“Yeete eene tuut sayn aychne last traan”
“Yeete eene tuut sayn aychne last traan”
“Yeete eene fon uns tuut aprechnunge mit Kot weeche sich selepst mache.” (ROMAANER 14:12)
1. Was fer responsapiliteet hon ti tray hepreeyxe mit koraaj aan kenom?
TRAY yunge hepreeyxe woo in Papiloon kewoont hon muste een ëntxlus mache woo se aans leepe orer aan te toot khent nëme. Meechte se sich solte piie foer een kroos xtaatue, soo wii tas kesets fom lant kexikt hot? Orer solte se ti aanpeetung net aan nëme, un tan in een kroos fayer oowe kexmis wëre? Satrak, Mesak, un Apetneeko hate khee tsayt fer yemant se frooe; tii prauchte tas net se mache. Oone tswayfel, hon se kesaat: “Tas tuu weest, oo kheenich, tas meyer net ayre keeter tiine un aach net aan peete ti koltne xtaatue woos tuu uf kextelt host.” (Tan. 3:1-18) Ti tray hepreeyxe hon sayn last fon responsapiliteet aan kenom.
2. Weer hot tan ti ëntxlus iwer Yeesus Kristus in Pilatos sayn plats kemacht, un meecht tas te romaaner rechiirent fray fon sayn responsapiliteet kelos hon?
2 Xtike seks hunerte yoore noo tas pasiirt is, hot een rechiirent keheert wii se eene man xultner kerechent hon. Wii eyer tas peser unersuucht hot, hot tee ti sicherheet kriit tas te man unxultich waar. Awer tas folek wolt hon tas tee um keprung solt wëre. Tee waar net soo sicher, un too hot te rechiirent sayn responsapiliteet fer tas folek kep, hot sayn hënt kewext un saat: “Ich sin unxultich fon tëm man sayn pluut.” Too hot tee te klaych ap kep fer aan een phool kenaalt wëre. Xtats tee ti responsapiliteet iwernom hot iwer was mit Yeesus mache, hot Ponsyo Pilatos ti ëntxlus fer anere kelos. Eyer khont sayn hënt wexe, awer is net fray keplip fon te responsapiliteet wayl tee Yeesus, een unxultich persoon, tsu te toot kexikt hot. (Mat. 27:11-26; Luk. 23:13-25)
3. Warom sole mer net lose tas anere ëntxluse fer uns mache?
3 Un fer tich? Wëns tuu ëntxluse must mache, machst tuu soo wii ti tray hepreeyxe, orer lost tuu anere tas fer tich mache? Ëntxluse mache is net laycht. Fer kuute ëntxluse mache, must tuu ferxtëntich sin. Een payxpiil, ti eltere mise kuute ëntxluse mache fer sayn khiner woo kleen sin. Awer sicher, wën was foer khomt net laycht is un mus kemacht wëre, un is fiil tepay fer se tenke, tan een ëntxlus mache is sicher net laycht. Awer sicher ti responsapiliteet fer kuute ëntxluse mache is net een xweyer “last” tas im xtant priiter mit “kaystliche kwaliteete” fer uns mise traan. (Kal. 6:1, 2) Xtats tas, “yeete eene fon uns tuut aprechnunge mit Kot iwer sich selepst mache”, is tepay was mer ëntxlise. (Rom. 14:12) “Yeete eene tuut sayn aychne last traan,” saat ti Piipel. (Kal. 6:5) Un tan, wii khene mer kuute ëntxluse in unser leepe mache? Im eyerste plats, mise mer unser krënse erkhëne un fersuuche se wise was mer mache khene fer tas resolwiire.
