Frooche fon te leeser

Tuun Yeehoowa sayn Tsayer ale sorte kleene fratsyoone fom pluut aan nëme?

Tiise antwort is xon kep woer in een artikel fon A Sentinela 15^te Yuuni 2000.

Ti antwort is: Yeehoowa sayn Tsayer nëme khee pluut aan. Meyer klaape tas Kot sayn kesets iwich tas pluut khan net keënert wëre fer sich xteen mit mënunge woo imer tsu keënert wëre. Awer, hayt se taach wayl tas pluut in fier teele aus naner kemacht khan wëre, un tii teele in kleenere fratsyoone, wëre naye frooche kextelt. Fer een krist ëntxlise ep tee aan nëmt orer net tiise fratsyoone, sol tee net ploos tenke aan wii tiise tratament khent kuut orer kefeerlich sin. Sayn interes mus sin aan was ti Piipel saat too triwer un wii tiise ëntxlus sayn fraayntxaft mit Yeehoowa petrefe khan.

Ti haupste frooche sin kans aynfach. Fer ferxteen warom tas soo is, uner suuch was ti Piipel, tas kexicht un ti toktere too triwer saan.

Yeehoowa Kot hot fer Noee, unser foerfater, kesaat tas tas pluut solt pehantelt wëre wii etwas wichtiches. (Xeenesis 9:3, 4) Xpeeter, hon ti kesetse woo Kot fer te friirixe Israël kep hot pewayst ti haylichkheet fom pluut: “Wën eene man fom haus fom Israël, orer een auslënter woo tswixich aych woont, pluut est een tuun fon was fer kriatuer, ich tuun mich sicher keeche tee woo tas pluut kes hot, xtele.” Wën een israeliiter net Kot sayn kesets aan nëme teet, khent tee ti anere ap lenke. Tes weeche, hot Kot kesaat: “[Ich] tuun tee fernichte fon sayn folek.” (Lewiitikus 17:10) Xpeeter, in een fersamlung in Yeruusalem, hon ti aphostele un ti elteste kexikt tas ti kriste selte ‘sich wech hale fom pluut’. Tas mache is soo wichtich wii sich wech hale fon te seksuaal imoraaliteet un itolatrii. (Aphostele sayn Kexicht 15:28, 29)

Was hot ‘sich wech hale’ friier petayt? Ti kriste hon khee friix orer tik pluut penutst im ese; un khee flayx fon fii woo net aus kepluut waar kes. Esmitel woo mit pluut aan keriert is, wii pluut worxt, waare aach ferpoot. Weer pluut in een uf tiise aate in nëme teet, weyer keeche Kot sayn kesets. (1 Samuël 14:32, 33)

Ti meyerste layt in ti friirixe tsayte hon sich net ketanke kemacht iwich pluut penutse, wii mer khene siin aan was Tertuliano kexrip hot (tsweete un trite yoerhunert n.K.). In sayn antwort tsu tas falxe kexpreech, tas kriste pluut in nëme teete, hot Tertuliano kenënt folek xtame woo kexefte fest xtele mit een xluk pluut. Tee hot aach kesaat tas “wëns een khampf xpiil in te arena kept, tuun ti layt pekiirich tas friix pluut, fon tëm woo um kepracht is woer, in nëme . . . fer iire epilepsii heele”.

Tas mache (wën ti romaaner tas aach kemacht hon fer krankheete heele) waar ferkheert fer ti kriste: “Meyer penutse soo kaar net pluut fon een tier in unser ese”, saat Tertuliano. Ti romaaner hon ese woo aan keriert waar mit pluut ti kriste kep fer iire intekriteet proope. Tertuliano hot aach noch kesaat: “Yets, frooe ich aych, teyer sayt aych sicher [tas ti kriste] nii aan nëme teete pluut fon tiere, wii khent iir tan tenke tas se weyere pekiirich uf mënxe pluut?”

Hayt se taach, weenich layt khente tenke tas ti kesetse fom Ale Mechtiche Kot tsu tuun hëte mit tratamente woo mit pluut tsu tuun hon woo eene tokter pexraypt. Ale tëm Yeehoowa sayn Tsayer wole natiirlich aach am leepe plaype, hon se tas flicht fer Yeehoowa sayn kesets iwich pluut aan nëme. Was hot tas tsu tuun mit tratamente woos hayt se taach kept?

