UNKEFEER im yoer 670 F.K. is Asiirya ti kreest welts rechiirung kep. Eene site fom Pritaanixe Museum leet aus wii kroos waar Asiirya sayn teritooryum kewees: “In te oëst, is tas pis Xipre kang; in te lëst, pis Iraan; un torich etliche yoore, is tas soo kaar pis Ejipt kang.” Asiirya sayn haupst xtat, Niiniwe, waar ti kreest xtat fon te welt. Tii waar fol xeene kaate, fayne palase, un kroose piplyoteeke. Es sin xrifte in te went fon te friirixe Niiniwe kefun kep, woo tsayche tas te kheenich Asurpanipal hot sich wii “kheenich fon te welt” keruuft, soo wii anere kheeniche fon Asiirya. Torich sayn rechiirung, hot es unmeechlich aus kesiin Asiirya un Niiniwe iwerfale.

Awer, wii Asiirya in sayn xtërkste momënt waar, hot Sofonias, Yeehoowa sayn profeet, foer raus kesaat: “[Yeehoowa] tuut ti Asiirya fernichte, un tee tuut Niiniwe leyer mache; tee tuut es soo troke wii een tesërt lose.” Yeehoowa sayn profeet Naum hot aach foer raus kesaat: “Xteelt tas silper! Xteelt tas kolt! (…) Ti xtat is leyer, im xtich kelos un fernicht! (…) Yeete eene woo tich siit, tuut aus rayse un saan: ‘Niiniwe is fernicht kep!’” (Sof. 2:13; Naum 2:9, 10; 3:7) Fiilaycht, wii ti layt tiise profetsiie keheert hon, hon se sich kefroot: ‘Wii meecht soo was pasiire khene? Khan yemant wërklich ti xtark Asiirya iwerfale?’ Es hot aus kesiin tas es unmeechlich weyer.

Noch soo, was unmeechlich aus kesiin hot, is pasiirt! Ticht am yoer 600 F.K. hon ti papilooner un ti mëtos Asiirya iwerfal. Ti layt hon noo kelos in Niiniwe leepe un tsum xlus, is ti xtat kans ferkes kep. Een artikel fon te Museu Metropolitano de Arte de Nova York saat tas “ti xtat is kans im xtich kelos kep, un mit te tsayt is se mit krunt ketekt kep, un ti layt hon sich ploos noch erinert fon Niiniwe weeche ti Piipel”. Te site fon te Sociedade de Arqueologia Bíblica saat tas, am aanfang fon 1800, “nimant wust ep ti kroos haupst xtat fon Asiirya wërklich eksistiirt hat”. Awer im yoer 1845, te arkeooloke Austen Henry Layard hot aan kefang aus se kraape tas plats woo Niiniwe waar. Was eyer kefun hot, hot pewayst tas Niiniwe wërklich een kroos xtat waar.

Al ti profetsiie iwer Niiniwe hon sich erfiilt. Tas ferxtërkt unser klaape aan te piiplixe profetsiie iwer tas ën fon te rechiirunge woo hayt eksistiire — tii tuun aach sich erfiile. (Tan. 2:44; Apo. 19:15, 19-21)