Peroyt tich fer ti xwiirichkheete

“Ich hon noo kelos tsu rauche weeche mayn khint woo kraat uf ti welt khom waar, sayn kesuntheet. Tan, hon ich een plake aan ti want kehong, woo saat: “Rauche is ferpoot.” Awer ploos een xtun tëm noo ti wunx fer rauche is iwich mich khom wii een tsunami. Tan, hon ich een tsika keraucht.” — Yoshimitsu, Yaapan.

SOO wii Yoshimitsu sayn payxpiil tsaycht, noo lose tsu rauche is net laycht. Un noch, unersuuchunge tsayche tas 90% fon te layt woo een rik fal hon, in ti tsayt woo se wole noo lose, fange wiiter aan tsu rauche. Soo, wëns tuu wilst noo lose tsu rauche host mee xans wëns tuu fërtich pist fer mit te xwiirichkheete um keen. Was fer xwiirichkheete?

Kroose wunx tsu nikotiin: Tiise wunx is xtërke tray taache tëm noo woo ti letst tsika keraucht is woer, un tuut lamsam ferkeen tswaay woche tëm noo. In tiise tsayt “hot te mënx net imer te wunx — tas khomt un ferkeert”, saat eene woo noo kelos hot tsu rauche. Soo kaar yoore tëm noo khanst tuu, im xtant, mit mool lust kriin fer rauche. Awer wën tas pasiirt, mach niks woos tuu tich peroye khanst. Waart finef minute, un te wunx wërt ferkeen.

Anere sintome fon noo lose tsu rauche: Am aanfang, fine ti layt tas net laycht wach plaype, acht hale, un khene soo kaar een pisye tsu nëme. Anere sintome khene sin: phayn, kepiis, aus ferxeemte xwits un huster. Tee khan soo kaar unketultichkheet, wuut orer traurichkheet xpiire. Ti meyerste fon tiise sintome ferkeen fon fier pis seks woche.

In tiise kritix tsayt, sin etliche tinge woos tuu mache khanst woo helfe. Tsum payxpiil:

●Nëm tich tsayt fer xloofe.

●Trink fiil waser orer saft. Es was kesunt is.

●Mach fisixe aktiwiteete.

●Tsii tiif luft un xpiir wii tayn lung sich fiilt mit sauwer luft.

Tinge woo khene lust pringe fer se rauche: Tas sin aktiwiteete un xpiirunge woo khene pringe lust fer rauche. Tsum payxpiil, wën ti tsikere imer mit khafe orer een anert ketrenk khom sin, tan tee woo kraat noo kelos hot tsu rauche mus sayne khafe orer anert ketrenk xnel aus trinke. Xpeeter hin, khan eyer wiiter aan fange lamsam sayn liipst ketrenk trinke.

Etliche situatsyoone khene te wunx tsurik pringe, wën aach fer een lang tsayt tayne khërper sauwer fon nikotiin is. Torben, woo xon kenënt is woer, saat: “Ich hon imer noch wunx fer rauche wëns ti phause fer te khafe kept, ale tëm ich xon fer 19 yoer noo kelos hon tsu rauche. Awer mit te lëngt, ferkeet te wunx fer rauche wën spetsiifixe aktiwiteete kemacht wëre.

Tas is anerste wën ti tsikere mit alkohool ketrenk tsu tuun hon. Im xtant, aan ti tsayt woos tuu tich aan xtrengst fer noo lose tsu rauche, mus tuu tas alkohool ketrenk tsurik lose un net uf pletse hin keen woo alkohool ketrenk aus keteelt wërt, wayl ti xans fer een rik fal kriin is kroos wën te mënx am trinke is. Warom pasiirt tas?

●Pisye alkohool trinke khan xon ferkreese ti frayt woo ti nikotiin pringt.

●Ti meyerst tsayt, mit fraaynte trinke hot tsu tuun mit rauche.

