1-2. (a) Was hon etliche rechiirunge keeche Kot sayn folek kemacht, awer wii tuun ti priiter sich aan xtele? (b) Warom khene mer froo sin soo kaar wën mer yachtung mit mache? (Xprech aach iwer tas pilt am aanfang fom piichelche.)

 HAYT, is unser aarwayt ferpoot orer mit krënse in mee wii 30 lënter uf te kans welt. In etliche fon tiise lënter, hon ti autoriteete unser priiter tsu te katee kexikt. Hon ti priiter was ferkheertes kemacht? Foer Yeehoowa sayn aue, net. Tii hon ploos ti Piipel kelees un xtutiirt, kepreeticht, un ti fersamlunge kekukt. Tii hon sich aach neutral in politixe sache kehal. Opwool se xroo keyacht sin, sin tiise tiiner fon Yeehoowa troy keplip * — es wil saan, tii hon net sayn leaaliteet tsu Yeehoowa uf kep. Un tas lost se aarich froo.

² Tsiimlich sicher, host tuu xon pilter fon etliche fon tiise koraajiche priiter un xwestere kesiin. Un, im xtant, host tuu aach kemërkt tas se am lache sin. Tii sin froo wayl se wise tas Kot sich mit tëne kefalt, weeche sayn troyheet. (1 Kro. 29:17 1^te teel) Yeesus hot kesaat: “Froo sin tii woo keyacht sin weeche ti kerechtichkheet. (…) Frayt aych un wërt fol mit frooheet, wayl ayre peloonung is kroos.” (Mat. 5:10-12)

3. Tëm noo Aphostele sayn Kexicht 4:19, 20, was hon ti aphostele kemacht wii se keyacht waare, un warom hon se tas kemacht?

³ Was ti priiter hayt mit mache, is eenlich mit was Yeesus sayn aphostele friier mit kemacht hon — tii waare keyacht wayl se iwer Yeesus kepreeticht hon. Noo un noo, hon ti richter fom yiitixe heechste kericht “kesaat tas se solte noo lose in Yeesus sayne naame xpreche”. (Aph. 4:18; 5:27, 28, 40) Wii hon ti aphostele sich aan kextelt? (Lees Aphostele sayn Kexicht 4:19, 20.) * Tii wuste tas yemant mit een heecher autoriteet tëne kexikt hat ‘se preetiche un een komplët tsaye’ iwer Kristus kepe. (Aph. 10:42) Pheeter un Yoohan, woo tëne foer kextan hon, hon mit koraaj kesaat tas se teete Kot aan heere, xtats ti richter. Tii hon aach kesaat tas se teete net noo lose iwer Yeesus se xpreche. Es waar wii wën se, in anere wërter, saan teete: ‘Tenkt teyer wërklich tas ayre autoriteet kreeser wii Kot sayns is?’

4. Tëm noo Aphostele sayn Kexicht 5:27-29, was hon ti aphostele kemacht, un wii khene mer tëne noo mache?

⁴ Ti aphostele hon een xeen payxpiil kelos, woo al ti woere kriste noo keen. Tii waare pextimt “Kot als rechiirente aan heere xtats ti mënxe”. (Lees Aphostele sayn Kexicht 5:27-29.) * Ti aphostele waare ferklopt wayl se troy keplip sin. Awer tii sin froo ausm yiitixe heechste kericht kang, “wayl se kuut kenuuch foer Kot waare fer niter kextelt sin weeche Yeesus sayn naame”. Un tii hon wayter kepreeticht! (Aph. 5:40-42)

5. Was fer frooche mise mer antworte?

⁵ Tas payxpiil woo ti aphostele kelos hon, pringt etliche frooche foer. Tsum payxpiil: Wii khonte ti aphostele Kot xtats ti mënxe aan heere un aach tas piiplix kepoot fer “sich unich te heecher autoriteete hale” foliche? (Rom. 13:1) Wii khene mer uns “unich ti rechiirunge un autoriteete hale”, soo wii Phaul saat, un wayter troy tsu Kot, unser haupste Rechiirente, plaype? (Tit. 3:1)

6. (a) Weer sin ti “heecher autoriteete” fon Romaaner 13:1, un wii sole mer tëne pehantele? (b) Was khene mer saan iwer ti autoriteet fon al ti mënxliche rechiirunge?

