Skip to content

Skip to table of contents

Ia Aonega, Gari Lasi, Bona Sibona Ia Laloa Lasi

Ia Aonega, Gari Lasi, Bona Sibona Ia Laloa Lasi

Edia Abidadama Tohotohoa

ESETA be metairametaira terona kahirakahira ia raka lao, bona ena kudouna ia pidipidi. Mani oi laloa, unai negai Susa dekenai Parasa ena king ena ruma ai regerege be lasi, bona Eseta be ena aena bona dabua regedia sibona ia kamonai diba. King ena ruma hairaina, du mai edia sitaelo namodia, bona Lebanon audia amo idia karaia guhi mai hairaidia ia laloa lasi. Ia be terona ai ia helai tauna sibona ia laloa, iena mauri be unai tauna ena imana ai.

Eseta ia lao kahirakahira lalonai, king be ia ia itaia noho bona iena golo auna be ia dekenai ia duduia. Toana be unai kara be anina lasi, to unai amo king be ena lalonamo ia hahedinaraia, bona unai ese Eseta be ia karaia kererena amo ia hamauria​—⁠ia be king ese ia boiria lasi to ia lao. Eseta be terona vairanai ia gini neganai mai moale ida unai au ia dogoatao.​​—⁠Eseta 5:​1, 2. a

King Ahasuero be taga bona siahu bada tauna. Diba bada taudia idia gwau unai negai idia noho Parasa edia king edia dabua bona herahera gaudia edia davana be moni handred milioni momo. To, Eseta ia diba iena adavana ese ia lalokau henia bada. King ia gwau: “Kwini Eseta, oi ura dahaka? Bema oi ura egu basileia kahana, lau ese oi dekenai do lau henia.”​​—⁠Eseta 5:⁠3.

Eseta be abidadama bona gari lasi toana ia hahedinaraia, king dekenai ia lao bona ia noia ena bese taudia do ia gimaia, Parasa taudia ese idia hamasea ore lasi totona. Unai bamona ia karaia neganai ia kwalimu, to hekwakwanai badadia haida idia do noho. Namona be king ena lalona do ia veria, bena do ia diba ia abidadama henia sisiba tauna be tau dikana, badina king ia koia Eseta ena bese ia hamasedia totona. Edena dala ai Eseta ese king ena lalona do ia veria, bona iena abidadama karana amo dahaka ita dibaia?

Mai Aonega ida “Herevahereva” Negana Ia Abia Hidi

Eseta ese king ena ruma ai idia gaukara taudia vairanai hekwakwanai ibounai ia gwauraia hedinarai be namo, a? Bema unai bamona ia karaia, unai ese king do ia hahemaraia, bona sisiba tauna Hamana be Eseta ida do idia hepapahuahu. Unai dainai Eseta be dahaka ia karaia? Lagani handred haida gunanai, lauma helaga ena siahu amo aonega King Solomona ia gwau: “Inai tanobada dekenai idia vara gaudia ibounai be mai edia nega korikori . . . regerege lasi dekenai ita noho be mai ena nega, bona do ita herevahereva danu be mai ena nega.” (Hadibaia Tauna 3:​1, 7) Reana Eseta ia tubu daekau neganai ena ubua tamana, abidadama tauna Morodekai, ese unai bamona hakaua herevadia ia hadibaia. Unai dainai Eseta ia laloparara “herevahereva” negana abia hidi namonamo karana be mai anina bada.

Eseta ia gwau: “King e, bema oi ura neganai, oi bona Hamana ruaosi be hari dina dekenai, lau ese lau karaia aria dekenai do umui mai.” (Eseta 5:⁠4) King be unai hereva ia abia dae bona hereva ia siaia Hamana ia mai totona. Eseta be mai aonega ida ia hereva dalana oi itaia, a? Iena adavana ia matauraia bona nega maorona ia naria ena lalohadai ia gwauraia totona.

Eseta be aria ia hegaegaelaia namonamo, unai amo ia karaia gaudia ibounai be iena adavana ese do ia ura henia. Unai aria ai wain namona ia noho danu, edia lalona hamoalea totona. (Salamo 104:15) Ahasuero be ia moale dainai Eseta ena ura gauna ia henanadailaia lou. Unai be nega maorona Eseta ia hereva totona, a?

