LEEPES KEXICHT
Yeehoowa hot ‘mayn weeche richt kemacht’
EEN YUNGE pruuter hot mich kefroot: “Was fer tekst host tuu te liipst?” Ich hon klaych keantwort: “Provérbios 3, wersikele 5 un 6, woo saat: ‘Trau uf Yeehoowa mit tayn kans hërts; tuu net aan tayn aychne ferxtëntnis traue. Eriner tich tëm in ale tayn weeche un eyer tuut tayn weeche richt mache.’” Yawool, Yeehoowa hot mayn weeche richt kemacht! Wii soo?
MAYN ELTERE HON MICH KEHOLEF TE RICHTICH WEECH FINE
Noo 1920, mayn eltere hon ti woerheet kelërnt. Tas waar eep se sich kehayrat hon. Ich sin uf te welt khom am aanfang fom yoerkang 1939. Wii ich een puup waar, hon mer in Englant keleept un ich sin in te fersamlunge mit mayn eltere kang. Ich hon iwer kërn ti Teokratix Ministeryaal Xuul kehat. Ich erinere mich noch mayn eyerste reet. Ich praucht uf een khaste xteen plaype tas ich khont owich ti tripuun siin. Ich waar 6 yoer alt un es hot mich fiil pang kep al ti folyëriche priiter woo tat waare siin.
Fer ti preetich aarwayt, mayn fater hot een keweenlich foerxtelung uf een xtik papiir ketrukt tas ich khont in tëm preetich penutse. Wii ich 8 yoer alt waar, hon ich tas eyerste mool aan een teer aleen keklopt. Es hot mich kefrayt wën te pewooner hot mayn xtik papiir keleest un klaych tas puuch “Seja Deus Verdadeiro” aan kenom! Ich hon noo mayn fater kexprung fer tas tëm fertseele! Tas preetich un ti fersamlunge hon mich frayt keprung un hon mich keholef te wunx ëntwikele fer Yeehoowa fol tsayt tiine.
Ti piiplixe woerheete hon aan kefang mich tiifer krayfe noo tas mayn fater hot mayn naame kep fer Te Wachthorm yeete moonat kriin. Klaych wii ti piichelcher in tëm priifkhaste khom sin, hon ich tëne kehool un mit kans acht keleest. Mayn fertraue aan Yeehoowa is kreeser kep un tas hot mich uf kerechent mayn leepe tsu tëm ferxpreche.
Im yoerkang 1950, mayn familye hot te konkrës “O Aumento da Teocracia” in Nay York kekukt. Am 3te akust, te tunerstaach, tas theema waar: “Misyoneer Taach.” In tëm selwich taach, te pruuter Carey Barber, woo hot xpeeter in te Rechiirente Khërperxaft ketiint, hot ti taaf reet kemacht. Am ën fon sayn reet, noo tas eyer hot ti tswaay frooche fer tii woo sich taafe teete kemacht, sin ich xteen keplip un hon kesaat: “Yaa!” Ich waar 11 yoer alt, awer ich
hon kemërkt tas ich hon een wichtich xrit kep. Awer ich hat fiil pang fer ins waser keen, wayl ich wust net xwime. Mayn unkel is mit mich pis te pisiin kang un hot mich sicher kelos tas ales teet kuut ap laafe. Un, wërklich, tas is soo xnel rom kang tas mayn fiis hon net ti pisiin sayn pootem kexpiirt! Ich waar xnel fon een pruuter fer een aner torich kep. Eene pruuter hot mich ketaaft, un een aner hot mich fon te pisiin raus kehool. Fon tiise wichtich taach aan foran, Yeehoowa hot net noo kelos mayn weeche richt mache.ICH HON RAUS KESUUCHT UF YEEHOOWA TRAUE
Wii ich fërtich mit te xuul waar, wolt ich pyoneer sin. Awer mayn leerer hon mich uf kemuut fer in te uniwersiteet keen. Ich hon tsu tëne sayn unertrikung noo kep. Awer, ich hon klaych kemërkt tas ich khent net fest in te woerheet plaype un, in te selwich tsayt, mich traan hale in mayn xtuutye. Soo, hon ich ëntxlist fon te uniwersiteet raus keen. Ich hon iwer te sache mit Yeehoowa kexproch un een priif fer mayn leerer kexrip. Aan tëm, hon ich mit kexik aus keleet tas am ën fom eyerste yoer, teet ich fon te uniwersiteet raus keen. Mit fiil fertraue aan Yeehoowa, hon ich klaych aan kefang wii pyoneer tiine.
