Was tuut tayn khint kërn mache fer sayn tsayt fertraype: Wiiteos kuke orer leese? Was teet tee woerxaynlich raus suuche: een selulaar orer een puuch?

 Iwer fiile yoore is ti kewoonheet fer se leese ins kefoer kextelt waar. Te eyerst torich te TV, un hayt se taach weeche ti fiile tinge woo ti layt khene mache un kuke in te internet. “Es siit aus tas ti phuer leesung tsum ën khome teet”, hot Jane Healy kexrip in sayn puuch Mentes em Perigo a,fon 1990.

 In tëne tsayt, was in tëm puuch kexrip waar, khent tsu xtark aus kesiin hon. Awer yets, mee wii 30 yoore tëm noo, etliche leerer in lënter woo ti teknoloxii fiil penutst wërt mërke tas ti apiliteet fer se leese fon te yunge xwecher kep is.

In tiise artikel

•  Warom is es wichtich tas ti khiner leese sole?

•  Wii tayn khint uf muute fer se leese?

•  Was tuun anere eltere saan

•   Leese heleft uns peser iwerleye. Tsum payxpiil, wën een khint een kexicht leest, tas khan sich iwerleye wii ti xtim fon een persoon is, wii se aus siit un was um tëne rom is. Te autoer kept etliche kleenichkheete, awer weer am leese is mus sich te rest iwerleye.

   Een mama woo Laura heest, saat: “Wën mer wiiteos orer fiilme kuke, siin mer wii een aner persoon sich ti kexicht foer kextelt hot. Soo fiil xpas wii tas uns macht, awer ti leesung hot noch was mee. In tayne ketanke, tuu khanst leepe fer ti kexicht kepe woo een aner persoon fertseelt hot.”

•   Leese heleft tas khint sayn kwaliteete ferprayte. Wën tas khint leest, tas lërnt ti apiliteet fer propleeme analisiire un aans ën pringe. Un aach, fer se leese mus ma sich konsentriire. Soo, tuut tas khint kwaliteete ferprayte wii ketult, selepst kontrol un lërnt sich uf aner layt sayn plats xtele.

   Sich uf aner layt sayn plats xtele? Kans kenau! Etliche unersuucher sin sich sicher tas wën tas khint ti kexicht mit acht leese tuut, khan tas iwer ti xpiirunge fon ti persoone triwer noo tenke. Tas wërt tas khint helfe sich uf te persoone sayn plats xtele woo um tëm rom sin.

•   Leese heleft uns triwer noo tenke. Een kuute leeser tuut in sayn aychne thak leese un wëns neetich is tuut tee soo kaar etliche teele noch mool leese fer se ferxteen wii te autoer tas ketenkt hot. Wën tee tas macht, is es laychter sich erinere un nutse kriin fon was tee keleest hot. — 1 Timoteus 4:15.

   Een fater woo Joseph heest, saat: “Wën mer leese, khene mer laycht triwer noo tenke iwer was mer am leese sin un een ferpiinung mache mit was mer xon wise un lisyoone lërne. Wiiteos un fiilme tuun net imer uf muute fer in ti selwich aat noo se tenke.”

 In khortse wërter: Wiiteos un anere miityas hon sayn plats, awer wën tayn khiner net leese, tuun se fiil ferliire.

•   Fang soo frii aan wiis meechlich is. Chloe, woo mama fon tswaay puupe is, saat: “Tsayt ich xwanger waar hon mer xon fer unser khiner keleest un hon tas wayter kemacht noo tëm se uf ti welt khom sin. Wii kuut tas mer net uf kep hon. Mit te tsayt, is ti leesung teel fon tëne sayn rotiin kep un tii tuun tas soo kaar fer sayn tsayt fertraype mache.”

   Piiplix funtament: “Tsayt tuu uf te welt khom pist, tuust tuu ti hayliche xrifte khëne.”—2 Timoteus 3:15.

•   Tuu een plats in richte woo uf muut fer se leese. Los ti piicher uf een plats woo tayn khint se laycht hoole khan. Tamara, woo fier khiner hot, kept een itee: “Hool piicher woo tayn khint kërn leese teet un los se ticht aan tëm sayn pet.“

   Piiplix funtament: “Tuut tas khint in lërne in tëm weech woos keen sol; Aach wën es alt wërt, tuut es sich net too tefun ap lenke.”— Xpriiche 22:6.

•   Tuu ti tsayt woo tayn khint mit te internet aus kept kontroliire. Een fater woo Daniel heest, kept ti itee fer ti familye een oomt hoole fer khee eensiche eletroonixe aparaat penutse. Tee saat: “Meyer hon in een oomt ruu kehat wayl mer net mool te TV aan kemacht hon un wën tas aach ploos een mool in te woch waar. Meyer hon tiise tsayt penutst fer mitsamer orer aleen leese.”

   Piiplix funtament: ‘Sayt aych sicher iwer ti tinge woo wichticher sin.’— Filiper 1:10.

•   Kep te payxpiil. Karina, woo tswaay meetche hot, saat: “Tuu fer tayn khiner in een froo aat leese soo kriit ti kexicht leepe. Wëns tuu tsaychst tas tuu kërn leese tuust, tsiimlich sicher mache tayn khiner tayn payxpiil noo.”

   Piiplix funtament: “Tuu wayter tich aan xtrenge fer puuplix se leese.”—1 Timoteus 4:13.

 Fiile khiner tuun net kërn leese, awer wëns tuu se uf muute tuust, khan tas te xup sin woo se leese macht. David is te fater fon tswaay meetche, un tee hot noch mee kemacht. Tee saat: “Ich hon aach fersuucht leese was mayn meet am leese waare. Soo, khont ich wise was se kërn keleest hon un khont iwer tas mit tëne fertseele. Meyer hate unser aychne leeser krup un tas waar iwer xeen!”