1, 2. (a) Was mise mer lërne se mache un warom? (b) Was tuun mer in tiise artikel siin?

 WII kriste, mise mer lërne se siin op een informatsyoon woer orer falx is. (Xpr. 3:21-23; 8:4, 5) Wën mer tas net mache, khente Satanaas un sayn welt uns laycht hiner keen. (Ëfe. 5:6; Kol. 2:8) Kewis, meyer khene ploos wise ep etwas woer orer falx is, wën mer ti kanse informatsyoone hon. Tas is soo wii Xpriiche 18:13 saat: “Een antwort kepe foer ti sache heere, is een tumheet un een xaam.”

² Awer ti kanse informatsyoone samele fer een kuut ëntxlus mache, is net laycht. Warom? Meyer siin tas in tiise artikel. Meyer lërne aach wii ti Piipel uns helfe khan peser ferxteen op ti tinge woo mer heere orer leese woer orer falx sin.

3. Warom mise mer Xpriiche 14:15 aan wëne? (Kuk tas pilt am aanfang fom artikel.)

³ Hayt, kriin ti layt fiil informatsyoone torich ti internet un ti TV. Tii kriin aach fiile mensagens orer emails fon fraaynte un anere layt. Wayl es kept fiile layt woo wole ti anere hiner keen un liie aus prayte, khene mer net klaape aan ales was mer heere orer leese. Tes weeche, soo kaar wën unser fraaynte tenke tas se uns een woer informatsyoon kexikt hon, es khan sin tas se hiner kang kep sin. Was fer piiplix tekst khan uns helfe? Xpriiche 14:15 saat: “Een eenfeliche mënx klaapt aan yeete wort, awer weer kluuch is, tenkt kuut traan eep eyer yeete xrit kept.”

4. (a) Wii tuut Filiper 4:8, 9 uns helfe raus suuche was mer leese? (b) Warom is es wichtich kenaue informatsyoone hon? (Kuk aach te khaste “ Hilfe fer kenaue informatsyoone fine”.)

⁴ Fer kuute ëntxlise mache, mise mer kenaue informatsyoone hon. Tes weeche, mise mer uf phase wën mer raus suuche was mer leese. (Lees Filiper 4:8, 9.) Meyer sole net tsayt ferliire mit sites woo ma net traue khan, orer mit kexichte woo meyer torich email kriin, woo ma net pewayse khan. Es is hauptseechlich wichtich uns wayt wech hale fon sites fon aphostate. Tii wole Kot sayn folek hiner keen un unser klaape ferxweeche. Falxe informatsyoone nëme tsu xlechte ëntxlise. Soo, tenk net tas tuu soo xtark pist tas ti falxe informatsyoone tich net hiner keen tuun. (1 Tim. 6:20, 21)

5. Was fer falxe notisye hon ti israeliiter kriit, un was hon se kemacht?

⁵ Fiile propleeme khene pasiire wën ti layt aan te falxe notisye klaape. Kuk mool, tsum payxpiil, was in Mooses sayn tsayt pasiirt is. Wii 12 spyoone kexikt kep sin fer tas Ferxprochne Lant xpekuliire, 10 fon tëne hon xlechte notisye keprung, woo net woer waare. (Nuu. 13:25-33) Tii hon xrekliche kexichte iwer ti layt fom lant fertseelt. Yeehoowa sayn folek hot too traan keklaapt un tes weeche, sin se oone muut kep. (Nuu. 14:1-4) Warom hon ti layt aan te 10 spyoone keklaapt? Fiilaycht hon se ketenkt: ‘Wën ti meyerste spyoone tas selwiche saan, tas mus woer sin.’ Tii wolte net heere ti kuute tinge woo Yosuee un Kalëp iwer tas Ferxprochne Lant kesaat hon. (Nuu. 14:6-10) Tii khente fersuucht hon al ti informatsyoone kriin un uf Yeehoowa traue. Awer wii xaat tas se raus kesuucht hon aan te xlechte notisye klaape!

