1. Wii tuun fiile sich aan xtele foer ti kluuche aanreete fon te Piipel? (Xpriiche 1:20, 21)

 IN FIILE lënter, siin mer ofts unser priiter un xwestere in te pletse woo fiile layt torich laafe. Tii hon een froo kesicht un tuun etwas fer se leese fer ti layt aan piite. Host tuu xon in tiise aarwayt kexaft? Wën yaa, fiilaycht host tuu tich traan ketenkt fon etwas woo Xpriiche saat; tat xprecht iwer ti kluucheet woo ti layt am ruufe is fer sayn aanreete aan heere. (Lees Xpriiche 1:20, 21.) * Ti Piipel un unser puplikatsyoone hon ti “woer kluucheet” — Yeehoowa sayn kluucheet. Tas is was ti layt mise hon fer tas eewiche leepe kriin. Es lost uns froo wën yemant unser puplikatsyoone aan nëmt. Awer sin net al woo tas mache. Etliche wole net wise was ti Piipel saat. Anere xpoote iwer uns wën se torich keen; tii tenke tas ti Piipel tsu alt is fer wërklich nutslich sin. Noch anere kritikiire was ti Piipel saat richtich un ferkheert is; tii tenke tas tii woo ti Piipel noo keen, sin krop un xtreng. Awer weeche sayn liip, tuut Yeehoowa wayter fer ale kaar ti xans kepe fer woer kluucheet kriin. Wii macht eyer tas?

2. Woo khene mer ti woer kluucheet hayt fine, awer was tuun ti meyerste raus suuche se mache?

² Een aat wii Yeehoowa fer ti layt ti xans kept fer sayn kluucheet kriin, is torich ti Piipel. Neekst ale khene een Piipel  hon. Un es kept aach unser puplikatsyoone woo ti Piipel aus leye. Weeche Yeehoowa sayn seechen, khene mer se fine in mee wii 1.000 xprooche. Tii woo heere — es wil saan, tii woo leese un aan wëne was se lërne — tuun nutse kriin. Awer, ti meyerste hon raus kesuucht ti xtim fon te woer kluucheet net aan heere. Wën se ëntxlise mache, tuun se liiper aan sich selepst orer aan anere mënxe traue. Im xtant, tuun se soo kaar tenke tas mer weenicher wii tii sin, wayl mer ti Piipel noo keen. In tiise artikel, tuun mer siin warom ti layt sich soo aan xtele. Awer eyerst, wole mer siin wii mer ti kluucheet fon Yeehoowa kriin khene.

3. Was is tepay in te woer kluucheet?

³ Was is kluucheet? Es khan petayte se penutse was mer wise fer kuute ëntxlise mache. Awer, noch mee is tepay in te woer kluucheet. Ti Piipel saat: “Yeehoowa tiif respektiire is te aanfang fon te kluucheet; un te Ale Haylichste khëne, is ferxtëntnis.” (Xpr. 9:10) Soo, wën mer foer wichtiche ëntxlise sin, mise mer raus fine was Yeehoowa too triwer tenkt. Meyer khene tas hin kriin wën mer ti Piipel un unser puplikatsyoone xtutiire. Soo, tuun mer ti woer kluucheet tsayche. (Xpr. 2:5-7)

4. Warom ploos Yeehoowa khan uns ti woer kluucheet kepe?

⁴ Ploos Yeehoowa khan uns ti woer kluucheet kepe. (Rom. 16:27) Warom khene mer tas saan? Eyerst: Yeehoowa is te Kriatoer un tee wees ales iwer sayn kriatsyoon. (Psal. 104:24) Tsweet: ales was Yeehoowa macht tsaycht tas eyer kluuch is. (Rom. 11:33) Trit: Yeehoowa sayn kluuche aanreete pringe imer nutse fer tii woo se aan wëne. (Xpr. 2:10-12) Wën mer wole ti woer kluucheet hon, mise mer tiise 3 woerheete aan nëme. Meyer mise aach lose tii unser ëntxlise un aktsyoone petrefe.

