Was tuut tayn khint kërn penutse fer se leese: een tela orer papier?

 Fiile yunge tuun kërn aan een tela leese. Ti tokterin Twenge, leerin fon psikoloxii, hot kexrip: “Fer een xeneratsyoon woos keweent is uf te neekste link trike un tsum neekste link keen in phaar sekunte, piicher tuun tan net interesant aus siin.” a

 In te selulaar orer in te tablet leese hot sicher sayn nutse. John, woo 20 yoore alt is, saat: “Mayn xuul hot tixitaale piicher penutst. Tiise piicher hate een ferament fer se suuche, woo mich keholef hot xnel ti informatsyoone fine woo ich must hon.”

 Wën mer in een eletroonix aparat leese, hon mer fiile nutsliche hilfe in unser hant. Tsum payxpiil, mit een klik fine mer raus was een wort petayt, khene een autyo heere, khene een wiiteo kuke woo mit te theema se tuun hot orer mee informatsyoone kriin torich een link. Awer wil tas saan tas ufm papier leese is weenicher nutslich?

 Etliche persoone tuun kërn ufm papier leese wën se iwer etwas lërne woo mus mee acht hon. Warom?

•   Sich mee konsentriire. Een yung woo Nathan heest, saat: “Fiil mools, wën ich aan te tela am leese sin un fersuuche mich konsentriire, tuun ich mich ap lenke weeche propakante un pexeete woo foer khome.”

   Karen, woo 20 yoore alt is, hot te selwich propleem. Tii saat: “Wën ich am selulaar orer am tablet leese, tuun ich mich laycht ap lenke mit een aplikatiiw woo niks se tuun hot mit was ich am leese sin, un im xtant kriin ich te wunx fer een xpiil se xpiile.”

   Piiplix funtament: “Penutst ayre tsayt in te pest aat.”—Koloser 4:5

   Tuu triwer noo tenke: Meecht tayn khint se leese kriin in een eletroonix aparat oone sich ap lenke fer anere tings se kuke? Wën net, was khanst tuu mache fer tëm helfe sich konsentriire?

   Itee: Helef tayn khint ferxteen tas wën tee sich mit te selulaar ap lenke lost, ferliirt tee tsayt fer sayn haus lisyoone fërtich kriin, un tan playpt weenicher tsayt fer anere aktiwiteete mache.

•   Fer peser ferxteen. Wii etliche unersuuchunge tsayche tuun ti layt etwas peser ferxteen wën se tas ufm papier leese. Wii een artikel fon te BBC News Brasil saat, “tuuts aus siin tas ti tixitaale leesung heleft net peser ferxteen was ti persoon am leese is, un ti informatsyoone woo mer online kriin, khene net soo een taytlich ferxtëntnis pringe”.

   Een uersach wayl tas pasiirt is, tas ti layt wën se aan een tela leese, ti kewoonheet hon noore triwer wech kuke, xtats triwer noo tenke. Te autoer Nicholas Carr saat: “In te internet, … wole mer soo fiil informatsyoone wiis meechlich is kriin un tas soo xnel mache wii unser aue un finger sich mexe khene.” b

   Es is woer tas triwer wech leese hot manich mool sayn nutse. Te propleem, wii Nicholas Carr peopacht hot, is tas “triwer wech leese wërt imer mee unser haupste aat fer se leese.” Tes weeche, khan tayn khint ti kewoonheet kriin fer ploos iwer ti informatsyoone triwer wech leese, xtats se ferxteen was eyer wërklich am leese is.

   Piiplix funtament: “Ti kluucheet is tas haupste; tan, krii mee kluucheet.”—Xpriiche 4:7.

   Tuu triwer noo tenke: Wii khanst tuu tayn khint helfe etwas richtich ferxteen, ekaal eeps ufm papier is orer aan een tela?

   Itee: Tsaych ekiliipryum. Es is net tas ma fon ti tswaay aate thërfe ploos eens penutse. Yeete eens hot sayn nutse. In woerheet, etliche eletroonixe feramente khene uns helfe etwas peser se ferxteen. Tan, wëns tuu mit tayn khint xpreche tuust iwer was kuut orer xlecht is aan een tela orer ufm papier leese, saa tas mit kexik. Eriner tich, tas yeete khint anerste is.

•   Sich peser erinere. Wën mer ti leesung ufm papier ferklayche mit ti leesung aan een eletroonix aparat “mus unser kehërn sich mee aan xtrenge, . . . un tas lost es net laycht sich erinere fon was mer keleest hon”, saat Ferris Jabr, in een artikel im piichelche Scientific American, in ënglix.

   Tsum payxpiil, wën mer ufm papier leese, tuun mer uns erinere in was fer plats fon te sayt mer was keleest hon, un tas khan uns helfe ti informatsyoon noch mool fine.

   Un noch, ti unersuuchunge hon aus kekluucht tas ti layt woo ufm papier leese ferxteen peser was se am leese sin. Siits aus, tas unser khop soo kaar peser ti informatsyoone pehalt wën mer tas uf een papier leese. Tes weeche tuun mer uns laychter erinere.

   Piiplix funtament: “Hal ti praktix kluucheet un ti apiliteet fer se tenke.”—Xpriiche 3:21.

   Tuu triwer noo tenke: Is tas xweyer fer tayn khint se ferxteen orer sich erinere fon was tee keleest orer kelërnt hot? Wën tas pasiirt, wii khanst tuu tayn khint helfe fer peser se lërne? Meecht een puplikatsyoon in papier penutse helfe khene?

   Itee: Xtats een ëntxlus mache iwer was tayn khint kërn penutse teet, tenk aan was tëm wërklich helfe khan peser se lërne. Wën ti layt etwas aan een tela leese, tenke se tii teete tas peser ferxteen , wii se tas wërklich ferxteen tuun.