Eseta ia laloa unai be nega maorona lasi. Unai dainai, ia ese king bona Hamana ia boiria, murina dinana ai aria iharuana dekenai idia mai totona. (Eseta 5:​7, 8) Dahaka dainai ia haraga lasi? Laloatao, king ena taravatu hegeregerena, Eseta ena bese do idia hamasea ore. Unai dainai namona be Eseta ia laloa namonamo bona nega maorona ia abia hidi. Unai dainai ia naria, bona ia ura nega ma ta ai do ia hahedinaraia ena adavana ia matauraia bada.

Haheauka be mai anina bada bona ia be kara namona ta. Ena be Eseta ia lalometau bona ia ura dikadika ia hereva, to mai haheauka ida nega maorona ia naria. Iena haheitalai amo gau momo ita dibaia, badina ita ibounai ese kerere haida ita itaia bona ta ese ia hamaoromaoroa be namo. Bema ita ura siahu tauna ta ita hereva henia hekwakwanai ta ia hamaoromaoroa totona, namona be Eseta ena haheauka karana ita tohotohoa. Aonega Herevadia 25:15 ia gwau: “Haheauka ese taunimanima aukadia edia lalona ia hamanadaia diba, bona hereva manada ese, lohia tauna ena lalona ia veria diba.” Eseta bamona, bema mai haheauka ida nega maorona ita naria bona mai manau ida ita hereva, ita ese ta ena lalona ita veria diba. Eseta ena haheauka bona aonega karana be iena Dirava, Iehova, ese ia hanamoa, a?

Haheauka Karana Dainai Kota Maoromaoro Ia Vara

Eseta ena haheauka karana dainai gau badadia haida idia vara. Hamana be “mai moale bada danu” aria ginigunana ia rakatania, badina king bona kwini ese idia lalonamo henia. Hamana be king ena iduara dekenai ia raka lao neganai, Morodekai ia itaia. Unai Iuda tauna ia ura lasi Hamana vairanai ia tui diho. Ita gwau lasi Morodekai be unai bamona ia karaia dainai ia be hemataurai lasi tauna, to ia be ena lalomamina bona ena hetura karana Iehova ida ia laloa bada. To Hamana be “ia badu” dikadika.​​—⁠Eseta 5:⁠9.

Hamana ese ena adavana bona turadia dekenai ia vara gauna ia sivarailaia neganai, ia idia hamaoroa au badana ta, ena lata be mita 22, do ia haginia, bena king ena gwaumaoro do ia abia Morodekai ia tauadae totona. Hamana ese unai lalohadai ia abia dae bona karaharaga unai bamona ia karaia.​—⁠Eseta 5:12-14.

Baibel ia gwau, unai hanuaboi ai “king be ia mahuta diba lasi,” unai dainai ena hesiai taudia ia hamaoroa ia dekenai ena tano ai idia vara gaudia ia sivarailaia bukana do idia duahia hedinarai. Idia duahia lalonai, king idia ura hamasea hesiai taudia rua edia sivarai idia duahia danu, bena king be unai negai ia vara gauna ia laloatao, unai tatau ruaosi idia hamasea. To unai tatau ia samania tauna, Morodekai, be edena bamona? Karaharaga king ia henanadai: “Morodekai dekenai dahaka hanamoa o edena dagi badana ita henia, inai kara namona dainai?” Hesiai taudia idia gwau: “Gau ta ita henia lasi.”​—⁠Eseta 6:​1-3.