ETWAS WICHTICHES
4. Was fer lisyoon iwer ëntxluse mache hon mer fon Aatam un Ewa sayn unfolichkheet kelërnt?
4 Klaych am aanfang fon te mënxe kexicht hot tas eyerste pheyerche een ëntxlus kemacht woo xlechte konsekwënse keprung hot. Tii hon ëntxlist fer ti frucht fom paam fon te khëntnis fom kuute un fom xlechte se ese. (Xee. 2:16, 17) Warom hon tii tiise ëntxlus kemacht? Ti Piipel saat: “Un soo, hot ti fraa kesiin tas te paam kuute oopst hat, un tas es etwas waar fer ti aue se winxe, yaa, te paam waar winxlich fer aan se kuke. Un too hot ti fraa aan kefang fom oopst hoole un se ese. Nochter, hot se aach tefun fer sayn man kep, wii eyer pay tëne waar, un eyer hot aan kefang se ese.” (Xee. 3:6) Ewa hot sayn ëntxlus kemacht weeche ekoystix wunx, un was tii kemacht hot, hot Aatam influentsiirt tas selwiche mache, un te resultaat waar tas te sint un te toot sich “fer ale mënxe ferprayt hon.” (Rom. 5:12) Wayl Aatam un Ewa unfoliche waare, tas lërnt uns een wichtich lisyoon iwer te mënxe sayn krënse: Meyer mise uns aan Kot sayn oryentiirunge hale, wayl ti mënxe tuun tas meyerste mool ferkheerte ëntxluse mache.
5. Was fer oryentiirung kept Yeehoowa uns un was mise mer mache fer nutse fon tas kriin?
5 Tas frayt uns se wise tas Kot uns net oone oryentiirung kelos hot! Ti Piipel saat: “Wëns tuu tich noo te rechts orer te links sayt ap lënkst, tayn oore tuun een wort hinich tich heere, am saan: ‘Tas is te weech. Laaf aan tëm.’” (Isa. 30:21) Yeehoowa tuut torich sayn inspiriirt wort, ti Piipel, mit uns xpreche. Meyer mise se xtutiire un ti kenau khëntnis kriin. Fer kuute ëntxluse mache, mise mer tas “xtark esmitel” penutse woo “fer rayfe mënxe” is. Un aach, “torich ti penutsung” tuun mer unser “ferxtant keiipt hon fer se wise ti unerxiit tswixich was richtich un was ferkheert is”. (Hep. 5:14) Meyer khene unser ferxtant iipe wën mer aan wëne was Kot sayn Wort saat.
6. Was is nootwëntich tas unser kewise richtiche ëntxluse mache khan?
6 Etwas woo net feele solt wën mer ëntxluse mache, is ti kewise woo mer keërpt hon, un is ti apiliteet fer se richte tepay. Torich ti kewise, wëre mer “kericht orer soo kaar entxulticht”. (Rom. 2:14, 15) Awer, fer tas richtich mache, mus tas kewise unich ti influëns sin fon te kenaue khëntnis fon Kot sayn Wort, un aach aan wëne was mer kelërnt hon. Een kewise woo net keiipt is wërt laycht influentsiirt fon te kewoonheete fom plats. Was um uns rom is un ti mënunge fon anere layt khan uns aach ap lënke. Was pasiirt mit unser kewise wën mer fer sayn aanreete ofts mool khee acht kepe, un ti hayliche funtamënte iwertreete? Mit te tsayt khan se kauterisiirt wëre wii “een hays ayse mark”, un tas wërt sin wii een mark aan een keheeltne haut — wërt hart un xpiirt niks mee. (1 Tim. 4:2) Uf aner sayt, een kewise woo torich Kot sayn Wort keiipt wërt is een sichere fiirer.
7. Was is tas haupste fer kuute ëntxluse mache?
7 Tas haupste fer kuute ëntxluse mache un ti responsapiliteet hon fer tas se mache, is ti kenaue khëntnis fon Kot sayn Wort hon, un aan wëne was mer lërne. Xtats xnel oone se tenke ëntxluse mache, sole mer uns tsayt hoole fer piiplixe funtamënte suuche, un ti kapasiteet fon unser kewise penutse fer se aan wëne. Soo kaar wën mer een xnel ëntxlus mise mache — soo wii Satrak, Mesak un Apetneeko — sin mer kuut foer perayt wën mer ti kenau khëntnis fon Kot sayn Wort hon, un wën unser kewise torich tii khëntnis keiipt is waar. Ferxtëntich sin khan unser kapasiteet fer ëntxluse mache ferpesere. Tas siin mer wën mer tswaay aspëkte fon unser leepe noo kuke.