In yuuli fom yoerkang 1957, hon ich mayn fol tsayt tiinst in te Wellingborough xtat aan kefang. Ich wolt kërn mit een pyoneer pruuter tiine woo fiil speryens hët. Tan, hon ich fer ti priiter fon tëm Petël in Londres ferlangt mich een aanung kepe. Te pruuter Bert Vaisey hot mich fiile tinge kelërnt. Tee waar een flaysiche preeticher un hot mich keholef een kuut rutiin in te preetich aarwayt hale. In te kemaynt es waare 6 elter xwestere, te pruuter Vaisey un ich. Mich in richte un mit helfe in al ti fersamlunge hot mich fiil keleechenheete kep fer noch mee aan Yeehoowa traue un mayn klaape tsayche.
Ich sin een khorts tsayt in te katee keplip, wayl ich hon ti militeer tiinst ap kextos. Noo heyer, hon ich Barbara khëne kelërnt — een spetsyaal pyoneerin. Meyer hon uns kehayrat im yoerkang 1959, wilich fer se keen ekaal woo se uns xike teete! Am aanfang, waare mer tsu Lancashire kexikt, in tëm nort oëst fon Englant. Tan, in yanuer fom yoer 1961, waar ich in kelaat fer ti Raych Tiinst Xuul mache, woo teet een moonat taure in tëm Petël fon Londres. Am ën fon te xuul, is etwas pasiirt woo ich net kewaart hon: ich waar wii superintentent in kesetst! In te xtat fon Birmingham, hon ich een iipung fon tswaay woche kriit fon een sirkuyt superintentent woo fiil speryens hat. Mayn fraa, Barbara, khont mit mich plaype. Noo heyer, sin mer tsu unser insetsung kang in te rechyoon fon Lancashire un Cheshire.
UF YEEHOOWA TRAUE IS NII NET UMSONST
In unser fërye fon akust fon 1962, hon mer een priif fon te filyaal kriit. Trin waare petitsyoone fon te Xileat Xuul! Noo tas mer hon too triwer kepeet, hon ich un Barbara ti petitsyoone aus kefiilt un tëne klaych tsu te filyaal tsurik kexikt. Finef moonate xpeeter, waare mer in unser rees pis Brooklyn, Nay York, fer te 38te klas fon Xileat mache — een Piipel inlërnung xuul fon 10 moonate.
In te Xileat Xuul hon mer fiil kelërnt iwer Kot sayn Wort, sayn Orkanisatsyoon un ti pruuterxaft welt
wayt. Wayl mer noch yung waare — ich waar 24 un Barbara 23 yoer alt — hon mer fiiles kelërnt mit te anere xiler fon unser klas. Es waar een priwilëj fer mich yeete taach mit tëm pruuter Fred Rusk, eene fon unser leerer, xafe. Eyer hot mich een wichtich lisyoon in kelërnt: meyer thërfe imer kerechte aanreete kepe, es wil saan, uns sicher sin tas unser aanreete xtaype sich aan te Piipel. Tswixich tëne woo uns reete kep hon torich ti xuul, waare priiter mit fiil speryens kewees: Nathan Knorr, Frederick Franz, Karl Klein... Un wii fiil hon mer kelërnt mit tëm teemuutich payxpiil fon tëm pruuter A. H. Macmillan! Tee hot uns in kelërnt iwer wii hot Yeehoowa tëm sayn folek keholef torich ti xweyere yoore fon 1914 pis te aanfang fon 1919, wën ti priiter keproopt waare.UNSER INSETSUNG IS KEËNERT
Neekst am ën fon te xuul, te pruuter Knorr hot fer mich un Barbara kesaat tas mer teete tsu Purunti, Afrika, kexikt wëre. Meyer hon xnel tsu te piplyoteek fon Petël kexprung fer in tëm Anuário kuke wii fiil puplikatoore waare in Purunti aan tiise tsayt am tiine. Awer, etwas hot uns ferxrok: meyer khonte net tiise informatsyoon fine! Yawool, meyer waare tsu een plats am keen woo ti preetich aarwayt hat noch net aan kefang! Un meyer waare tsu Afrika am keen, eene plats iwer woo mer weenich wuste. Mënx... meyer sin mool ëngstlich kep! Awer noo tas mer kepeet hon, sin mer in ruu kep.