●Alkohool macht tas te mënx net soo een kuut ferxtant hot un tas se sich net pleet xpiirt. Ti Piipel hot recht wën se saat tas ‘te wayn macht te ferxtant ferliire’. (Oseyas 4:11, Bíblia na Linguagem de Hoje.)

Fraayntxaft: Suuch tayn fraaynte kuut raus. Tsum payxpiil, playpt net uneetich mit layt woo rauche orer woo khene tich tsikere aan piite. Un noch, playp weech fon layt woo xpote tas tuu wilst net mee rauche un khene tayn aanxtrengung ferxteere.

Xpiirunge: Eene xtuutyum hot ketsaycht tas neekst tswaay trite teele fon te layt woo een rik fal kriit hon waare nerwees orer wuutich khorts foer traan woo se ti rik fal hate. Wën etliche xpiirunge tich lust kepe fer rauche, macht etwas aneres. Tsum payxpiil, trink waser, es een tsukar pale orer kee pisye laafe. Fersuuch aan etwas kuutes tenke, im xtant, peete tsu Kot orer etliche wërse fon te Piipel leese. (Psalm 19:14)

Kep khee aus rete

●Een mool te tamp in tsiie macht khee xaate.

Woerheet: Xon een eensich mool te tamp in tsiie khan pis 50% pextimte nikotiin reseptoore in kehërn aktiwiire torich tray xtune. Te resultaat wërt een komplët rik fal sin.

●Rauche heleft mich mit strës um keen.

Woerheet: Unersuuchunge tsayche tas in woerheet nikotiin te niwel fom strës hormone heecher traypt. Was mache khan tas te mënx sich laychte xpiirt is, in kroos teel, wayl fer een khorts tsayt tee net mee xpiirt ti nikotiin feele im kehërn.

●Ich rauche xon yoore lang.

Woerheet: Te pesimismus macht ti lust xwach. Ti Piipel saat: “Wëns tuu ti muut ferliirst in xweyere tsayte, tan wërst tuu weeniche kraft hon.” (Xpriiche 24:10) Soo, kep net uf! Tee woo wil wërklich noo lose un praktixe oryentiirunge aan wëne, soo wii tii woo kenënt sin woer in tiise artikel, khene wërklich noo lose tsu rauche.

●Ich hale ti sintome net aus.

Woerheet: Is woer tas ti sintome woo khome wën ti nikotiin im khërper feelt xtark sin, awer ti tuun lamsam ferkeen in phaar woche. Soo, kep net uf! Wëns tuu lust kriist fer rauche, moonate orer yoore tëm noo, tas wërt ferkeen, im xtant, in phaar minute — wëns tuu khee tsika aan xtechst.

●Ich hon een psikoloxich krankheet.

Woerheet: Wëns tuu tratamënt machst fer een psikoloxich krankheet, soo wii kemiits krankheet orer iskisofrenii, ferlang tas tayne tokter tich heleft noo lose tsu rauche. Im xtant, wil tee wërklich tich helfe noo lose. Te tokter khan ënerunge mache in tayn tratamënt tas tayn krankheet net xlimer wërt orer ti metitsiin woos tuu in nëmst net mee wërkt, wayl tayne khërper xpiirt tas ti nikotiin feelt un te wunx fer rauche khan tsurik khome.

●Un wën ich een rik fal kriin, wëre ich xpiire tas tas tsu fiil fer mich is.

Woerheet: Wëns tuu een rik fal kriist — tas pasiirt mit fiil woo fersuuche noo lose tsu rauche —, tan is net ales ferloer. Xtay noore uf un kee foran. Een rik fal tsaycht net tas tuu tas net mache khanst. Kep net uf. Mit te tsayt, phakst tuu tas!

