XTUUTYUM ARTIKEL 48
“Sayt haylich”
“Sayt haylich in ales was teyer macht.” (1TE PHEETER 1:15)
LIIT 34 Andarei em integridade
WAS TUUN MER SIIN? *
1. Was fer aanreet hot Pheeter fer sayn priiter kep, un warom khan es unmeechlich aus siin tas aan wëne?
IN TE eyerste yoer hunert, hot te aphostel Pheeter een aanreet fer ti kesalpte kriste kep. Ekaal was unser hofnung is — im himel orer uf te eyert leepe —, khene mer nutse kriin wën mer tiise aanreet noo kuke. Pheeter hot kexrip: “Sayt haylich in ales was teyer macht, soo wii te Hayliche woo aych keruuft hot. Wayl es xteet kexrip: ‘Sayt haylich, wayl ich sin haylich.’” (1 Phe. 1:15, 16) Nimant is haylicher wii Yeehoowa; awer Pheeter sayn wërter lërne uns tas mer khene Yeehoowa noo mache. Meyer khene un mise haylich sin in ales was mer mache. Tas khan unmeechlich aus siin wayl mer imperfekt sin. Te aychne Pheeter hot phaar feeler kemacht. Soo wii soo, sayn payxpiil tsaycht uns tas mer khene ‘haylich sin’.
2. Was fer frooche tuun mer in tiise artikel noo kuke?
2 In tiise artikel, tuun mer ti antwort fer tiise 4 frooche noo kuke: Was is haylichkheet? Was lërnt uns ti Piipel iwer Yeehoowa sayn haylichkheet? Wii khene mer haylich sin in ales was mer mache? Un was is ti ferpiinung tswixich haylichkheet un unser froyntxaft mit Yeehoowa?
WAS IS HAYLICHKHEET?
3. Was khomt in te meyerste sayn khop wën se tenke aan yemant woo haylich is, awer woo khene mer richtiche informatsyoone too triwer fine?
3 Was khomt aan te meyerste sayn khop wën se tenke aan yemant woo haylich is? Im xtant een persoon mit relichyeese tsaych aan, een traurich kesicht un woo imer ërnst aus siit. Awer tas khan net richtich sin. Ti Piipel pexraypt Yeehoowa, woo haylich is, wii “te frooe Kot”. (1 Tim. 1:11) Tii saat aach tas Tëm sayn tiiner “froo” sin. (Psal. 144:15) Yeesus hot ferxënt tii woo fayne tsaych aan ketsoo hon, un woo wolte tas richtiches mache ploos fer loop fon te anere kriin. (Mat. 6:1; Mar. 12:38) Ti woere kriste ferxteen was ti haylichkheet wërklich is, weeche was ti Piipel saat. Meyer sin uns aach sicher tas unser haylich un liiplich Kot teet nii mools uns een kepoot kepe woo tsu xweyer fer uns weyer. Tes weeche, wën Yeehoowa uns saat: “Sayt haylich”, kewis is tas meechlich. Awer fer haylich sin in ales was mer mache, mise mer eyerst ferxteen was haylichkheet is.
4. Was tuun ti wërter “haylich” un “haylichkheet” petayte?
4 Was is haylichkheet? In te Piipel, ti wërter “haylich” un “haylichkheet” hon hauptseechlich se tuun mit rayn sin in te aat wii mer leepe un wii mer Kot aan peete. Ti wërter hon aach se tuun mit ekstra ketuun wëre fer Kot tiine. In anere wërter: fer haylich sin mise mer een rayn leepe hon, Yeehoowa aan peete in te aat woo tëm kefalt un een ticht froyntxaft mit tëm hon. Opwool mer imperfekt sin un nimant haylicher wii Yeehoowa is, wil tee noch unser froyntxaft hon. Tas ferwunert uns, kël?