In unser nay insetsung, ales waar fiil anerste wii was mer xon mit keleept hate — tas weter, ti kultuer, ti xprooch... Yets, praychte mer franseesix lërne un een plats fer se woone fine. Tswaay taache noo tas mer khom sin, eene fon unser Xileat koleke, Harry Arnott, hot uns pesuucht wii eyer tsurik tsu sayn insetsung in Sampya am reese waar. Tee hot uns keholef een apartament fine, woo unser eyerste misyoneer haus kep is. Awer klaych, ti autoriteete fom plats, woo kaar niks iwer Yeehoowa sayn Tsayer wuste, hon aan kefang sich keeche uns xtele. Kraat wii mer aan kefang hon uns mit unser insetsung fraye, ti autoriteete hon uns pekhant kemacht tas mer khente net plaype wën mer net een aarwayt erlaupnis hëte. Es is traurich, awer mer prauchte fat keen un uns mit een naye lant keweene: Ukanta.
Fer in Ukanta rin keen, praychte mer een visto hon (een sort erlaupnis) awer mer hate net. Tas hot uns ëngstlich kelos, awer mer hon uf Yeehoowa ketraut. Eene pruuter fon Kanata, woo in
Ukanta am tiine waar, hot unser situatsyoon fer een imikratsyoon ofitseer aus keleet. Te ofitseer hot uns kesaat tas mer khente phaar moonate plaype pis mer ti erlaupnis kreechte fer in tëm lant woone. Tas hot uns pewayst tas Yeehoowa uns am helfe waar.Ti situatsyoon in Ukanta waar kans anerste wii in Purunti. Ti preetich aarwayt in Ukanta waar xon am kemacht wëre, opwool es waare ploos 28 Yeehoowa sayn Tsayer in tëm kanse lant kewees. In tëm teritooryum, hon mer fiile layt kefun woo ënglix kexproch xon. Awer meyer hon klaych kemërkt tas fer ti layt helfe kaystlich foran keen, praychte mer, am weenichts, eene fon te fiile xprooche fom plats lërne. Meyer hon aan kefang se preetiche in un neewich ti xtat fon Kampala. Tat, ti meyerste layt hon lukanta kexproch. Tes weeche, hon mer ëntxlist tiise xprooch lërne. Fer ti xprooch kenau xpreche, es hot haufe yoore kenom. Awer, was fer een kroos unerxiit hot tas in unser aarwayt kemacht! Meyer hon aan kefang ti kaystliche neetichkheete fon unser Piipel xtutënte peser ferxteen. Wën ti xtutënte tas kesiin hon, hon se sayn hërtse uf kemacht un hon kesaat wii se sich kefun hon iwer was se am lërne waare.
FIILE REESE
Meyer hon uns fiil kefrayt wii mer ti layt keholef hon ti woerheet lërne; awer unser frooheet is noch kreeser kep wii mer in kelaat waare fer in te reesenter aarwayt torich tas lant tiine. Unich te lënkung fon te Kenya sayn filiaal, hon mer torich tas lant kereest fer se xpekuliire. Meyer thërfte pletse suuche woo spetsyaale pyoneere praychte fer ti preetich aarwayt aan fange. Mee wii een mool, waare mer kuut aan kenom in te hayse fon layt woo nii foer heyer een Yeehoowa sayn Tsayer kesiin hate. Tii hon uns hërtslich wilkhom un soo kaar ese fer uns in kericht.
Xpeeter, hon mer een aner sort rees kemacht. Fon Kampala, hon ich tswaay taache mit aysepaan kereest pis Mombasa Xtat, in Kenya. Tan, sin ich mit een xif pis ti Seychelles kang — een insel krup in tëm Intikus Osean. Xpeeter, tswixich ti yoore 1965 un 1972, hon ich un Barbara eftas ti Seychelles pesuucht. Am aanfang, es waare ploos 2 puplikatoore woo hon tat keleept, awer xpeeter sin se een krup un, noo heyer, een kemaynt kep. In anere reese, hon ich ti priiter in Eritreya, Etyoopya un Sutan pesuucht.
Ti politik situatsyoon in Ukanta hot sich fiks keënert noo tas een militeer krup hot ti kontrol iwer ti rechiirung fer sich kenom. Ti yoore woo khom sin, waare xreklich kewees. Tii hon mich ketsaycht wii kluuch is es ti Piipel sayn oryentiirung noo keen: “Kep tëm Kayser was tëm Kayser keheert.” (Mar. 12:17) Een mool, al ti auslënter woo in Ukanta am leepe waare, praychte sich rexistriire in te telekasii woo tichste pay sayn haus weyer. Meyer hon klaych aan keheert. Phaar taache xpeeter, wii mer pis Kampala am faare waare, welche politsaye hon mich un een aner misyoneer xtiil kehal. Unser hërtse waare foxt am klope! Tii hon kesaat tas mer spyoone waare un hon uns pis ti haupst telekasii kenom. Tat, hon mer aus keleet tas mer friitliche misyoneere waare. Meyer hon tëne kesaat tas mer hate xon uns mit te politsaye rexistriirt, awer tii wolte uns net horiche. Politsaye mit wafe hon uns pis ti telekasii kenom, woo ticht pay tëm misyoneer haus waar. Es hot uns fiil peruycht wii te ofitseer, woo wust tas mer uns friier rexistriirt hate, hot uns erkhënt un kexikt ti politsaye uns keen lose.