6. Warom sole mer uns net ferxreke wën mer xlechte notisye iwer Yeehoowa sayn folek heere?

⁶ Meyer mise hauptseechlich uf phase wën mer notisye iwer Yeehoowa sayn Tsayer heere. Ferkes tich net: Satanaas tuut Yeehoowa sayn troye tiiner akusiire. (Apo. 12:10) Tes weeche, hot Yeesus uns aan kesaat tas ti keechner teete “ale xlechte liie keeche [uns] saan”. (Mat. 5:11) Wën meyer uns traan tenke was Yeesus kesaat hot, tuun mer uns net ferxreke wën mer xlechte notisye iwer Yeehoowa sayn folek heere.

7. Eep een email orer mensagem xike, was sole mer uns frooe?

⁷ Tuust tuu kërn emails orer mensagens fer tayn fraaynte xike? Wëns tuu was nayes heerst, fiilaycht xpiirst tuu tich wii een jornalist woo wil te eyerste sin woo tas aus prayte tuut. Awer eep een mensagem orer email xike, froo tich: ‘Sin ich mich sicher tas tiise kexicht woer is? Meecht tas wërklich soo pasiirt sin?’ Wëns tuu tich net sicher pist, fiilaycht khenst tuu falxe informatsyoone fer unser priiter un xwestere aus prayte. Soo wëns tuu tswayfele host, tuu tas teletiire, net xike.

8. Was hon ti keechner in etliche lënter xon kemacht, un wii khente mer, oone se mërke, tëne helfe?

⁸ Es kept noch een aner uersach warom mer sole uns net ayle fer emails un mensagens xike. In etliche lënter, hot unser aarwayt krënse orer is ferpoot. Unser keechner in soo sorte lënter tuun fiilaycht kexichte aus prayte fer uns pang mache orer fer uns uf muute net aan unser priiter traue. Tenk aan was pasiirt is in te friirix Sowyët Unyoon. Ti heelich polis (KGB) hot falxe kexichte iwer etliche pekhante priiter aus keprayt. Un tii hon kesaat tas se Yeehoowa sayn folek hiner kang hate. a Es is xaat, awer fiile hon too traan keklaapt, un tes weeche, hon se sich aus naner kemacht fon Yeehoowa sayn Orkanisatsyoon. Wii kuut tas fiile tsurik khom sin! Awer wii xaat tas etliche, net! Tëne sayn klaape is uner kang. (1 Tim. 1:19) Was mise mer mache tas soo was net hayt pasiirt? Tuu net kexichte aus prayte woo nekatiiw sin orer woo net pewayst wëre khene. Klaap net aan ales was tuu heerst orer leest. Say tich sicher tas tuu ti kanse informatsyoone host.

9. Warom khan es als mool xweyer sin se wise op een kexicht woer orer falx is?

⁹ Es is aach xweyer se wise ep etwas woer orer falx is wën een notisye ploos halpe woerheete kept orer ploos een teel fon te informatsyoon kept. Wën ploos een teel fon tëm kexicht net woer is, khanst tuu was ferkheertes ferxteen. Was khene mer mache fer net hiner kang wëre wën soo sorte kexichte foer khome? (Ëfe. 4:14)

10. (a) Warom hon ti israeliiter neekst een kriich keeche sayn priiter aan kefang? (b) Was hot se keholef te friit mit sayn priiter hale?

¹⁰ Meyer khene etwas lërne mit te situatsyoon woo pasiirt is in Yosuee sayn taache. (Yos. 22:9-34) Ti israeliiter woo aan te oëst sayt fom Yortan flus keleept hon, hon een notisye kriit. Ti israeliiter fon te lëst sayt fom Yortan flus (ti xtëme fon Rupen, Kat un ti halpe xtam fon Manasës) hate een kroos altar ticht aan Yortan flus kepaut. Tiise teel fon te notisye waar woer. Awer tas waar net tas kanse kexicht. Wayl se net ti kanse informatsyoone hate, hon ti israeliiter fon te oëst sayt ketenkt tas sayn priiter hate sich keeche Yeehoowa kextelt. Tes weeche, hon se sich kesamelt un wolte een kriich keeche tëne aan fange. (Lees Yosuee 22:9-12.) Tsum klik, foer atakiire, hon se etliche mëner kexikt fer se wise was am pasiire waar. Was hon ti mëner tsum wise kriit? Ti israeliiter fon te lëst sayt hate te altar kepaut net fer opfere fer falxe keeter mache; tii hon tiise altar kepaut soo tas al wise khente tas se aach Yeehoowa troy ketiint hon. Ti israeliiter hon ti kanse informatsyoone kesamelt un tes weeche, hon se net een kriich aan kefang. Tii wëre wol aarich froo too temit kep sin!

