GODINE 1656. jedan svećenik Anglikanske crkve napisao je: “Naši praoci s naročitom su pažnjom njegovali tise na grobljima, koje su zbog svog vječnog zelenila predočavale (...) besmrtnost duše.” Tako kaže tradicija. No što kažu činjenice?

Veza između zimzelenih biljaka i besmrtnosti seže u daleku prošlost. Velška tradicija prema kojoj tisa simbolizira besmrtnost potječe iz vjerovanja i običaja starih druida. U Engleskoj su se još davno prije kršćanske ere tise sadile pored poganskih hramova, a crkva ih je s vremenom prihvatila kao “sveti simbol”. Tradicija teško izumire, i usprkos tome što nonkonformisti nisu slijedili taj trend, tise su i danas karakteristično obilježje britanskih groblja.

Što Biblija kaže o besmrtnosti duše? Nigdje u Bibliji riječ “besmrtnost” ili “besmrtan” ne povezuje se s riječju “duša”. U predavanju pod naslovom “Teološko poimanje života i smrti” engleski nadbiskup od Yorka suprotstavio je “pojednostavljenu predodžbu o duši koja napušta tijelo” i temeljnu biblijsku istinu. Rekao je: “U našem tijelu ne postoji ništa što ga na neki način napušta u trenutku smrti.”

Engleska tisa [Taxus baccata] dostojanstvena je zimzelen koja raste polako i dostigne visinu od desetak metara. Mnogi veći primjerci koji se mogu naći u Velikoj Britaniji zapravo su dvije ili više sraslih tisa, kod kojih je kora potpuno prekrila tragove srastanja. Za jednu škotsku tisu čiji opseg iznosi preko 17 metara sada se zna da se radi o dva tako srasla stabla.

Tisa može živjeti stotinama godina — a neki stručnjaci kažu i tisućama. Mnoge dugovječne britanske tise jedini su preostali tragovi srednjovjekovnih sela, oko kojih su se razvila nova naselja.

Dozrele sjemenke tise prekrivene su mekanom jarkocrvenom ovojnicom u obliku šalice, koja se zove arilus. No sjemenke su, baš kao i iglice i kora stabla, otrovne te mogu biti pogubne za stoku koja pase u neposrednoj blizini tih stabala. Ljudi su nekada vjerovali da ukrašavanje kuće tisinim grančicama znači sigurnu smrt nekom članu obitelji.

Drvo tise ima lijepu teksturu, pomalo nalik drvu mahagonija. Srž mu je narančastocrvene boje i od nje se izrađuje masivan namještaj. Zbog čvrstoće i elastičnosti od tisovine su se u srednjem vijeku izrađivali lukovi, kojima su engleski strijelci tako vješto baratali u boju.

U Velikoj Britaniji i dijelovima Normandije kojima je nekada vladala Engleska tise su uobičajen prizor na starim grobljima. Jedno groblje u Engleskoj poznato je po tome što na njemu raste 99 tisa, no ono je po tome izuzetak. Na grobljima se obično sadilo po dvije tise, jednu pored natkrivenih vrata kroz koja se ulazilo u groblje, a drugu pored crkvenih vrata. U današnje vrijeme dva paralelna drvoreda uredno okresanih irskih tisa ponekad označavaju tu stazu, a neke su tise zasađene i pored grobova ili grobnica.

No, sve u svemu, tobožnja besmrtnost duše poganska je grčka doktrina koja je povezana s učenjima Platona. Uskrsnuće mrtvih u vječni život na Zemlji bit će Božji dar čovječanstvu u vrijeme kada smrti više ne bude (Ivan 5:28, 29; Otkrivenje 21:4).