“HAYLICH, HAYLICH, HAYLICH IS YEEHOOWA”
5. Was lërne uns ti troye engele iwer Yeehoowa?
5 Yeehoowa is te heechste in haylichkheet. Tas is was etliche fon te engele woo ticht pay Kot sayn troon sin — ti serafiine — kesaat hon: “Haylich, haylich, haylich is Yeehoowa fon militeer.” (Isa. 6:3) Tiise engele khene ploos een ticht froyntxaft mit sayn hayliche Kot hon, wayl tii selepst haylich sin. Tes weeche, ti pletse uf te eyert woo ti engele een pexeet kep hon, sin als mool haylich kep. Tas is pasiirt wii Mooses ticht paym tërner phutx khom is, woo am prëne waar. (Eeks. 3:2-5; Yos. 5:15)
Te hooche priister hat een kolt plat in sayn turpant; in tëne, waar es kexrip: “Ti haylichkheet keheert tsu Yeehoowa” (Kuk ti apsetse 6-7.)
6-7. (a) Tëm noo Eeksotus 15:1, 11, wii hot Mooses taytlich kelos tas Yeehoowa haylich is? (b) Was hot ti israeliiter erinert tas Kot haylich is? (Kuk tas pilt am aanfang fom piichelche.)
6 Noo tas Mooses ti israeliiter torich tas Roote Meer kefiirt hot, hot eyer fer tëne taytlich kelos tas sayn Kot, Yeehoowa, haylich is. (Lees Eeksotus 15:1, * 11. *) Sicher waare ti ejipter, woo falxe keeter aan kepeet hon, net haylich kewees. Tas selwiche kilt fer ti kananiiter, woo aach falxe keeter aan kepeet hon. Weeche sayn aanpeetung, hon se khiner keopfert un hate se een xreklich aanxtelung iwer sëks. (Lew. 18:3, 4, 21-24; Teut. 18:9, 10) Awer Yeehoowa is net soo wii tiise falxe keeter — tee teet nii mools etwas fer sayn tiiner ferlange woo tëne niter xtelt. Yeehoowa is te heechste in haylichkheet. Fer ti israeliiter helfe in tiise woerheet traan tenke, waar es een kolt plat aan tëm turpant fom hooche priister kewees. In tiise plat, hon ti wërter kextan: “Ti haylichkheet keheert tsu Yeehoowa.” (Eeks. 28:36-38)
7 Ti wërter in tiise plat teete es taytlich lose fer ale woo es siin teete: Yeehoowa is wërklich haylich. Awer im xtant, khont een israeliit net ti plat siin, wayl eyer khont net ticht paym hooche priister khome. Meecht eyer noch wise khene tas Yeehoowa haylich is? Sicher. Yeete israeliit khont tas lërne wii tas Kesets foer yeete man, fraa un khint kelees waar. (Teut. 31:9-12) Wëns tuu tat weyerst, teest tuu tise wërter heere: “Ich sin Yeehoowa, ayre Kot; (...) sayt haylich, wayl ich sin haylich.” “Teyer solt haylich fer mich sin, wayl ich, Yeehoowa, sin haylich.” (Lew. 11:44, 45; 20:7, 26)
8. Was lërne mer fon Lewiitikus 19:2 un 1te Pheeter 1:14-16?
8 Yets wole mer noo kuke ti wërter woo in Lewiitikus 19:2 xteen, woo solte fer ti kanse israeliiter pekhant kemacht wëre. Yeehoowa hot fer Mooses kesaat: “Saa fer ti kans kemaynt fon Israël: ‘Teyer solt haylich sin, wayl ich, Yeehoowa ayre Kot, haylich sin.’” Fiilaycht waar Pheeter too ti wërter am penutse wën eyer ti kriste uf kemuut hot ‘haylich sin’. (Lees 1te Pheeter 1:14-16.) * Hayt mise mer net tas mosayxe Kesets aan heere. Noch soo, was Pheeter kesaat hot, xtimt mit was mer in Lewiitikus 19:2 lërne: Yeehoowa is haylich un tii woo Tëm liipe mise sich aan xtrenge fer haylich sin. Tas kilt fer uns al, ekaal ep unser hofnung im himel leepe is, orer ufm Paratiis too uf te eyert. (1 Phe. 1:4; 2 Phe. 3:13)
“SAYT HAYLICH IN ALES WAS TEYER MACHT”