11. (a) Was fer unkerechtichkheet hot Mefiposët mit kemacht? (b) Wii khent Tawi tas um kehal hon?

¹¹ Khan sin tas mer aach unkerechtichkheet mit mache weeche kexichte woo halp woer sin orer woo net ti kanse informatsyoone kepe. Tas is mit Mefiposët pasiirt. Weeche krooshërtslichkheet un kuutheet, hot te kheenich Tawi ti kanse lënter fon Saul tsu sayn enkelskhint, Mefiposët, tsurik kep. (2 Sam. 9:6, 7) Awer xpeeter, hot Tawi keheert tas Mefiposët tëm hiner kang hat. Tawi hot net fersuucht se wise ep tas woer waar un tee hot aynfach ti kans aychentum fon Mefiposët wech kehool. (2 Sam. 16:1-4) Wii Tawi mit Mefiposët tsum xlus fertseelt hot, hot eyer kemërkt tas eyer een xlecht ëntxlus kemacht hat. Tes weeche hot eyer een teel fon Mefiposët sayn lant tsurik kep. (2 Sam. 19:24-29) Awer tiise unkerechtichkheet weyer net pasiirt wën Tawi tsayt kehool hët fer ti kanse informatsyoone samele.

12, 13. (a) Was hot Yeesus kemacht wën ti layt iwer tëm keloo hon? (b) Was khene mer mache wën ti anere iwer uns liie?

¹² Was khanst tuu mache wën yemant liie iwer tich saat? Yeesus un Yoohan te Taafer hon tas mit kemacht. (Lees Matheus 11:18, 19.) Was hot Yeesus kemacht? Tee hot net sayn kanse kraft un tsayt penutst fer sich xitse. Xtats tas, hot eyer ti layt uf kemuut se tenke aan was eyer kemacht un in kelërnt hot. Tee hot kesaat: “Ti kluucheet wërt kerecht ketsaycht torich sayn aarwayte.” (Mat. 11:19)

¹³ Meyer khene een wichtich lisyoon mit Yeesus lërne. Als mool khene ti layt xlechte tinge iwer uns saan. Fiilaycht mache mer uns ketanke too triwer un meyer wole pewayse tas es net woer is. Was khene mer mache? Wën yemant iwer uns liie tuut, khene mer soo een sort leepe nëme tas nimant too traan klaape tuut. Soo tsayche mer tas mer Yeesus sayn kuute payxpiil noo mache.

14, 15. Warom sole mer net aan unser aychne ferxtëntnis traue?

¹⁴ Unser imperfektsyoon khan uns hiner keen wën mer raus fine wole ep een informatsyoon woer orer falx is. Wën mer Yeehoowa xon fiile yoore tiine, tsiimlich sicher hon mer kelërnt kuute ëntxlise mache un khan sin tas ti priiter un xwestere uns too teweeche respektiire. Awer khent tas een propleem wëre?

¹⁵ Ia, wayl mer khente aan fange tsu fiil aan unser ferxtëntnis traue. Meyer khente aan fange se lose unser xpiirunge un perseenliche itee unser ketanke lenke. Fiilaycht khene mer aan fange se rechne: ‘Ich wees ep etwas woer orer falx is, aach wën ich net ti kanse informatsyoone hon.’ Tas khent aarich kefeerlich sin! Ti Piipel saat kans taytlich tas mer sole net aan unser aychne ferxtëntnis traue. (Xpr. 3:5, 6; 28:26)