5. Was is te resultaat wën ti layt net aan nëme wole tas ploos Yeehoowa ti woer kluucheet kepe khan?

⁵ Fiile woo mer in te preetich aarwayt trefe, erkhëne tas ti natuer aarich xeen kepleent kep is, awer tii saan tas es khee Kriatoer kept. Anere saan tas se aan Kot klaape, awer tii tenke tas was ti Piipel saat net mee hayt phast un, tes weeche, leepe se wii se wole. Was is te resultaat too tefun? Is ti welt een peser plats wayl ti layt aan sayn aychne kluucheet klaape xtats aan Kot sayns? Hon se woer frooheet un een fest hofnung fer te futuer kefun? Wën mer um uns rom kuke, sin mer uns sicher fon tiise woerheet: “Es kept khee kluucheet, khee ferxtëntnis, khee aanreet woo keeche Yeehoowa keen khan.” (Xpr. 21:30) Tas tuut uns sicher uf muute wayter Yeehoowa suuche fer woer kluucheet kriin! Wii xaat tas ti meyerste layt tas net mache tuun. Awer warom?

6. Tëm noo Xpriiche 1:22-25, weer wil ti woer kluucheet net heere?

⁶ Ti woer kluucheet “xraayt uf te xtroose”, awer fiile wole tas net heere. Tëm noo te Piipel, es kept 3 krupe layt woo ti kluucheet net aan nëme tuun: tii “woo khee speryens” hon; tii ‘woo ti anere xpoote’, un ti “tume”. (Lees Xpriiche 1:22-25.) * Warom tuun se Kot sayn kluucheet net aan nëme? Un was khene mer  mache fer net soo wii tii sin? Wole mer yets too triwer xpreche.

7. Warom tuun etliche raus suuche mit “khee speryens” plaype?

⁷ Tii “woo khee speryens” hon, sin tii woo klaape aan ales was se heere un woo laycht hiner kang wëre. (Xpr. 14:15) Es is normaal soo sorte layt in te preetich aarwayt trefe. Tenk, tsum payxpiil, aan te milyoone woo hiner kang wëre fon sayn relichyeese un politixe fiirer. Etliche tuun sich ferxreke wën se tsum wise kriin tas tiise fiirer tsu tëne keloo hon. Awer tii woo in Xpriiche 1:22 pexrip sin, tuun raus suuche wayter mit khee speryens plaype wayl se tas kërn hon. (Yee. 5:31) Tii mache was se kërn hon un wole net lërne was ti Piipel saat orer sayn kesetse aan heere. Fiile xpiire sich soo wii een relichyeesix fraa fon Kanata, woo fer een pruuter kesaat hot: “Wën te priister uns hiner kang hot, tas is tëm sayn xult, net unseres!” Kewis wole mer net noo mache tii woo, fer kërn, mit khee speryens plaype! (Xpr. 1:32; 27:12)

8. Was tuut uns helfe ti richtich sort speryens kriin?

⁸ Es is net umsonst tas ti Piipel uns uf muute tuut net wayter mit khee speryens plaype, awer ‘kroos wëre in unser ferxtëntnis’. (1 Kor. 14:20) Meyer khene ti richtich sort speryens kriin wën mer ti piiplixe oryentiirunge in unser leepe aan wëne. Soo, siin mer wii ti Piipel uns helft kluuche ëntxlise mache un uns wech fon propleeme hale. Es is aach kuut triwer noo tenke aan te ëntxlise woo mer xon kemacht hon. Wën mer ti Piipel am xtutiire sin un ti fersamlunge xon een tsayt am kuke sin, khene mer uns frooe: ‘Was mus ich mache tas ich mich tetikiire un taafe lose khan?’ Wën mer xon ketaaft sin, khene mer uns frooe: ‘Sin ich mich am ferpesere wii preeticher un leerer fon te kuute notisye? Tuun mayn ëntxlise tsayche tas ich aan wëne was ich fon te Piipel lërne? Tuun ich ti anere pehantele soo wii Yeesus se pehantele teet?’ Wën mer mërke tas mer ënerunge mache mise, sole mer fiil triwer noo tenke aan was Yeehoowa uns saat, wayl tee kept “kluucheet fer tii woo khee speryens hon”. (Psal. 19:7)

9. Wii tuun tii ‘woo ti anere xpoote’ tsayche tas se ti kluucheet net aan nëme?

⁹ Te tsweete krup woo ti kluucheet net aan nëmt, sin tii ‘woo ti anere xpoote’. Als mool, trefe mer soo sorte layt in te preetich aarwayt. Tii tuun kërn fon te anere xpoote. (Psal. 123:4) Ti Piipel hot xon foer raus kesaat tas, in te letste taache, fiile teete sich soo aan xtele. (2 Phe. 3:3, 4) Soo wii Lot sayn xwiichersoone, etliche kepe khee acht fer was Yeehoowa tëne aan saat. (Xee. 19:14) Fiile mache xpooteray fon te layt woo ti Piipel aan heere. Tii mache tas “tëm noo sayn aychne xlechte winxe”. (Yuu. 7, 17, 18) Was ti Piipel saat, phast kuut fer ti aphostate un tii woo Yeehoowa im xtich kelos hon!