WAS FER KESELXAFTE TUUN MEYER RAUS SUUCHE?
8, 9. (a) Wii tsaycht ti Piipel tas mer ti xlechte keselxafte wech sole lose? (b) Meecht tas petayte tas ti xlechte keselxafte ploos se tuun hon mit layt oone printsiipye woo mer um keen mise? Lee tas aus.
8 “Lost aych net hiner keen”, hot te aphostel Phaul kexrip. “Xlechte keselxafte fersaue kuute kewoonheete.” (1 Kor. 15:33) Yeesus Kristus hot fer sayn tisipele kesaat: “Teyer khee teel fon te welt sayt”. (Yoo. 15:19) Wën mer ti funtamënte lërne, siin mer klaych tas es nootwëntich is net keselxaft hon fon tëne woo imoraalix sin, woo sayn man orer fraa hiner keen, mit xpits puupe, mit sifer un layt woo xlechtichkheet mache. (1 Kor. 6:9, 10) In te tsayt woo mer mee khëntnis fon te piiplixe woerheete kriin, mise mer erkhëne tas tsayt fertraype mit soo layt in fiilme, aan te TV, am komputatoer orer piicher iwer tii leese, khan xaate mache, soo kaar ti keselxaft mit layt “woo ferxtekele was se sin” in te internet. (Psal. 26:4)
9 Un was saan fon tëne woo im xtant een sauwer leepe hon, awer klaape net aan te woere Kot? Ti Piipel saat: “Ti kans welt is in te macht fom Xlechter.” (1 Yo. 5:19) Ferxteen mer tas ti xlecht keselxaft net ploos se tuun hot mit layt woo ales erlaupe orer imoraalix sin. Tes weeche, is es kuut fraayntxaft hale ploos mit tëne woo Yeehoowa liipe.
10. Iwer kontakt mit te welt hale, was khan uns helfe kuute ëntxluse mache?
10 Khee kontakt mit te layt fon te welt hale is unmeechlich, un is aach net ketswung. (Yoo. 17:15) In ti preetich keen, in ti xuul un xafe keen, tas ales tuut uns in kontakt mit te welt hale. Een Yeehoowa sayn Tsayer woo ferhayrat is mit yemant woo net fon te selwich relichyoon is hot im xtant mee kontakt mit te welt wii een aner persoon. Awer, wayl mer unser kewise keiipt hon, ferxteen mer tas weenich kontakt mit te welt hon wëns neetich is, petayt net een ticht ferpiinung hon. (Tya. 4:4) Un soo, sin mer fërtich fer ferxtëntiche ëntxluse mache iwer aktiwiteete in te xuul, in sport ewënte, tanse un in feste mit te aarwayts koleke keen.
EEN AARWAYT RAUS SUUCHE
11. Eep ti ëntxlus mache fer een aarwayt aan nëme, was mise mer im eyerste plats rechne?
11 Ti piiplixe funtamënte aan wëne is een ferxtëntich aat fer uns se helfe ëntxluse mache fer unser flicht fer ‘ti familye fersoriche’. (1 Tim. 5:8) Im eyerste plats, mise mer wise was mer in te aarwayt mache sole. Een aarwayt raus suuche woo net mit te Piipel xtimt is ferkheert. Un soo ti woere kriste nëme khee aarwayt aan woo mit te itolatrii orer xteeleray se tuun hot, woo pluut ferkheert penutst orer was aneres woo net mit te Piipel xtimt. Meyer sole aach net liie un aach net anere hiner keen, soo kaar wën te xëf uns tas xikt mache. (Aph. 15:29; Apo. 21:8)
12, 13. Wën mer ti aarwayt wise, was fer sin etliche wichtiche artikele woo mer mise noo kuke eep mer een ëntxlus mache fer ti aarwayt aan nëme?
