FROOCHE FON TE YUNGE
Meecht tas wërklich soo was xlechtes sin trekiche wërter saan?
“Ich sin soo keweent trekiche wërter heere, tas ich mich kaar niks mee traus mache. Tas heert sich normaal aan.” — Christopher, 17 yoer.
“Wii ich yinger waar, hon ich oft mools trekiche wërter kesaat. Tas is laycht sich tas aan keweene, awer xweer fer im xtich lose.” — Rebecca, 19 yoer.
Froo tich
Wii xpiirst tuu tich wën anere trekiche wërter saan?
Ich mërke tas kaar net — tas is normaal fer mich.
Tas ayert mich een pisye — awer ich lose es torich keen.
Tas ayert mich — ich khan mich net traan keweene.
Wii oft saast tuu een trekich wort?
Nii
Als mool
Ti kans tsayt
Was tenkst tuu iwich tiise sache?
Net wichtich
Aarich wichtich
Warom es wichtich is
Meecht tas was ërnstes sin trekiche wërter saan? Tuu khanst im xtant antworte: ‘Ich tenke net. Tas kepe kreesere propleeme uf ti welt woo ma khan sich ketanke triwer mache. Un noch, ale layt saan trekiche wërter!’ Meecht tas woer sin?
Ops tuu tas klaapst orer net, fiil phase uf fer khee trekiche wërter penutse. Un tii hon eene kuute uersache fer tas mache. Tsum payxpiil:
Trekiche wërter saan tsaycht mee iwich tich wiis tuu wërklich tenkst. Ti aat wiis tuu xprechst, tsaycht weer tuu wërklich pist. Soo, trekiche wërter khene tsayche tas tuu tich niks traus machst iwich wii ti anere sich xpiire. Meechts tuu soo een persoon sin?
Ti Piipel saat: “Ales was fom munt raus khomt, khomt fom hërst.” (Matheus 15:18)
Trekiche wërter fersaut tas kexpreech. Wilst tuu tas wërklich mit tich un mit te anere mache?
Wëns tuu trekiche wërter saast, wëre ti anere tich uf een xlecht aat aan siin. Tas puuch Kontrol iwich was ximplich is a saat: “Ti aat wii mer xpreche khan pextime weer wëre unser fraaynte sin, wii fiil respëkt unser familye un koleke iwich uns hon, wii kuut mer uns mit anere kepe, wii fiil influense mer hon, ep mer ti aarwayt orer xtel kriin woo mer wole un wii ti anere uns aan siin.” Tas puuch saat aach: “Tenk mool: Meechst tuu tich peser kepe khene mit anere wëns tuu teest khee trekiche wërter saan?”
Ti Piipel saat: “Lost im xtich . . . wërter woo xaate mache.” (Ëfeser 4:31)
Trekiche wërter saan, heert sich net soo xeen aan wiis tuu tenkst. In sayn puuch Wii eeklich! b, te tokter Alex Packer saat: “Ma wërt miit yemant heere trekiche wërter ti kans tsayt saan.” Tee saat aach: “Wëns tuu imer uf een pelaytich aat xprechst, khan tas xweer sin xpreche mit ferxtant, xpas, kluucheet un empatii. Wën was tuu xprechst khee tswek hot, oone kriatiwiteet, kans sicher wërt ti aat wiis tuu tenkst aach soo wëre.”
Ti Piipel saat: “Khee xlecht wort sol aus ayre munt khome.” (Ëfeser 4:29)
Was tuu mache khanst
Xtel tich een tsiil. Was mënst tuu een moonat lang, orer weeniche, khee trekiche wërter saan? Xrayp uf eene kalënter orer in een heftche wiis tuu foran khomst. Awer fer khee rik fal kriin, must tuu, im xtant, noch anere neetiche tinge mache. Tsum payxpiil:
Hal tich wech fon ferkniichunge woo khente tayn ketanke fol mache mit trekiche wërter. Ti Piipel saat: “Xlechte keselxafte fersaue kuute kewoonheete.” (1 Korinter 15:33) “Keselxafte” hot net ploos tsu tuun mit layt, awer aach mit ferkniichung: filme, videogames un musike. Kenneth, fon 17 yoer, saat: “Als mool singst tuu een liit woo tich kefalt weeche ti melotii un mërkst net tas too pay trekiche wërter sin.”
Xtel tich aan wii een rayfe persoon. Etliche tenke tas wën se trekiche wërter saan, teete se auskewakst aus siin. Awer in woerheet, rayfe mënxe hon ‘sayne ferxtant keiipt fer se wise ti unerxiit tswixich was richtich un was ferkheert is’. (Hepreeyer 5:14) Tii hale khee trekich kexpreech ploos fer ti anere “ferwunere”.
Trekich kexpreech macht ploos tas tayn ketanke aach trekich wëre. Ti welt um uns rom is xon trekich kenuuch mit tiise sorte ketanke. “Samelt net mee trek”, saat tas puuch Kontrol iwich was ximplich is. “Mach tayn teel fer tas kexpreech sauwer hale. Soo wërst tuu net ploos tich peser xpiire, awer ti anere wëre aach tich mee respektiire.”