10. Tëm noo Psalm 1:1, was khene mer mache fer net een xpooter wëre?

¹⁰ Was khene mer mache fer net soo wii ti xpooter sin? Een tings is sich wech hale fon tëne woo iwer ales sich pexweere tuun. (Lees Psalm 1:1.) * Es wil saan: mer sole kaar niks heere orer leese woo ti aphostate saan. Meyer mise aach uf phase fer net aan fange uns pexweere iwer ales orer tswayfele hon iwer Yeehoowa un ti oryentiirunge woo mer fon te Orkanisatsyoon kriin. Soo, khene mer uns frooe: ‘Tuun ich mich imer pexweere wën een nay oryentiirung orer ausleyung khomt? Tuun ich ofts feeler aan tëne woo ti kemaynt  fiire fine?’ Wën mer fiks sin fer uns too triwer korikiire, tuut Yeehoowa sich mit uns kefale. (Xpr. 3:34, 35)

11. Wii tuun ti “tume” Yeehoowa sayn kesetse siin?

¹¹ Ti “tume” sin te trite krup woo ti kluucheet net aan nëmt. Tii sin tum wayl se wole net tëm noo Kot sayn kesetse leepe. Xtats tas, wole se mache was richtich foer sayn aychne aue is. (Xpr. 12:15) Tii tuun Yeehoowa, ti kwel fon te kluucheet, ap xtose. (Psal. 53:1) Wën mer se in te preetich aarwayt trefe, tuun se uns xroo kritikiire wayl mer ti piiplixe aanreete noo keen. Awer tii hon niks peseres fer uns aan piite. Ti Piipel saat: “Te tume khan net ti woer kluucheet trefe. Tee hot niks fer se saan pay te toore fon te xtat.” (Xpr. 24:7) Te tume hot khee kluuch aanreet fer uns kepe. Tes weeche, xikt uns Yeehoowa: “Hal tich wech fon tëm tume.” (Xpr. 14:7)

12. Was tuut uns helfe net soo wii ti tume sin?

¹² Meyer sin net soo wii tii woo Kot sayn aanreete hase. Xtats tas, lërne mer liipe wii Yeehoowa tenkt un sayn kesetse. Fer tiise liip ferxtërke, khene mer ferklayche ti resultaate woo khome wën mer Kot aan heere un wën mer tas net mache. Tuu ti layt peopachte woo, weeche sayn tumheet, Yeehoowa sayn aanreete net aan nëme un ti propleeme woo se ernte. Tan, mërk wii fiil peser tayn leepe is wayls tuu Kot aan heerst. (Psal. 32:8, 10)

13. Tuut Yeehoowa uns tswinge sayn kluuche aanreete aan heere?

¹³ Yeehoowa tuut sayn kluucheet fer ale kaar aan piite, awer tee tswingt nimant tas aan nëme. Noch soo, tuut eyer ti resultaate pexraype woo khome wën yemant net sayn kluucheet aan nëmt. (Xpr. 1:29-32) Tii woo raus suuche Yeehoowa net aan heere, tuun “ti resultaate fon sayn aanxtelung ernte”. Mit te tsayt, tuun se fiil phayn un xwiirichkheete mit mache weeche ti aat wii se leepe; un am ën, tuut Yeehoowa se fernichte. Im keeche teel, kuk mool was pasiirt mit tëne woo Yeehoowa sayn kluuche aanreete aan nëme: “Weer mich heert, tuut mit sicherheet leepe; un tee tuut in ruu plaype, mit khee pang fon unklik.” (Xpr. 1:33)

14-15. Was lërne mer fon Xpriiche 4:23?

¹⁴ Meyer kriin imer nutse wën mer Kot sayn kluucheet aan wëne. Wii mer xon kesiin hon, Yeehoowa sayn kluuche aanreete sin laycht fer se fine. Tsum payxpiil, im Xpriiche puuch, tuut Yeehoowa nutsliche aanreete kepe woo imer funtsyoniire un woo unser leepe ferpesere tuun wën mer se aan wëne. Wole mer 4 fon tiise kluuche aanreete kuke.

