia vara.

Lagani 1936 ai, Berlin kahirakahira ai, pulisi ese buka atoa gabuna idia davaria. Idia ese boksi toi idia davaria. Unai boksi be Hirschberg amo idia mai, to siaia tauna ena ladana ia hedinarai lasi. Pulisi ese toretore idia stadilaia bona hehuni dalanai Baibel bukadia siaia gaukarana ia gunalaia tadikaka idia abia. Unai murinai, ma tadikaka rua bona Richard Rudolph danu be pulisi ese idia dogoatao. Tadikaka idia gwau idia be unai idia karaia dainai, dibura ruma ai idia atodia. Unai dainai, edia gaukara be tadikaka ma haida ese idia karaia.

ITA DIBAIA GAUNA

Nega daudau lalonai, German tadikaka taihu dekenai Ororo Badadia amo tadikaka ese idia mailaia Baibel bukadia be mai anina bada. To, tadikaka be unai Ororo Badadia sibona idia hanaia lasi. Lagani 1939 ai, German tuari taudia ese Czechoslovakia idia abia neganai, tadikaka be unai tano edia boda ai Baibel bukadia idia abia hanai danu. Germany ena boda ai idia noho tanodia haida hegeregere, France, Netherlands, bona Switzerland ai, Witnes taudia be edia mauri idia laloa lasi to idia gaukara goada, dagedage idia davaria tadikaka taihu dekenai Baibel bukadia idia abia lao totona.

Hari inai negai, ita momo be dala idauidau ai Baibel bukadia momo ita abia diba. Kingdom Hall amo Baibel buka matamatadia oi abia o Web sait ladana jw.org., amo oi daonloud neganai, namona be haida ese unai buka o magasin oi abia diba totona idia karaia gaukara idauidau oi laloa. Ena be tadikaka taihu momo be hanuaboi ai sinou ese ia koua ororo dorina idia hanaia lasi, to sibodia edia ura gaudia idia dadaraia, emu hesiai gaukara idia karaia totona.

a Ia be Silesia ai ia noho Hirschberg kongrigeisen ia lao. Hirschberg siti be hari idia gwauraia Jelenia Góra, Poland ena sautwest kahanai.