9. Was fer nutse kriin mer wën mer Lewiitikus 19 xtutiire?
9 Meyer wole unser hayliche Kot kefale; tes weeche, mise mer lërne wii khene mer haylich sin. Fer uns helfe tas hin kriin, kept Yeehoowa uns aanreete. Un Lewiitikus 19 is fol kuute aanreete fon Kot. Marcus Kalisch, eene man woo ti piiplixe hepreeyx fiil xtutiirt hot, hot kexrip: “Tas is fiilaycht tas wichtichste kapitel fon Lewiitikus, orer soo kaar fon te eyerste 5 piicher fon te Piipel.” Eriner tich tas, kraat am aanfang fon Lewiitikus 19, xteen ti wërter: “Sayt haylich.” Tan, wole mer anere wersikele fon tiise kapitel noo kuke, woo uns unerxiitliche aate tsayche fer haylich in unser leepe sin.
Was sole ti wërter in Lewiitikus 19:3, iwer ti eltere respektiire, een krist uf muute se mache? (Kuk ti apsetse 10-12.) *
10-11. Tëm noo Lewiitikus 19:3, was mise mer mache un warom is tas wichtich?
10 Noo tas Yeehoowa fer ti israeliiter kesaat hot tas se solte haylich sin, hot eyer noch kesaat: “Yeete eene fon aych sol sayn fater un muter respektiire. (...) Ich sin Yeehoowa, ayre Kot.” (Lew. 19:2, 3)
11 Es is taytlich tas mer mise unser eltere eere, soo wii Kot sayn kepoot saat. Eriner tich was Yeesus kesaat hot wii eene man tëm kefroot hot: “Was mus ich fon kuutes mache fer tas eewiches leepe kriin?” Tswixich anere tinge, hot Yeesus kesaat tas te man mist sayn mama un papa eere. (Mat. 19:16-19) Yeesus hot soo kaar ti fariseer un xrayper ferxënt wayl se wolte fon tiise flicht aus rayse. Soo, hon se kemacht tas ‘Kot sayn wort niks kile teet’. (Mat. 15:3-6) Tepay aan “Kot sayn wort” is tas 5te fon te 10 Kepoote, un aach ti wërter fon Lewiitikus 19:3. (Eeks. 20:12) Ploos fer uns net ferkese: tas kepoot woo in Lewiitikus 19:3 foer khomt, tas mer sole unser eltere respektiire, khomt kraat noo te wërter: “Teyer solt haylich sin, wayl ich, Yeehoowa ayre Kot, haylich sin”.
12. Wii khene mer tas kepoot in Lewiitikus 19:3 aan heere?
12 Wën mer tenke aan Yeehoowa sayn kepoot, tas mer mise unser eltere eere, fiilaycht khene mer uns frooe: ‘Meecht ich tas wërklich mache?’ Im xtant, tenkst tuu tas tuu khenst mee kemacht hon in te ferkangne yoore. Toch, khanst tuu net ënere was xon rom kang is. Awer tuu khanst ënerunge yets mache. Fiilaycht khanst tuu mee tsayt mit tëne aus kepe. Orer im xtant, khanst tuu mee mache fer tëne uf muute un treeste, fer tëne helfe sich fersoriche un fer ticht pay Yeehoowa plaype. Wëns tuu tas machst, pist tuu tas kepoot fon Lewiitikus 19:3 am aan heere.
13. (a) Was fer aner aanreet fine mer in Lewiitikus 19:3? (b) Tëm noo Lukas 4:16-18, wii khene mer Yeesus sayn payxpiil hayt tsu taach noo mache?
13 Lewiitikus 19:3 lërnt uns was aneres iwer haylich sin — te samstaach in hale. Ti kriste sin net unich tas mosayxe Kesets. Tes weeche, prayche mer net te samstaach yeete woch in hale. Noch soo, khene mer fiil lërne mit te aat wii ti israeliiter tas kemacht hon un ti nutse woo se too tefun kriit hon. Te samstaach waar een taach fer se ruue fon te aarwayt un fer Kot aan peete. * Tes weeche, is Yeesus, im samstaach, tsu tëm sinakook in Nasarë kang fer Kot sayn Wort leese. (Eeks. 31:12-15; lees Lukas 4:16-18. *) Was sol tiise kepoot iwer te samstaach in hale, uns uf muute se mache? Meyer wole, yeete taach, tsayt hoole fer Yeehoowa aan peete. Meechst tuu mee mache khene fer tiise kepoot aan heere? Wëns tuu imer tsayt hoolst fer Kot aan peete, tuust tuu een ticht froyntxaft mit tëm paue, un tas is seer important fer haylich sin.