King ia badu bona ia ura diba edena opesa tauna ia noho, ia do ia durua unai idia hamaoromaoroa totona. Unai neganai, Hamana be ia raka vareai vadaeni king ena ruma lalonai, badina ia ura gwaumaoro ia abia Morodekai hamasea totona. To king dekenai ena ura gauna ia do gwauraia lasi neganai, king ese ia nanadaia, “Tau ta be lau ura bada do lau hanamoa. Unai tau totona dahaka do lau karaia?” Hamana ia laloa king ese gau namona ta ia totona do ia karaia. Unai dainai king ia hamaoroa gau namodia momo do ia karaia: Unai tau dekenai king ena dabua idia atoa, king ena hosi ai ia guia bona Susa hanua lalonai idia loaloa, bona hanamoa herevadia idia boiboilaia taunimanima ese idia kamonaia totona. King ese do ia hanamoa tauna be Morodekai, bona Hamana be unai ia diba neganai ena vairana toana mani oi laloa! Bona king be daika ia abia hidi Morodekai hanamoa herevadia ia boiboilaia totona? Unai be Hamana!​​—⁠Eseta 6:​4-​10.

Hamana ia badu, to king ese ia henia gaukaradia ia karaia, gabeai ruma dekenai ia lao haraga mai lalometau ida. Iena adavana bona turadia idia gwau ia dekenai dika do ia vara; ia be Iuda tauna Morodekai ese do ia halusia momokani.​​—⁠Eseta 6:​12, 13.

Eseta ia haheauka bona dina ma ta ia naria king dekenai iena noinoi gauna ia gwauraia totona, unai dainai nega ia noho Hamana be ia karaia gaudia amo sibona ia hahemaraia totona. Bona reana Iehova Dirava ena siahu dainai king ia mahuta diba lasi, ani? (Aonega Herevadia 21:⁠1) Unai dainai Dirava ena Hereva ese ita ia hagoadaia ita “naria noho” totona. (Mika 7:⁠7) Bema Dirava ita naria, do ita itaia Ia ese eda hekwakwanai ia hamaoromaoroa, bona unai be eda lalohadai amo ita karaia gaudia ia hereaia.

Mai Gari Lasi ida Ia Hereva

Eseta ia ura lasi king do ia naria daudau; unai dainai aria iharuana ai, ia hereva be namo. To edena dala ai? King ese ena noinoi gauna ia henanadailaia lou neganai, unai ese dala ia kehoa. (Eseta 7:⁠2) Eseta ia laloa unai be nega maorona ia hereva totona.

Reana ita laloa Eseta be ena lalona ai ena Dirava ia guriguri henia, bena ia gwau: “King badana e, bema lau dekenai oi laloa namo, bona bema oi ura neganai, egu noinoi be egu mauri lau dekenai do oi henia, bona egu noinoi danu be egu bese do oi hamauria.” (Eseta 7:⁠3) Mani oi laloa, ia gwau king ese do ia gwauraia gaudia do ia badinaia sibona. Oibe, Eseta ena kara be king ena adavana ginigunana, Vasati, ena kara amo ia idau, ia be ena adavana ia hahemaraia bada! (Eseta 1:​10-​12) Danu, Eseta ia gwau lasi king ese Hamana ena hereva ia abia dae be kerere. To, king ia noia ena mauri ia gimaia totona.

Unai noinoi dainai king ia hoa. Daika ia ura iena kwini ia hamasea? Eseta ma ia gwau: “Tau ta ese gwauhamata hereva ia ha-aukaia momokani, lau bona egu bese taudia do ia alaia ore momokani. Bema iena hereva ese hesiai gaukara mai guia danu dekenai ai do ia atoa, be hereva ta oi dekenai do lau gwauraia lasi, badina lau ura lasi metau oi dekenai do lau henia. To idia ura ai do idia hadikaia ore momokani, unai dainai oi dekenai lau noinoi inai.” (Eseta 7:⁠4) Mani oi laloa, Eseta be mai momokani ida hekwakwanai ia gwauraia hedinarai, to danu ia gwau bema idia be igui hesiai taudia ai idia halaoa, do ia hereva lasi. To unai ia herevalaia badina bema idia hamasedia ore, king be do ia lalometau bada.

Eseta ena haheitalai amo lalona veria hereva maorodia gaukaralaia karana dekenai gau momo ita dibaia. Bema emu lalokau tauna ta o siahu tauna ta dekenai hekwakwanai badana ta oi ura herevalaia, haheauka, hemataurai bona mai momokani ida hereva karana ese oi do ia durua bada.​—⁠Aonega Herevadia 16:​21, 23.