Lees Romualdo sayn payxpiil. Tee hot 26 yoore keraucht un yets sin xon 30 yoore heyer woo eyer noo kelos hot. “Ich hon ti rechnung ferloer wii oft ich een rik fal kriit hon”, hot tee kexrip. “Yeetes mool hon ich mich oone weyert kexpiirt, als wën ich kaar niks richtich hin kreecht. Wii ich mich foer kenom hon een kuut fraayntxaft mit Yeehoowa Kot hon un hon kepeet oft mools un hon sayn hilef ferlangt, ëntlich hon ich kans noo kelos tsu rauche.”

In te letste artikel fon tiise sesyoon, wëre mer uner suuche noch anere praktixe foerxlache woo wëre tich helfe een froo leepe hon oone tsikere.

[Khaste/​Pilt]

TOOTLICH UF ALE AATE

Te tapak wërt penutst uf fiile aate. Etliche protukte fon tapak, khene kekhaaft wëre uf fiile pletse, soo kaar in kexefte woo xafe mit protukte un metitsiine woo fon plantse kemacht sin (fitoterápicos). Awer, ale sorte tapak sin tootlich” saat ti Welts Kesuntheet Orkanisatsyoon. Fiil krankheete woo khome weeche te tapak khene tsum toot nëme, soo wii kreeps, hërts un ootere krankheet. Fraae woo xwange sin un rauche, khene tëm khint xaate mache. Wii wëre ti tapak protukte penutst?

Bidis: Kleene tsikere woo in ti hant samer kewikëlt wëre, hauptseechlich in asyaatixe lënter. Tii hon fiil mee alkatraan, nikotiin un monooksitus fon karpon wii anere tsikere.

Xarute: Sin ketreetne tapak plete in kewikëlt in een tapak plaat. Tii sin pisye mee alkaliin wii ti tsikere. Ti nikotiin tsiit in te khërper torich tas maul soo kaar wën te xarut aus is.

Tsikere mit nëlke orer kreteks: Ti meyerst tsayt sin tiise tsikere fon 60% tapak un 40% nëlke. Tii hon mee alkatraan, nikotiin un monooksitus fon karpon wii anere tsikere.

Kaximp: Kaximp rauche macht net weeniche xaate, wayl tee khan aach etliche sorte kreeps un anere krankheete pringe woo mit tapak tsu tuun hon.

Tapak oone tamp: Tapak khaue, in riiche un gutkha (tapak woo kuut riicht, penutst hauptseechlich in asyaatix siitëst). Ti nikotiin tsiit ins pluut torich tas maul. Tas pringt te selwiche xaate wii ti anere protukte.

Waser kaximpe (narguilés, shishas, hookahs): Mit tiise ekipamënte keet te tamp fom tapak eyerst torich tas waser un tan in ketsoo. Tee macht kraat soo fiil xaate wii ti anere protukte, soo wii lunge kreeps.

[Khaste/​Pilt]

WII YEMANT HELFE NOO LOSE SE RAUCHE

● Say positiiw. Te persoon loope un kleene kexenke kepe pringt pesere resultaat wii te ferxëne. Saan “Ich tenke tuu phakst tas wëns tuu noch mool fersuuchst” hot mee kraft wii saan “Tuu host tas wiiter net kephakt!”

● Fertsay. Wën yemant is am fersuuche noo lose tsu rauche, khan sin tas se sayn wuut uf tich aus lost. Mach was meechlich is fer tas net soo ërnst aan nëme. Saa kuute wërter, soo wii: “Ich wees tas tas xweer is, awer ich fraye mich tas tuu tich soo aan xtrengst fer tas mache.” Tuu nii saan: “Ich hat tich liipe kehat wiis tuu keraucht host.”

● Say een woere fraaynt. Ti Piipel saat: “Te woere fraaynt tsaycht imer liip, un wërt een pruuter in unruyche tsayte.” (Xpriiche 17:17) Say ketultich un liiplich “ti kans tsayt” mit te persoon woo fersuucht noo lose tsu rauche — ekaal ti xtun, te taach, ep eyer froo orer pees is.