Noo tëm Tsweete Welts Kriich, is es keweenlich kewoer pluut transfusyoon mache, awer Yeehoowa sayn Tsayer hon ferxtan tas tas weyer keeche Kot sayn kesets — un tii tenke noch soo. Mit te tsayt, hot ti metitsiin sich ferënert. Hayt sin ti meyerste transfusyoone net fom pluut im kanse, awer teele fom pluut: (1) roote tsele; (2) wayse tsele; (3) pletche; (4) plasma. Tëm noo ti tratament woo te mënx prauch, khene ti toktere pexraype roote tsele, wayse tsele, pletche orer plasma. Soo khan een tax pluut penutst wëre fer mee kranker petiine. Fer Yeehoowa sayn Tsayer, aan nëme pluut im kansem orer een fon te fier teele is keeche Kot sayn kesets. Un aan nëme was ti Piipel saat xitst uns fon krankheete woo torich tas pluut khome, wii epatit un AIDS.

Awer, wii mer xon kesiin hon, tas pluut khan in fier teele kemacht wëre un ti fier teele khene in noch kleenere fratsyoone kemacht wëre. Wii wëre tiise fratsyoone penutst un iwich was mus een krist tenke wën tee ëntxlist ep tee wil aan nëme orer net?

Tas pluut is komplëks. Soo kaar te plasma — woo 90% waser is — traat seer fiil hormone, anorkaanix sals, ensime, erneere xtuft, mineraal xtuft un tsukar. Plasma traat aach proteiine wii alpumiin, proteiine fer tas pluut ap hale un anti-khërper woo khëmpfe keeche krankheete. Tekniker hoole ausm plasma fiil proteiine. Tsum payxpiil, te faktoer VIII, woo ferpluutung in xtelt im kranker woo laycht ferpluutung kriin. Orer wën yemant kontakt hot mit etliche krankheete, khene ti toktere pexraype inxpritsunge fon kamaklopulina, woo ausm plasma kenom wërt fon te mënxe woo xon imuniteet hon. Anere proteiine fom plasma wëre in metitsiin penutst, awer ti woo mer xon triwer kexproch hon tsayche wii een teel fom pluut (plasma) khan in kleene fratsyoone kemacht wëre. a

Soo wii fiil fratsyoone fom plasma khene raus kemacht wëre, is es aach mit te anere teele (roote tsele, wayse tsele, pletche). Tsum payxpiil, aus ti wayse tsele khene kenomt wëre interferoons un interleusiinas, woo penutst wëre in tratamente fon etliche intsintunge un soo kaar in etliche sorte kreeps. Aus ti pletche khan isoliirt wëre een faktoer woo heleft wee pletse heele. Un too wëre noch anere metitsiine xtutiirt woo (weenst am aanfang) teele fom pluut penutse. Tiise tratamente sin khee transfusyoone fon te fier teele fom pluut, ti meyerst tsayt, wëre penutst fratsyoone fon tëne. Thërfe ti kriste tiise fratsyoone in een tratament aan nëme? Tas khene mer net antworte. Ti Piipel xprecht niks too triwer, tes weeche mus yeete krist sayn aychen ëntxlus mache, woo xtimt mit sayn kewise foer Kot.

Etliche nëme niks aan woo fom pluut khomt, soo kaar net fratsyoone woo khente pasiiw imuniteet fer een tsayt kepe – es is soo wii tii ferxteen Kot sayn kepoot, ‘sich wech hale fom pluut’ – wayl tas kesets woo Kot fer te friirix Israël kep hot ferlangt tas tas pluut fon een kriatuer solt ‘ufm pootem kexut wëre’. (Teuteronoomyum 12:22-24) Warom is es wichtich? Wën prepariirt wëre kamaklopulina, faktore woo ferpluutung tsurik hale un soo wayter, is es neetich tas tas pluut ap ketsoo wërt un too mit kexaft. Tes weeche, nëme etliche kriste tas net aan, soo wii se net aan nëme pluut transfusyoone im kansem orer teele. Iire ëntxlus woo sich aan iire kuut kewise halt mus respektiirt wëre.