⁶ Lees Romaaner 13:1. * In tiise tekst, ti wërter “heecher autoriteete” hon se tuun mit mënxliche rechiirunge woo kontrol iwer ti anere hon. Ti kriste mise tiise mënxliche rechiirunge aan heere. Tiise autoriteete hale te friit, lose sich sicher tas ti kesetse kefolicht sin un, als mool, tuun soo kaar Kot sayn folek xitse. (Apo. 12:16) Tes weeche, sole mer tëne ti xtaye petsaale un aach tëne ti eer un respekt woo se ferlange, kepe. (Rom. 13:7) Awer, tiise mënxliche rechiirunge hon autoriteet ploos wayl Kot tas erlaupt. Yeesus hot tas taytlich kelos wii te romaanixe Kowernatoer Ponsyo Pilatos tëm aus kefroot hot. Wii Pilatos kesaat hot tas eyer ti autoriteet hat fer Yeesus fray mache orer um pringe, hot Yeesus tëm keantwort: “Tuu hëst kaar khee autoriteet iwer mich wëns tuu es net fon oowe kriit hëst.” (Yoo. 19:11) Ti autoriteet fon al ti mënxliche rechiirunge un politixe layt hayt hot krënse, soo wii Pilatos sayns.

7. In was fer situatsyoone sole mer net ti mënxliche rechiirunge aan heere, un fon was sole se sich erinere?

⁷ Heechstens wën se keeche Kot sayn kesetse keen, mise ti kriste al ti kesetse fon te mënxliche rechiirunge aan heere. Awer mer sole net ti mënxe aan heere wën se uns xike etwas mache woo Kot ferpiit, orer wën se ferpiite etwas woo Kot uns xikt se mache. Tsum payxpiil: im xtant, xikt ti rechiirung tas ti yunge sole im militeer fom lant tiine. * Orer fiilaycht, ferpiite se unser iwersetsung fon te Piipel, unser puplikatsyoone orer unser preetich aarwayt un fersamlunge. Wën ti rechiirunge sayn autoriteet xlecht penutse — tsum payxpiil, fer Yeesus sayn tisipele yachte —, mise se aprechnunge mit Yeehoowa mache. Tee peopacht ales. (Ekl. 5:8)

8. Was is ti unerxiit tswixich “heecher” un “heechste”, un warom is tas wichtich?

⁸ Tas wort “heecher” petayt “peser, kreeser orer heecher in xtel”. Awer tas petayt net “peste, kreeste orer heechste in xtel”. Tas pexraypt een aner wort: “heechste”. Es is woer tas ti mënxliche rechiirunge wii “heecher autoriteete” kenënt sin. Awer, tas kept een aner autoriteet woo tas heechste is: Yeehoowa. Phaar mool in te Piipel, tuut eyer te thitel “Ale Heechste” kriin. (Tan. 7:18, 22, 25, 27)

9. Was hot te profeet Tanyël in etliche wisyoone kesiin?

⁹ Te profeet Tanyël hot wisyoone kriit, woo taytlich ketsaycht hon tas Yeehoowa mee autoriteet wii al ti anere rechiirente hot. Eyerst, hot Tanyël 4 mechtich kroose tiere kesiin. Tii petayte ti kroos welt rechiirunge fon friier — Papiloon, Mëto-Përsya, Kreesya un Roma — un fon hayt: ti kroos welt rechiirung fon Kroos Pritaanye un Nort Amërika. (Tan. 7:1-3, 17) Too, hot Tanyël Yeehoowa kesiin, uf sayn troon kesetst, im kericht im himel. (Tan. 7:9, 10) Was tiise troye profeet tan kesiin hot, tuut was ërnstes tsayche fer ti rechiirunge hayt tsu taach.

10. Tëm noo Tanyël 7:13, 14, 27, fer weem kept Yeehoowa autoriteet iwer ti eyert, un was pewayst tas iwer Tëm?

¹⁰ Lees Tanyël 7:13, 14, * 27. * Yeehoowa hoolt ti kans kraft un autoriteet fon te mënxliche rechiirunge wech un kept tas fer etliche woo tas mee fertiine un woo kreeser kraft  hon. Weer sin se? Yemant woo “wii een mënxe soon aus siit”: Yeesus Kristus; un “ti hayliche fom Ale Heechste”: ti 144.000 woo tuun “fer imer un eewich” rechiire. (Tan. 7:18) Kewis, is Yeehoowa “te Ale Heechste”, wayl ploos tee hot ti autoriteet fer soo was mache.