Ahasuero ia gwau: “Unai bamona ia karaia gwauraia tauna be daika? Ia be edeseni ia noho?” Eseta be unai tauna ia duduia bona ia gwau: “Ai ia dagedage henia, bona ai ia hadikaia ore gwauraia tau dikana be Hamana!” Unai samani herevana dainai dahaka ia vara? Hamana ia gari dikadika. Mani oi laloa king be ia badu dikadika, badina ia laloparara ia abidadama henia sisiba tauna ese ia koia iena adavana lalokauna hamasea totona ia torea revarevana ia sainia. King be mai badu ida uma dekenai ia lao, ena lalona hanamoa lou totona.​​—⁠Eseta 7:​5-7.

Hamana ena koikoi karadia be idia hedinarai dainai, ia be kwini ena aena badinai ia goru diho. King be ena ruma lalonai ia vareai lou bena ia itaia Hamana be Eseta ena pata latanai Eseta ia noia noho neganai, mai badu ida ia gwau Hamana be king ena ruma ai ia ura kwini ia reipia. Unai hereva ese ia hahedinaraia Hamana idia hamasea be namo. Hamana ena vairana be dabua amo idia koua bona idia hakaua siri. Bena king ena hesiai tauna ta be king ia hamaoroa Hamana ese Morodekai hamasea totona au ta ia haginia. Karaharaga king be oda ia henia Hamana be unai au dekenai idia tauadae totona.​​—⁠Eseta 7:​8-​10.

Hari inai kara maoromaoro lasi tanobadana ai, taunimanima idia laloa kota maoromaoro do ia vara lasi. Nega ta unai bamona oi laloa, a? Eseta ia laloa lasi hekwakwanai hanamoa dalana be lasi, ia hereva momo lasi, bona ena abidadama ia haboioa lasi. To nega maorona ia ginidae neganai, mai gari lasi ida ia hereva, bona Iehova ena imana ai gau ibounai ia rakatania. Namona be unai bamona ita karaia! Eseta ena nega amo ema bona hari Iehova be ia idau lasi. Iehova ese kara dika bona koikoi taudia be sibona idia karaia tarapu lalonai ia hamorudia diba, Hamana dekenai ia karaia bamona.​​—⁠Salamo 7:​11-​16.

Iehova Bona Ena Taunimanima Ia Laloa

Gabeai, king ia laloparara Morodekai be daika​—⁠ia be king ena mauri ia gimaia tauna sibona lasi, to danu ia be Eseta ena ubua tamana. Ahasuero ese Hamana ena praiminista dagi be Morodekai dekenai ia henia. King ese Hamana ena ruma​—⁠iena kohu ibounai danu​—⁠be Eseta dekenai ia henia, bona Eseta ese Morodekai dekenai ia henia, ia biagua totona.​​—⁠Eseta 8:​1, 2.

Eseta bona Morodekai be idia noho namonamo dainai, kwini ia laloa momo lasi, a? Bema unai bamona ia karaia ia be sibona ia laloa. Unai negai, Parasa ese ia lohiaia gabudia ibounai dekenai, Hamana ese Iuda taudia ia ura hamasea sivaraina ia bada. Hamana be laki gadara ta ladana Puru​—⁠unai be lauma dikadia edia gaukara dalana ta​—⁠amo Iuda taudia hamasea ore dinana ia abia hidi. (Eseta 9:​24-​26) Hua haida idia do noho, to unai dina be ia mai haraga. Unai dika do idia koua, a?

Eseta be ena mauri ia laloa lasi, to ma ia lao king itaia totona, herevana king ese ia boiria lasi. Unai negai ia be ena bese totona ia taitai, bona ena adavana ia noia taravatu dikana ia kokia totona. To Parasa ena king ese ia sainia taravatu pepadia be ta ese ia haidaua diba lasi. (Daniela 6:​12, 15) Unai dainai king ese Eseta bona Morodekai dekenai siahu ia henia taravatu matamatadia idia karaia totona. Revareva iharuana idia torea bona siaia, unai revareva ai maoro ia henia Iuda taudia be sibona gimaia totona idia tuari diba. Hosi guia taudia ese unai sivarai namona be Parasa basileia ai idia noho Iuda taudia ibounai dekenai idia abia lao. Unai ese idia momo dekenai helaro ia henia. (Eseta 8:​3-​16) Ita laloa diba unai basileia ai idia noho Iuda taudia be tuari totona idia hegaegae, to unai bamona do idia karaia diba lasi bema unai revareva ena hadibaia hereva idia abia lasi. To mai anina bada gauna be, Iehova ese ena taunimanima do ia durua, a?​​—⁠1 Samuela 17:⁠45.