12 Un wën een aarwayt niks hot woo ti Piipel saat ferkheert is? In te tsayt woo meyer mee khëntnis fon te Piipel kriin, tuun mer aach unser ferxtëntnis ferpesere. Tan mërke mer im xtant aner tings woo mer rechne mise. Un wën in tëne aarwayt een krist ferkheertes tings mus mache, woo net mit te Piipel xtime, wii im telefoon xpreche fer een plats woo klik xpiileray pasiirt? Mus mer aach rechne fon woo khomt tas kelt woo te loon petsaalt, un woo is tas plats fer se xafe. Een payxpiil, wën een krist wii een pauermayster xafe teet, meecht tee een aarwayt aan nëme fer een khërich fon te kristenheet xtrayche, un torich tas, eere fer ti falx relichyoon kepe? (2 Kor. 6:14-16)
13 Awer uf een mool tuut unser xëf een aarwayt aan nëme fer een plats fon te falx aanpeetung xtrayche, was mache? Tan mus mer rechne was unser flicht in tëne aarwayt is, un was mer mache mise. Un was saan fon een aarwayt woo net ferkheert is, wii te man woo priife in unerxiitliche pletse ap kept, soo kaar uf pletse woo ferkheertes tings mache? Te funtamënt in Matheus 5:45 khan uns helfe. Etwas woo mer mise rechne is wën mer een aarwayt taach tsu taach mache mise, tas khan xaate fer unser kewise mache. (Hep. 13:18) Meyer mise unser khëntnis ferprayte un unser kewise woo Kot uns kept hot iipe fer ti flicht aan nëme iwer kuute ëntxluse in te aarwayt mache.
“ERINER TICH TËM IN ALE TAYN WEECHE”
14. Wën mer ëntxluse mise mache, was sole mer rechne?
14 Was sole mer tan saan iwer anere ëntxluse woo mer mache, wii in ti hooch xuul lërne orer net, orer aan nëme orer net etliche toktere tratamënte? Wën mer ëntxluse mise mache, mise mer triwer noo tenke iwer ti piiplixe funtamënte woo mit tëm propleem se tuun hon, un tan unser kapasiteet fer triwer noo tenke penutse un aan wëne. Tee kluuche kheenich Salomon fom friiriche Israël saat: “Trau uf Yeehoowa mit tayn kans hërts; tuu net aan tayn aychne ferxtëntnis traue. Eriner tich tëm in ale tayn weeche un eyer tuut tayn weeche richt mache.” (Xpr. 3:5, 6)
15. Was hon mer kelërnt fon te kriste fom eyerste yoer hunert iwer ëntxluse mache?
15 Meyer mise ti acht hale wayl fiil mools ti ëntxluse woo mer mache petrefe aach anere. Ti kriste fom eyerste yoer hunert, tsum payxpiil, praychte net plaype oone etliche esmitel ese, woo tefoer tas kesets unphuer kerechent hat; wën se wolte, khente se tas ese. Awer te aphostel Phaul hot kexrip iwer flayx fon een xtik fii woo mit tëm thempel fon falxe keeter se tuun hat: “Es is weeche tas woo, wën tas esmitel mayn pruuter xtolpere mache tuut, tuun ich nii mee khee sorte flayx ese, tas ich net mayn pruuter xtolpere mache.” (1 Kor. 8:11-13) Ti eyerste kriste sin uf kemuut woer fer weyert kepe fer te anere sayn kewise, fer tii net xtolpere mache. Meyer sole khee ‘motiiw fer xtolper’ fer anere sin. (1 Kor. 10:29, 32)