In tiise taache, hon mer eftas pang kexpiirt wii ti militeer uns uf te xtroos xtiil kehal hon,
hauptseechlich wën ti soltaate xon kesauft hate. Awer meyer hon imer kepeet un uns in ruu kexpiirt wii mer erlaupt waare in sicherheet torich keen. Es is traurich, awer in 1973, al ti auslënter misyoneere waare fon Ukanta fat kexikt.Xon noch mool unser insetsung is keënert kep. Yets waar ti tsayt fer pis Côte d’Ivoire keen, in te oëst fon Afrika. Was fer een kroos ënerung waar tas fer uns kewees! Meyer praychte uns traan keweene mit een naye kultuer, xon noch mool franseesix ti kans tsayt xpreche, un kuut rom khome mit misyoneere fon unerxiitliche lënter. Soo wii soo, khonte mer wiiter Yeehoowa sayn lënkung mërke wii teemuutiche un eerliche layt hon ti kuute oter fiks aan kenom. Mitsamer hon mer kesiin wii aan Yeehoowa traue hot unser weeche richt kemacht.
Tan, hon mer pletsich tsu wise kriit tas Barbara kreeps hat. Tas tii khont een tratament kriin, sin mer fiil mools tsurik tsu Europa kang. Awer, in 1983, es is taytlich kep tas mer khente net wayter in unser insetsung in Afrika tiine. Ich un Barbara sin aarich traurich kep!
TI SITUATSYOONE ËNERE SICH
Wii mer in tëm Petël fon Londres am tiine waare, Barbara sayn kreeps is xlimer kep un, am ën, is se kextorep. Ti priiter un xwestere in Petël hon mich fiil uner xtitst! Hauptseechlich eene pheyerche hot mich keholef mich traan keweene un uf Yeehoowa wayter traue. Noo heyer, hon ich Ann khëne kelërnt — een xwester woo hot wii commuter in Petël kexaft. Friier, waar se xon spetsyaal pyoneerin kewees un hot Yeehoowa wërklich fiil keliipt. Meyer hon uns kehayrat im yoerkang 1989 un, fon tat aan, hon mer in Petël ketiint.
Fon 1995 pis 2018, hon ich ketiint wii representant fon te haupst sets (te friirix “superintentent woo ti filyaale pesuucht”). Weeche tas, hon ich neekst 60 lënter pesuucht. In yeete eene, hon ich taytlich kesiin wii Yeehoowa phast sayn tiiner uf ekaal was mit tëne pasiirt.
In 2017, eene fon te pesuuche hot mich tsu Afrika kenom. Es hot mich kefrayt Ann tsu Purunti tas eyerste mool nëme! Un es hot uns ferwunert se siin wii fiil layt hate ti woerheet kelërnt! Yets, kepts een xeene Petël in te selwich xtroos woo ich haus tsu haus kepreeticht hon im yoerkang 1964. Un hayt kepts mee wii 15.500 puplikatoore in tëm kanse lant.
Ich sin mechtich froo kep wii ich mayn pesuuch prokram fon 2018 kriit hon — Côte d’Ivoire waar tepay aan tëm list fon lënter kewees! Wii mer in te haupst xtat khom sin, Abidjan, es waar wii hëm tsus keen. Ich hon te telefoon list fon te priiter woo in Petël kexaft hon kekukt, un ich hon etwas interesantes kemërkt: te pruuter woo hot neewich unser tsimer kewoont, hot Sossou keheest. Ich hon mich erinert tas eyer hat wii xtat superintentent ketiint wii ich in Abidjan waar. Awer ich waar ferkheert — es waar een aner Sossou kewees; in woerheet, es waar sayn soon!
Yeehoowa erfiilt imer sayn ferxpreche. Torich fiile xwiirichkheete, hon ich taytlich kesiin tas wën mer uf Yeehoowa traue, tuut eyer wërklich unser weeche richt mache. Yets, wil ich wayter in tëm unëntlich weech keen woo wërt noch heler in te naye welt. (Pro. 4:18)