Anere kriste mache unerxiitliche ëntxlise. Tii nëme aach net aan transfusyoone fom pluut im kansem orer fon roote tsele, wayse tsele, pletche orer plasma. Awer, khene aan nëme etliche tratamente woo kleene fratsyoone fon tiise teele hon. Noch soo, es khan unich tëne unerxiite kepe. Eene krist nëmt im xtant aan inxpritsung fon kamaklopulina, awer khee inxpritsung woo khomt fon wayse orer roote tsele. Awer was macht tas etliche kriste ëntxlise tas se khene aan nëme pluut fratsyoone?

In ti “Perguntas dos Leitores” in A Sentinela 1^te Yuni 1990, wërt aus keleet tas ti proteiine fom plasma (fratsyoone) fon te xwange fraa sayn pluut keet tsu te pluut flus fon iire unkepoer khint. Soo, kept ti mama imunoklopuliine fer sayn khint, fer tas se imuniteet kriit. Noo tas, keet etwas fom khint sayn pluut wiiter tsurik tsu ti mama sayne khërper. Etliche kriste khene ferxteen tas wayl fratsyoone fom pluut fon eene persoon tsum anere keen khene, (fon te mama tsum unkepoer khint un fom khint tsu ti mama), khene se aan nëme pluut fratsyoone.

Ploos wayls unerxiitliche mënunge kept iwich tiise phunkt, is es tan net etwas wichtiches? Sicher net. Tas is een ërnste sache. Awer etwas is kans taytlich. Soo wii mer xon keleest hon, Yeehoowa sayn Tsayer nëme net aan transfusyoone fon pluut im kansem orer ti fier haupste teele. Ti Piipel is kans klaar wën se fer ti kriste saat tas se sole ‘khee tinge aan nëme, woo fer anere keeter keopfert kep sin, khee pluut un khee seksuaal imoraaliteet’. (Aphostele sayn Kexicht 15:29) Awer, fratsyoone fon te teele fom pluut aan nëme, tas mus yeete krist triwer peete un tas kuut sich iwer leye, ep tee tas aan nëme wil orer net.

Fiil mënxe sin klaych fërtich fer aan nëme yeete terapii woo khent klaych nutse pringe, wëns khent im xtant aach kefeerlich sin fer sayn kesuntheet, soo wiis is mit tratamente woo penutse metitsiine woo etwas fon pluut in hon. Een woere krist tenkt net ploos aan te tratament. Tee xtrengt sich aan fer kenau ferxteen un kemeesich sin aan was tee ëntxlist. Yeehoowa sayn Tsayer kepe kroos weyert fer ti aanxtrengunge tas se kuute tratamente fon te toktere kriin, un tuun kenau unersuuche te risk/nuts fon yeete tratament. Awer, wën tas tsu tuun hot mit metitsiin woo etwas fon pluut in hot, tan is es wichtich fer tëne tenke aan was Kot saat, un aan sayn perseenlich fraayntxaft mit Tëm woo tas leepe kep hot. (Psalm 36:9)

Tas is wërklich een seechen fer een krist te selwich fertraung hon wii te psalmist, woo kexrip hot: “Wayl Yeehoowa Kot is sun un xuts xilt; Eyer kept kefale un hërlichkheet. Yeehoowa tuut niks kuutes ap saan fer tii woo in intekriteet keen. Oo Yeehoowa . . . , froo is te mënx woo sich uf tich ferlost.” (Psalm 84:11,12)

[Noote]

[Khaste]

FROOCHE WOO MA TËM TOKTER MACHE KHAN

Wëns tuu must een sirurxii orer tratament mache woo mit pluut tsu tuun hot, froo:

Wees te tokter un sayn kans ekiip, tas ich wii Yeehoowa sayn Tsayer, uf khee aat, aan nëme transfusyoon fom pluut im kansem un aach kheen fon te fier teele (roote tsele, wayse tsele, pletche un plasma)?

Wën te pexriptne metitsiin kemacht is fon roote tsele, wayse tsele, pletche un plasma, froo:

Is tiise metitsiin kemacht fon een fon te fier haupste teele fom pluut? Wën yaa, khanst tuu mich aus leye was ales too trin is?

Wii fiil fon tiise metitsiin mus ich in nëme un wii?

Wën mayn kewise erlaupt tiise fratsyoon aan nëme, was sin ti metisiinixe riske?

Wën mayn kewise tas net aan nëme khan, was fer anere tratamente khene kemacht wëre?

Wën khan ich iwer mayn ëntxlus informiire, noo tëm ich mich tas kuut iwerleet hon?