16. In tëm payxpiil woo im apsats xteet, was pasiirt in een restaurant un was hot Kharl ketenkt?

¹⁶ Tenk aan tiise payxpiil. Kharl, een elteste mit fiil speryens, is oomts in een restaurant. Tee siit een aner elteste woo tee khënt, Walter, am tix kesitst mit yemant woo net sayn fraa is. Tee siit ti tswaay lache un sich um krayfe. Kharl tuut sich ferxreke un macht sich fiil ketanke! Tee froot sich: ‘Meecht tas tsum tiwors nëme? Was tuut mit Walter sayn fraa pasiire? Un Walter sayn khiner?’ Kharl hot xon kesiin soo sorte trauriche tinge pasiire… Un tuu? Wii hëst tuu tich kexpiirt wëns tuu soo was siin teest?

17. (a) In tëm payxpiil woo im apsats xteet, was hot Kharl xpeeter tsum wise kriit? (b) Was lërne mer too temit?

¹⁷ Awer waart mool. Kharl xtelt sich foer tas Walter untroy tsu sayn fraa is, awer Kharl wees net tas kans kexicht. Xpeeter, in te selwich nacht, tuut eyer Walter aan ruufe. Was kriit Kharl tsum wise? Ti fraa woo mit Walter waar, waar tëm sayn xwester, woo fon een aner xtat khom is. Sicher, wërt Kharl froo wën eyer tas tsum wise kriit. Ti tswaay kexwistere hon sich net kesiin torich fiile yoore un Walter sayn xwester teet ploos phaar xtune in te xtat plaype. Tes weeche, hate se ploos tsayt fer im restaurant ese. Un Walter sayn fraa khont net mit khome. Wii kuut tas Kharl net fer ti anere fertseelt hot was eyer eente ketenkt hat! Was lërne mer too temit? Soo kaar wën mer Yeehoowa xon een lang tsayt tiine, mise mer noch ti kanse informatsyoone hon fer se ferxteen was wërklich pasiirt is.

18. Warom khent yemant laycht klaape aan een xlecht kexicht iwer een pruuter?

¹⁸ Es khan aach xweyer sin se wise was wërklich pasiirt is wën ti situatsyoon se tuun hot mit een pruuter woo mer net soo kërn hon. Wën mer imer tenke aan warom mer net kuut rom khome, khente mer aan fange tas xlechtes fon tëm waarte. Tan, wën yemant was xlechtes iwer tëm saat, khente mer klaych too traan klaape. Was lërne mer too temit? Wën mer een pruuter net soo kërn hon, khente mer laycht klaape aan een falx kexicht iwer tëm. (1 Tim. 6:4, 5) Tes weeche mise mer uf phase fer net naytich orer ayfersichtich wëre. Xtats tas, sole mer uns traan tenke: Yeehoowa wil hon tas mer unser priiter liipe un tëne krooshërtslich fertsaye. (Lees Koloser 3:12-14.)

19, 20. (a) Was fer piiplixe funtamente khene uns helfe kenaue informatsyoone fine? (b) Was tuun mer im neekste artikel siin?

¹⁹ Kenaue informatsyoone fine, is net laycht. Warom? Wayl hayt kepts fiile liie un informatsyoone woo falx orer fertreet sin. Un, fer ti woerheet saan, meyer al sin imperfekt. Soo, was tuut uns helfe kenaue informatsyoone fine? Meyer mise ti piiplixe funtamente wise un aan wëne. Eene fon tëne is tas een antwort kepe foer ti sache heere, is een tumheet un een xaam. (Xpr. 18:13) Een aner piiplix funtament saat tas mer sole yeete wort unersuuche. (Xpr. 14:15) Un tsum xlus: ekaal wii lang mer Yeehoowa xon tiine, sole mer net aan unser aychne ferxtëntnis traue. (Xpr. 3:5, 6) Ti piiplixe funtamente tuun uns xitse. Awer es tuut ploos pasiire wën mer informatsyoone woo ma traue khan suuche eep mer een ëntxlus mache.

²⁰ Awer es kept een aner xwiirichkheet: ti kewoonheet fer se richte tëm noo wiis aus siit. Warom khan tas kefeerlich sin? Wii khene mer uns too tefun wech hale? Meyer siin tas im neekste artikel.