Skip to content

Skip to table of contents

Duahia Taudia Edia Henanadai

Duahia Taudia Edia Henanadai

Dahaka dainai aposetolo edia negai, Iuda taudia be Mesia ena mai idia “naria noho”?

Ioane Bapatiso ena negai, “Taunimanima be Keriso idia naria noho dainai, edia lalona ai Ioane be inai bamona idia laloa, ‘Reana ia be Keriso?’” (Luka 3:15) Dahaka dainai, Iuda taudia idia laloa Mesia be edia negai do ia hedinarai? Badina be momo.

Iesu ia vara neganai, Iehova ena aneru be Betelehema ai mamoe naria taudia vairanai ia hedinarai. (1) Aneru ia gwau: “Hari dina Davida ena taoni lalonai, umui do ia hamauria tauna, Keriso Lohiabada be ia vara.” (Luka 2:8-11) Unai murinai, “aneru momo herea idia mai bona unai aneru badinai idia gini, bona Dirava idia hanamoa, idia gwau: a ‘Atai momokani Diravana hanamoa, bona tanobada ai ia lalonamo henia taudia ese maino do idia abia.’”​—⁠Luka 2:13, 14.

Unai aneru ena hereva ese mamoe naria taudia edia kudouna ia hamarerea. Karaharaga idia toreisi bona Betelehema dekenai idia lao. Unuseniai Iosepa, Maria bona beibi maragina Iesu idia davaria neganai, “aneru ese [Iesu] totona ia gwauraia herevana be idia dekenai idia gwauraia.” Unai dainai, “idia kamonai taudia ibounai be mamoe naria taudia edia hereva dekenai idia hoa.” (Luka 2:17, 18) Inai hereva, “kamonai taudia ibounai,” ena anina be mamoe naria taudia be Iosepa bona Maria sibona lasi, to ma haida dekenai unai sivarai idia gwauraia danu. Unai murinai, mamoe naria taudia be edia ruma dekenai idia giroa lou neganai, “idia kamonai bona itaia gaudia ibounai dainai Dirava idia hanamoa, guna idia dekenai ia hadibaia hegeregerena.” (Luka 2:20) Momokani, unai mamoe naria taudia ese Keriso ena sivarai namona be ma haida dekenai idia herevalaia danu!

Maria ese ena natuna roboana be Iehova dekenai ia henia totona Ierusalema ia lao neganai, Mose ena Taravatu hegeregerena, peroveta hahinena Ana be “Dirava ia tanikiu henia matamaia bona Ierusalema ena hahemauri idia naria taudia ibounai dekenai unai natuna ia herevalaia.” (2) (Luka 2:36-38; Eso. 13:12) Unai dainai, Mesia ia vara sivaraina be gabu momo dekenai ia lao.

Gabeai, “hisiu stadilaia babalau taudia be Ist kahana amo Ierusalema dekenai idia mai, idia henanadai: ‘Iuda taudia edia king ai do ia lao natuna be edeseniai? Badina Ist kahanai ai noho neganai iena hisiu ai itaia, bona ai mai ia dekenai hemataurai karana ai hahedinaraia totona.’” (Mat. 2:1, 2) “King Heroda be unai ia kamonai neganai, ia lalohekwarahi bona Ierusalema taudia ibounai danu. Bena ia ese Iuda taudia edia dubu biagudia bona taravatu hadibaia taudia ibounai ia haboua bona Keriso do ia vara gabuna totona ia henanadai.” (3) (Mat. 2:3, 4) Unai amo, taunimanima momo idia diba gwauhamata Mesiana be ia hedinarai vadaeni! b

Matamanai ita itaia bamona, Luka 3:15 ese ia hahedinaraia Iuda taudia haida idia laloa Ioane Bapatiso be Keriso. To, Ioane Bapatiso be unai lalohadai kererena ia hamaoromaoroa totona, ia gwau: “To lau murinai do ia mai Tauna ese egu siahu ia hereaia bona lau hegeregere lasi ena tamaka lau kokia. Ia ese lauma helaga bona lahi amo umui do ia bapatisoa.” (Mat. 3:11) Iuda taudia be Ioane ena hereva idia kamonai neganai, idia ura dikadika Mesia do idia itaia.

Aposetolo edia negai, Iuda taudia be Daniela 9:24-27 ena peroveta herevana idia duahia dainai, idia abia dae Mesia be pura 70 murinai do ia hedinarai, a? Ita diba lasi unai bamona idia karaia eiava lasi. Badina Iesu ena negai, taunimanima edia lalohadai pura 70 duahia dalana dekenai be idauidau, bona edia lalohadai be hari iseda lalohadai amo ia idau. c

Iuda tomadiho oreana ta, Essenes, idia laloa lagani 490 edia dokona kahana lalonai Mesia rua do idia hedinarai. To, ita diba lasi bema unai orea be Daniela ena peroveta herevana idia badinaia o lasi. Danu, idia be orea maragina dainai, ita diba lasi bema Iuda taudia momo be edia lalohadai idia abia dae o lasi.

Lagani 100 C.E. murinai, Iuda taudia haida idia laloa, pura 70 be lagani 607 B.C.E. (dubu helaga ginigunana idia hadikaia negana) ai ia matamaia ela bona lagani 70 C.E., (dubu helaga iharuana idia hadikaia negana) ai ia doko. To, ma haida idia laloa unai peroveta herevana be lagani 200 B.C.E. bamona ai, Maccabee taudia edia nega lalonai ia guguru. Unai ese ia hahedinaraia, Iuda taudia edia lalohadai pura 70 duahia dalana dekenai be idauidau.

Bema aposetolo taudia bona Keristani ginigunadia ma haida ese pura 70 ena peroveta herevana idia lalopararalaia maoromaoro, vadaeni do idia gwau Daniela ena peroveta herevana hegeregerena, Iesu Keriso be Mesia bona ia be nega korikori ai ia hedinarai. To, gau ta ese ia hamomokania lasi idia be unai bamona idia karaia.

Mai anina bada gauna ma ta be inai: Evanelia bukadia idia torea taudia haida ese idia hahedinaraia, Heberu Toretoredia ai idia noho peroveta herevadia haida be Iesu Keriso dekenai idia guguru. (Mat. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16) To, unai Evanelia bukadia idia torea taudia ta ese pura 70 ena peroveta herevana ia herevalaia lasi.

Vadaeni, ita dibaia gauna be inai: Ita hamomokania diba lasi bema Iesu ena negai, taunimanima be pura 70 ena peroveta herevana idia lalopararalaia o lasi. To, Evanelia bukadia ese Iuda taudia be Mesia ena mai idia “naria noho” ena badina ma haida idia hahedinaraia.

a Baibel ia gwau lasi Iesu ia vara neganai, aneru be “ane” idia abia.

b Reana do ita henanadai, Edena dala ai hisiu stadilaia babalau taudia idia diba Ist kahanai ia hedinarai “hisiu” ese ia hahedinaraia “Iuda taudia edia king” ia vara? Reana idia be Israela tanona ai idia laolao lalonai Iesu ia vara sivaraina idia kamonai.

c Pura 70 ena peroveta herevana dekenai diba maorona abia totona, Baibel be Dahaka Ia Hadibaia bukana ena apendiks, rau 197-199 itaia.