11. Was noch hot Tanyël kexrip woo tsaycht tas Yeehoowa ti heechst autoriteet iwer ti natsyoone hot?

¹¹ Was Tanyël in tiise wisyoon kesiin hot, xtimt mit was eyer friier kesaat hot. ‘Te Kot fom himel tuut kheeniche ap setse un in setse.’ Tee hot aach kesaat: ‘Te Ale Heechste is te Rechiirente fom mënxliche raych un tee es kept tsu weem eyer wil.’ (Tan. 2:19-21; 4:17) Meecht tas xon pasiirt sin tas Yeehoowa kheeniche ap kesetst un in kesetst hot? Sicher!

12. Kep een payxpiil wii Yeehoowa friirixe kheeniche ap kesetst hot. (Kuk tas pilt.)

¹² Yeehoowa hot xon ketsaycht tas eyer ti heechst autoriteet hot — es wil saan, tas eyer iwer ti “heecher autoriteete” is. Kuk mool 3 payxpiile. Yeehoowa sayn folek waar sklaaw fom Faraoo, im Ejipt. Noo un noo, hot Faraoo net aan kenom tëne fray mache. Awer, Yeehoowa hot sayn folek pefrayt un Faraoo im Roote Meer um keprung. (Eeks. 14:26-28; Psal. 136:15) Te kheenich fon Papiloon, Pelsasar, hot een fëst kemacht un hot sich “kroos kemacht, keeche te Hër fom himel”. Tee hot aach “loop kep fer keeter fon silper un kolt”, xtats Yeehoowa. (Tan. 5:22, 23) Awer Kot hot tiise hoochnaasiche man niiter kextelt. “In te selwich nacht”, is Pelsasar um keprung kep un sayn rechiirung is fer ti mëter un përser kep woer. (Tan. 5:28, 30, 31) Te kheenich Herotes Akripa I, fon Palestina, hot kexikt te aphostel Tyako um pringe. Tan, hot eyer te aphostel Pheeter in kexpërt un wolt tëm aach um pringe. Awer sayn plaan is fon Yeehoowa um kehal kep. “Yeehoowa sayn engel [hot Herotes] ketrof” un tee is kextorep. (Aph. 12:1-5, 21-23)

13. Kep een payxpiil wii Yeehoowa krupe fon rechiirente ap kewun hot.

¹³  Yeehoowa hot aach xon ketsaycht tas eyer ti heechst autoriteet iwer krupe fon rechiirente hot. Tsum payxpiil: tee hot fer ti israeliiter kekhëmpft. Tee hot se keholef een krup mit 31 kananitixe kheeniche ap kewine un aach een kroos teel fom Ferxprochne Lant fer sich hoole. (Yos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Yeehoowa hot aach Israël keholef te kheenich Pen-Hatat un anere 32 rechiirente fon Siirya, woo keeche Israël khom sin, ap kewine. (1 Khe. 20:1, 26-29)

14-15. (a) Was hon ti kheeniche Napukotonosoor un Tarius iwer Yeehoowa sayn heechst autoriteet kesaat? (b) Was hot te psalmist iwer Yeehoowa un sayn natsyoon kesaat?

¹⁴ Yeehoowa hot noo un noo pewayst tas eyer te Ale Heechste is! Een mool, hot te papiloonixe kheenich Napukotonosoor sich keproost weeche sayn kroos kraft, macht un hërlichkheet, xtats teemuutich erkhëne tas Yeehoowa is tee woo ti loop fertiint. Tes weeche, hot Yeehoowa kemacht tas Napukotonosoor ferikt kepe teet. Noo tas eyer peser kep is, hot Napukotonosoor te “Ale Heechste keloopt” un hot erkhënt tas Yeehoowa sayn rechiirung, een eewich rechiirung is. Tee hot aach kesaat: “Es kept nimant woo khan iim tsurik hale.” (Tan. 4:30, 33-35) Een aner mool, wii Tanyël sayn troyheet keproopt kep is un Yeehoowa tëm fom leepes loch pefrayt hot, hot te kheenich Tarius kesaat: “Al ti layt unich mayn rechiirung sole Tanyël sayn Kot tiif respektiire un foer tëm tsitere. Wayl tee is een lepeentiche Kot un playpt fer imer. Sayn raych wërt nii fernicht, un sayn hërxaft is eewich.” (Tan. 6:7-10, 19-22, 26, 27)