Hamana ese ia abia hidi dinana ia ginidae neganai, Dirava ena taunimanima idia hegaegae vadaeni. Danu Parasa ena dagi bada taudia momo ese Iuda taudia idia durua, badina idia kamonai praiminista matamatana be Iuda tauna Morodekai. Iehova ese ena taunimanima dekenai kwalimu ia henia. Idia ia durua edia inai taudia ibounai idia hamasea ore, unai amo gabeai ena taunimanima do idia hahisia lou lasi. b​​—⁠Eseta 9:​1-6.

Danu, bema tau dikana Hamana ena natuna tatau ten idia mauri noho, Morodekai be Hamana ena ruma ia biagua diba lasi. Unai dainai idia danu idia hamasea. (Eseta 9:​7-​10) Unai dala amo Baibel ena peroveta herevana ta ia guguru, unai peroveta hereva lalonai Dirava ia gwau Amaleka taudia ibounai do idia hamasea ore, idia be Iena taunimanima idia inai henia taudia dikadia. (Deuteronomi 25:​17-​19) Dirava ia gwau do idia hamasedia ore besena lalonai reana Hamana ena natuna tataudia be ginigabedia.

Hahine matamata Eseta be maduna metauna​—⁠hegeregere king ese ia atoa taravatudia, tuari bona taunimanima hamasea karana edia maduna ia huaia. Unai be gaukara badana. Iehova ia ura Israela besena ia gimaia, badina unai bese amo gwauhamata Mesiana do ia vara, ia be taunimanima ibounai dekenai helaro do ia henia tauna! (Genese 22:18) Hari inai negai Dirava ena hesiai taudia idia moale badina idia diba Mesia, Iesu, be tanobada ia mai neganai, ena hahediba taudia ia hamaoroa do idia tuari lasi.​​—⁠Mataio 26:⁠52.

To, Keristani taudia be lauma dikadia danu idia tuari; Satani ia ura dikadika iseda abidadama Iehova Dirava dekenai ia hadikaia. (2 Korinto 10:​3, 4) Eseta ena haheitalai be namo herea! Ia bamona, eda abidadama ita hahedinaraia dalana be mai haheauka bona aonega ida lalona veria herevadia ita gaukaralaia, bona Dirava ena taunimanima durua totona ita gari lasi bona sibona ita laloa lasi.

[Footnotes]

a Vanegai Watchtower ta ese Eseta ena sivarai ia herevalaia. Ia hahedinaraia Eseta be tama sina lasi dainai, iena kasin Morodekai, ese ia naria, bena gabeai king Ahasuero ena adavana ai ia lao. King ena sisiba tauna, Hamana be palani ta ia karaia Morodekai ena bese, Iuda taudia unai, ia hamasedia ore totona. Unai dainai Morodekai ese Eseta ia hagoadaia king do ia noia ena bese ia durua totona.​​—⁠The Watchtower, October 1, 2011, ena atikol ladana, “Imitate Their Faith​​—⁠She Stood Up for God’s People,” itaia.

b King ese Iuda taudia dekenai gwaumaoro ia henia, dina iharuana ai edia tuari idia hagugurua totona. (Eseta 9:​12-​14) Ema bona hari, Iuda taudia be lagani ta ta ai unai kwalimu karana ena aria ladana Purimi idia karaia. Unai ladana be Hamana ese Israela taudia ibounai hamasea totona ia karaia laki gadara ta amo idia abia.