SUUCH TI HAYLICH KLUUCHEET
16. Wii tuut tas kepeet uns helfe ëntxluse mache?
16 Een kroos hilef fer ëntxluse mache is tas kepeet. “Tan, wën es kluucheet fer yemant fon aych feelt”, saat te tisipel Tyako, “sol eyer tii noo un noo fer Kot ferlange un eyer tuut tas kriin, wayl Kot tuut krooshërtslich fer ale kaar kepe, oone se xëne.” (Tya. 1:5) Meyer khene fer Yeehoowa im kepeet mit sicherheet ferlange fer ti neetich kluucheet kriin fer ti richtiche ëntxluse mache. Wën mer mit tëm woere Kot iwer unser propleeme xpreche un sayn oryentiirung suuche, tan tuut te hayliche kayst uns helfe ti piiplixe tekste woo mer noo kuke peser ferxteen un heleft uns erinere fon te tekste woo mer net kuut peopacht hon.
17. Wii khene ti anere uns helfe ëntxluse mache?
17 Meechte ti anere uns helfe khene wën mer ëntxluse mache sole? Yaa, Yeehoowa kept uns ferxtëntiche priiter in te kemaynt. (Ëfe. 4:11, 12) Meyer khene fer tii frooche mache, hauptseechlich wën ti ëntxlus aarich wichtich is. Layt woo een tiif kaystlich ferxtant orer speryëns im leepe hon khene uns helfe. Im xtant tuun se mee piiplixe funtamënte foer pringe fer unser ëntxluse fiire un uns helfe sicher sin “iwer was fer tinge wichticher sin.” (Fili. 1:9, 10) Awer, sole mer uf phase fer net lose tas ti anere ti ëntxluse fer uns mache. Tas is unser aychne flicht.
WËRT TE RESULTAAT IMER KUUT SIN?
18. Was khene mer saan iwer te resultaat fon een kuut ëntxlus?
18 Meechte ti ëntxluse woo mer aan kewënt hon mit ti piiplixe funtamënte imer kuute resultaate pringe? In ti lang tsayt, yaa. Awer als mool, khan es klaych net kuut sin. Satrak, Mesak un Apetneeko wuste tas te resultaat fon tëne sayn ëntxluse te toot khent sin, wën tii net ti xtaatue aan peete teete. (Tan. 3:16-19) Soo selwich, wii ti aphostele im Sinëtryo kesaat hon tas se miste Kot als rechiirent aan heere xtats ti mënxe, sin tii ferklopt kep eep tii loos kelos kep sin. (Aph. 5:27-29, 40) Un aach, “ti tsayt un tinge woo mer net waarte” khene keeche te resultaat fon ti ëntxluse keen woo mer kemacht hon. (Ekl. 9:11) Wën mer een kuut ëntxlus mache un too triwer noch layte, khene meyer traue tas Yeehoowa uns helfe tuut aus hale, un in te futuer uns seechne tuut. (2 Kor. 4:7)
19. Wii khene meyer mit koraaj unser responsapiliteet iwerhoole fer kuute ëntxluse mache?
19 Soo, fer ëntxluse mache, mise mer piiplixe funtamënte suuche un unser kapasiteet fer triwer noo tenke fer ti funtamënte aan wëne. Meyer mise petanklich sin wayl Yeehoowa uns hilef kept torich sayn hayliche kayst un kaystliche priiter in te kemaynt. Torich ti oryentiirung un hilef, tuun meyer mit koraaj unser responsapiliteet iwerhoole fer kuute ëntxluse mache.
WAS HOST TUU KELËRNT?
• Was is neetich fer kuute ëntxluse mache?
• Wii ferxtëntich sin petreft ti keselxafte woo mer raus suuche?
• Was fer sin etliche wichtiche phunkte woo mer triwer noo tenke sole wën mer ëntxluse iwer aarwayt mache?
• Was fer hilef hon meyer fer ëntxluse mache?
[Xtuutium frooche]
[Pilt]
Aatam un Ewa sayn unfolichkheet lërnt uns een wichtich lisyoon
[Pilt]
Eep een wichtich ëntxlus mache, suuch piiplixe funtamënte