¹⁵ Xits tayn hërts. Ti Piipel saat: “Iwer ales, phas tayn hërts uf, wayl fon tëm khome ti kwele fom leepe.” (Xpr. 4:23) Tenk mool was mer mache mise fer unser fiisixe hërts xitse. Meyer mise was kesuntes ese, esersiis mache,  un uns wayt wech fon xlechte kewoonheete hale. Was eenliches is neetich fer unser simpoolixe hërts xitse. Yeete taach, mise mer fon Kot sayn Wort “ese”. Meyer tuun uns foer perayte un aach tsu te fersamlunge keen un tat komentaare kepe. Meyer mise aach uns in te preetich aarwayt imer “esersitiire”. Un mer sole uns wech hale fon te xlechte kewoonheete — es wil saan, tinge woo khente unser ferxtant fersaue, wii imoraalix ferkniichung un xlechte keselxaft.

16. Warom is Xpriiche 23:4, 5 soo nutslich hayt?

¹⁶ Say tsufriite mit was tuu host. Ti Piipel kept tiise aanreet: “Xtreng tich net tsu fiil aan fer raychtum kriin. (...) Soo wiis tuu tsu tëne kukst, ferxwiine se, wayl mit sicherheet, kriin se fliter wii een atler un fliie noom himel.” (Xpr. 23:4, 5) Ti layt khene sayn kelt un aychentum laycht ferliire. Awer hayt, fiile rayche un aarme layt mache sich tsu fiil ketanke mit kelt kriin. Tes weeche, tuun se eftas tinge mache woo sayn naame, familye, fraayntxafte un soo kaar kesuntheet fersaue. (Xpr. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Im keeche teel, weeche ti kluucheet, mache mer uns net tsu fiil ketanke mim kelt. Tas helft uns tsufriite un froo sin mit was mer hon un net kiirich wëre. (Ekl. 7:12)

17. Wii khene mer “ti tsung fom kluuche” hon, woo in Xpriiche 12:18 pexrip is?

¹⁷ Tenk foer se xpreche. Wën mer net uf phase, khene unser wërter fiil wee mache. Ti Piipel saat: “Xpreche oone se tenke is wii ti xtiche fon een xwaart, awer ti tsung fom kluuche tuut heele.” (Xpr. 12:18) Meyer helfe te friit hale wën mer net iwer ti anere sayn feeler kwatxe. (Xpr. 20:19) Wën mer wole tas unser wërter ti anere heele, mise mer imer leese un triwer noo tenke aan Kot sayn Wort. (Luk. 6:45) Wën mer imer triwer noo tenke aan was ti Piipel saat, khene unser wërter wii een “kwel fon kluucheet” wëre, woo ti anere uf muute tuun. (Xpr. 18:4)

18. Wii Xpriiche 24:6 aan wëne, khan uns in te preetich aarwayt helfe?

 ¹⁸ Tuu ti oryentiirunge fon te Orkanisatsyoon aan heere. Ti Piipel kept uns tiise nutsliche aanreet: “Tuu tuust tayn kriich mit kluuche oryentiirunge fiire. Un mit fiil aanreetner, tuust tuu kewine.” (Xpr. 24:6) Wii tuut tiise tekst aan wëne uns helfe een peser preeticher un leerer sin? Xtats preetiche un in lërne in te aat wii meyer tenke ti pest is, tuun mer ti oryentiirunge woo uns kep woer sin, aan wëne. Meyer kriin kluuche oryentiirunge in unser fersamlunge. In tëne, lërne mer fon te xeen aat wii ti anere ti Piipel in lërne. Yeehoowa sayn Orkanisatsyoon kept uns aach puplikatsyoone un wiiteos woo ti layt helfe ti Piipel ferxteen. Pist tuu tayn pestes am mache fer tiise feramente kuut penutse?

19. Was tenkst tuu iwer ti kluuche aanreete woo Yeehoowa uns kept? (Xpriiche 3:13-18)

¹⁹ Lees Xpriiche 3:13-18. * Meyer sin aarich petanklich fer ti kluuche aanreete woo in Kot sayn Wort sin! Woo weyere mer hayt wën mer tii net hëte? In tiise artikel, hon mer etliche kluuche aanreete kesiin woo im Xpriiche puuch xteen. Sicher, ti kans Piipel is fol kluuche aanreete fon Yeehoowa. Wole mer pextimt sin tiise kluucheet in unser leepe aan wëne. Wii ti welt tiise kluucheet siit, is fer uns een tuun, wayl mer sin uns sicher tas “tii woo [ti kluucheet] fest hale, wëre froo kenënt”.