¹⁵ Te psalmist hot kesaat: “Yeehoowa hot ti pleen fon te natsyoone fermacht; tee hot ti pleen fon te foleke fersaut. (…) Froo is ti natsyoon woo Yeehoowa wii sayn Kot hot. Tas folek woo eyer wii sayn ërp teel raus kesuucht hot.” (Psal. 33:10, 12) Tas is  wërklich een kuut uersach fer troy tsu Kot plaype!

16. Was fer sicherheet khene mer iwer ti “kroos tripulatsyoon” hon, un warom? (Kuk tas pilt.)

¹⁶ Meyer hon kelees iwer was Yeehoowa in te ferkangne yoore kemacht hot. Was khene mer waarte klaych im futuer pasiire tuut? Meyer khene uns sicher sin tas Yeehoowa tuut sayn troye tiiner torich ti “kroos tripulatsyoon” rete. (Mat. 24:21; Tan. 12:1) Yeehoowa macht tas wën een krup fon natsyoone — kenënt wii Kok fon Makok — een wyolënt un weltwayt atak keeche Kot sayn troye tiiner pringt. Soo kaar wën ti kanse 193 mitkliiter fon te Fereenichte Natsyoone tepay aan tiise krup sin, wëre se kans xwach ferklaycht mim Ale Heechste un sayn himlixe militeer. Yeehoowa ferxprecht: “Ich tuun sicher mayn macht tsayche, mich ferhayliche un foer ti aue fon fiile natsyoone mich erkhëne mache; un tii mise erkhëne tas ich Yeehoowa sin.” (Ese. 38:14-16, 23; Psal. 46:10)

17. Tëm noo te Piipel, was tuut im futuer pasiire mit te kheeniche fon te eyert un mit tëne woo troy tsu Yeehoowa plaype?

¹⁷ Kok sayn atak nëmt tsum Armaxeton, te kriich woo Yeehoowa ti “kheeniche fon te kans pewoont eyert” fernichte tuut. (Apo. 16:14, 16; 19:19-21) Im keeche teel, “ploos ti kerechte tuun uf te eyert woone, un ti [troye] tuun uf tii plaype”. (Xpr. 2:21)

18. Was sin fiile troye kriste wilich fer se mache, un warom? (Tanyël 3:28)

¹⁸ Torich tas kanse mënxliche kexicht, hon fiile troye kriste sayn frayheet un soo kaar sayn leepe ins kefoer kextelt wayl se Yeehoowa wii sayn Heechste Rechiirente liipe. Tiise troye kriste sin pextimt wayter troy tsu Yeehoowa plaype. Tii sin soo wii ti 3 hepreeyer woo troy tsum Ale Heechste keplip sin un woo tan fom fayer oowe keret kep sin. (Lees Tanyël 3:28.) *

19. Tëm noo was tuut Yeehoowa sayn folek richte, un was mise mer yets mache?

¹⁹ Te psalmist Tawi hot kexrip iwer wii wichtich es is troy tsu Kot plaype: “Yeehoowa tuut ti foleke richte. Richt mich, oo Yeehoowa, tëm noo mayn kerechtichkheet un tëm noo mayn troyheet.” (Psal. 7:8) Tawi hot aach kexrip: “Mayn troyheet un kerechtichkheet sole mich xitse.” (Psal. 25:21) Ti pest aat fer se leepe is troy tsu Yeehoowa plaype un nii fon unser leaaliteet tsu tëm uf kepe, ekaal was pasiirt. Tes weeche, tuun mer uns soo wii te psalmist xpiire, woo kexrip hot: “Froo sin tii woo [troy] uf sayn weech keen; tii woo tëm noo Kot sayn kesets leepe.” (Psal. 119:1)