Torich ti ferkangne yoere hot te numer fon yunge woo sich um keprung hon fiil ferkreesert in etliche lenter. Warom tuut tas pasiire? Khënt tas mit tayn khint pasiire?

In tiise artikel

•  Warom sole ti eltere sich ketanke mache?

•  Wii khanst tuu wise tas tayn khint ins kefoer is?

•  Was mache wën tayn khint in tiise situatsyoon is?

 Fon 2009 pis 2019, in te Fereenichte Xtaate fon Amërika, hot te numer fon yunge in te mitel xuul mit sintoome fon tiifsinichkheet sich 40% ferkreesert. In ti selwich tsayt, hot te numer fon tii woo sich um keprung hon aach ferkreesert. a Tsum payxpiil, in Brasil, fon 2014 pis 2019, te numer fon yunge tswixich 11 pis 20 yoer woo sich um keprung hon waar tas topelte. b

 “Ti yunge mise hayt xwiirichkheete mit mache woo ti xeneratsyoone foer heer net mit kemacht hon. . . Tiise propleeme mache fiile xaate fer tëne iire mentaal kesuntheet.” — Vivek Murthy, natsyonaal kesuuntheet aanreeter fon Fereenichte Xtaate fon Amërika. 

 Piiplix oryentiirung: “Een wee kexlaatne kayst tuut ti kraft fon yemant wech hoole.” — Xpriiche 17:22.

 Kep aacht aan tiise fakte.

•   Tinge woo pasiirt sin. Hot tayn khint een trauma mit kemacht? Tsum payxpiil, is se in een aat uf ti sayt kelos woer, hat se een ferheltnis woo tsum ën khom is, hot se etwas net richtich hin keprung orer een keliipte im toot ferloer? Soo sorte tinge khene tayn khint petrefe mee wii tuu tenkst?

•   Wii eyer sich aan xteelt. Hot tayn khint sich wech kexaft fon te fraaynte orer fon te familye? Hot se te interes ferloer fer aktiwiteete mache woo se foer heer kërn kemacht hot? Hot se tinge faart kexmis woo foer heer wichtich waare?

•   Sayn komentaare. Tuut tayn khint tinge saan soo wii “es weyer peser wën ich xtërpe teet” orer “ich wolt net een kewicht fer aych sin”?

   Sicher tas etliche tinge woo se saat khene ‘kexproch sin oone tenke’. (Yoop 6:3) Awer anere tinge khene petayte tas se hilef ferlangt. Soo, kep imer acht wën tayn khint xprecht tas se xtërpe wil.

 Wën tayn khint saat tas se xon ketenkt hot aan sich um pringe, khenst tuu frooe: “Host tuu aach ketenkt wanee orer wii tuu tas mache teest?” Tëm sayn antwort tsaycht tas es neetich is klaych etwas mache.

 “Manich mool, meyer, eltere, wole khee frooche fer unser khiner mache wayl meyer pang hon iwich was se saan. Awer tëne iire antworte tsayche wii se sich xpiire. Un is es net tas woo ti eltere wise mise?” — Sandra.

 Piiplix oryentiirung: “Ti ketanke fon een person sin wii tas waser fon een tiife pruner, awer weyer kluuch is wees wii se raus hoole.” — Xpriiche 20:5, Bíblia na Linguagem de Hoje.

•   Helef tayn khint sich aus xpreche. Tuu must ketultich sin. Saa tsu eyerst fer tayn khint tas es aarich kuut waar tas se eerlich waar. Tan, khanst tuu etwas saan wii: “Ich teet kërn peser fexteen was tuu mit machst. Khanst tuu mich saan was in tayn leepe ti letste tsayte am pasiire is?” Orer soo: “Xprech een pisye mee iwich wii tuu tich xpiire tuust.”

   Horich mit acht was tayn khint antworte tuut. Mach net wii wëns tuu khee weyert kepe teest fer was tayn khint xpiirt un halt tich tsurik fer klaych een aus weech fer sayn propleeme kepe.

   Piiplix oryentiirung: “Sayt al xnel fer se heere, awer lamsam fer se xpreche un lamsam fer wuutich kepe.” — Tyako 1:19.

•   Macht een xuts plaan. Helef tayn khint ti nekste phunkte itentifitsiire un uf xraype:

   Sinaale fer acht kepe. Was fer situastyoone orer ketanke nëme tayn khint fer te wunx hon fer sich um pringe?

   Aate fer ruu hon. Was fer aktiwiteete helfe tayn khint net soo ëngstlich sin un aan anere tinge tenke?

   Emotsyonaal xtitsung. Es is kuut tas tayn khint mit anere fertseelt un hilef ferlangt. Etliche woo helfe khene sin: tuu selepst, eene folyëriche woo ma traue khan, eene profitsyonaal helfer orer een orkanisatsyoon woo hilef kept fer tii woo sich um pringe wole.

   Piiplix oryentiirung: “Tëm flaysicher sayn pleen kepe sicher kuute resultaate.” — Xpriiche 21:5.

•   Playp wachsam. Tuu wayter ti situatsyoon peopachte, aach wën es aus siit tas tayn khint peser is.

   “Wii mayn soon mich kesaat hot tas eyer net mee te wunx hat fer sich um pringe, hon ich ketenkt tas te propleem resolwiirt waar. Awer tas waar een kroose feele kewees. Kans pletslich khan etwas pasiire un ti persoon khan noch mool soo sorte ketanke hon.” — Daniel.

   Helef tayn khint ferxteen tas ti xpiirunge tuun net fer imer tauere. Tas puuch O Cérebro da Criança ferklaycht ti xpiirunge mit tas weter. Tat saat: ”‏Te reen is reaal un es weyer tumheet wën mer teete wayter im reen plaype un uns aan xtele wii wën es net wërklich am reene weyer. Awer es weyer aach tumheet wën meyer klaape teete tas ti sun nii mee xayne teet.”‏

•   Tuu tayn khint xtitse: Saa fer tayn khint tas tuu tëm liipst un tas se khan uf tich traue. Ale tëm, tuu khanst saan: “Ich tuun ales mache was meechlich is fer tich helfe torich tas triwer wech khome.”

   Piiplix oryentiirung: “Te woere fraaynt tsaycht imer liip, un wërt een pruuter in unruyche tsayte.” — Xpriiche 17:17.