[Box on page 28]

Eseta Idia Herevalaia Henanadai Haida

Dahaka dainai Morodekai ese Eseta ia koua lasi Israela lasi tauna ia adavaia totona?

Diba bada taudia haida idia gwau Morodekai be kohu dainai ia ura Eseta be king ia adavaia, to edia hereva ena badina ta ia noho lasi. Ia be abidadama Iuda tauna dainai, unai bamona headava ia abia dae lasi. (Deuteronomi 7:⁠3) Idaunegai Iuda toretoredia haida ese idia hahedinaraia Morodekai be unai headava ia koua toho. To toana be Morodekai bona Eseta be edia ura gaudia ibounai idia karaia diba lasi, badina king ta, ia be dirava ta bamona, ena siahu henunai idia noho. To gabeai, idia vara gaudia ese idia hahedinaraia Iehova be Eseta ena headava amo dala ia karaia, Iena taunimanima ia gimaia totona.​​—⁠Eseta 4:​14.

Dahaka dainai Eseta bukana ai Dirava ena ladana, Iehova, ia noho lasi?

Dirava ese Morodekai ia hasiahua Eseta bukana ia torea totona. Unai buka be Ierusalema dekenai idia do abia lao lasi neganai, reana Parasa gavamani ena buka ma haida ida idia atoa hebou. Bema Iehova ena ladana idia gaukaralaia, reana unai ese Parasa diravadia idia tomadiho henia taudia ia habadua bona unai buka idia hadikaia. Herevana dahaka ia vara, to ia hedinarai goevagoeva Iehova ese ena taunimanima totona gau haida ia karaia. Hoa gauna be, Heberu gado revarevadia ai Dirava ena ladana be dala idauna ai idia torea dainai ia hehuni, idia torea herevadia edia leta ginigunana o dokona ai Dirava ena ladana idia hahedinaraia.

Eseta bukana be histori dalanai ia kerere, a?

Baibel idia gwauraia dika taudia be unai bamona idia laloa. To, diba bada taudia haida idia gwau Eseta bukana ia torea tauna ese ia torea gaudia amo ia hahedinaraia, ia be Parasa ena lohia dalana, ena ruma haginia daladia, bona ena kastom ia diba namonamo. Momokani, Parasa gavamani ena pepa idauidau ai Kwini Eseta ena ladana ia noho lasi, to danu Parasa ena king haida edia ladana be unai pepa amo idia kokia. To Parasa gavamani ena buka haida ese idia hahedinaraia tau ta ladana Mardukâ, unai be Morodekai ena ladana Parasa gado ai, be king ena ruma Shushan ai ia gaukara, Eseta bukana ese ia gwauraia hegeregerena.

[Box on page 29]

Peroveta Herevana ta Ia Guguru

Eseta bona Morodekai be Dirava ena taunimanima idia durua neganai, Baibel ena peroveta herevana ma ta idia hagugurua. Lagani 1,200 mai kahana gunanai, Iehova ese Iakobo ia hasiahua iena natuna ta ia perovetalaia totona, ia gwau: “Beniamina be uda sisia, vamu ia alaia bamona. Dabai iena vamu ia alaia gauna ia ania, ma adorahi neganai ia alaia gaudia ia haria karaia noho.” (Genese 49:27) “Dabai” ena anina be, Israela ena king ginigunadia edia negai, Beniamina ena bese taudia haida, hegeregere King Saulo bona tuari taudia goadadia ma haida be Iehova ena taunimanima totona idia tuari. “Adorahi” ena anina be, Israela ai king ta ia lohia lasi neganai, Beniamina ena iduhu taudia, Eseta bona Morodekai, ese Iehova ena inai taudia idia tuari henia bona halusia. Hamana ena ruma bona kohu ibounai idia abia neganai, unai be hegeregere tuari ai idia abia gaudia idia haria.

[Picture on page 25]

Eseta be mai manau ida king ena hebogahisi karana ia abia dae

[Picture on pages 26, 27]

Eseta be mai gari lasi ida Hamana ena kara dika ia hahedinaraia

[Picture on pages 28, 29]

Eseta bona Morodekai ese Parasa basileia ai idia noho Iuda taudia dekenai revareva idia siaia