FERXTËRK TAYN FROYNTXAFT MIT YEEHOOWA
14. Iwer was fer wichtich woerheet tuut Lewiitikus 19 noo un noo xpreche?
14 Lewiitikus 19 xprecht noo un noo iwer een woerheet woo helft uns haylich plaype. Am ën fon wersikel 4, fine mer ti wërter: “Ich sin Yeehoowa ayre Kot.” Ti selwich itee tuut 16 mool in tiise kapitel foer khome. Tas erinert uns fon tëm 1te kepoot: “Ich sin Yeehoowa, ayre Kot. (…) Tuu solst khee anere keeter aan peete, ploos mich.” (Eeks. 20:2, 3) Yeete krist woo wil haylich sin, mus sich sicher sin tas niks orer nimant wërt wichticher fer tëm wii sayn froyntxaft mit Yeehoowa. Meyer nëme aach Yeehoowa sayn naame, wii Tëm sayn Tsayer. Tes weeche, meyer wole uns wech hale fon kwalkee tings woo khent Yeehoowa sayn naame trekich mache. (Lew. 19:12; Isa. 57:15)
15. Phaar wersikele in Lewiitikus 19 xpreche iwer opfere. Was sole tiise wërter uns uf muute se mache?
15 Ti israeliiter hon ketsaycht tas se Yeehoowa wii sayn Kot aan kenom hon, wën se tëm sayn kesetse aan keheert hon. Lewiitikus 18:4 saat: “Teyer mist in hale ale mayn kerichts ëntxlise, un mayn kepoote foliche un aan tëne keen. Ich sin Yeehoowa, ayre Kot.” In Lewiitikus 19 fine mer etliche fon tiise “kepoote” fer Israël. Tsum payxpiil: ti wersikele 5-8, 21 un 22 xpreche iwer ti fiitsaych opfere. Ti israeliiter miste tiise opfere mache in een aat woo respekt tsu Kot sayn hayliche tinge ketsaycht hot. Was sole tiise wërter uns uf muute se mache? Meyer wole Yeehoowa froo lose un loop opfere kepe woo tëm kefale, tëm noo Hepreeyer 13:15.
16. Was fer funtament in Lewiitikus 19 khan uns helfe traan tenke aan te unerxiit tswixich tii woo Kot tiine un tii woo tas net mache?
16 Fer haylich sin, mise mer taytlich lose tas mer anerste sin wii ti layt woo net Kot tiine. Tas is net imer laycht. Als mool, ti xuul orer aarwayts koleke, parente, orer anere layt, wole uns tswinge was mache woo unser aanpeetung tsu Yeehoowa xteere khan. Wën tas pasiirt, was tuut uns helfe te richtich ëntxlus mache? Kuk mool was interesantes woo in Lewiitikus 19:19 xteet: “Tuu aach net een tsaych aan tsiie woo mit tswaay sorte faatem keflecht is.” Tiise kesets hot keholef een unerxiit tswixich Israël un ti natsyoone um rom mache. Hayt, sin mer net unich tas mosayxe Kesets. Tes weeche, is es net ferkheert fer een krist een tsaych aan tsiie woo mit tswaay sorte faatem kemacht is — wii wool un polyester. Awer, wën een persoon sayn aanxtelung orer klaape xtimt net mit was ti Piipel saat, meyer wole anerste wii tii sin — ekaal ep se unser xuul orer aarwayts koleke is, orer unser parent. Kewis, meyer liipe unser parente un mer wole liip fer ti anere tsayche. Awer, meyer wole Yeehoowa foliche wën mer ëntxlise in unser leepe mache, soo kaar wën es taytlich lost tas mer anerste sin wii ti layt um uns rom. Tas is aarich wichtich, wayl wën mer wole haylich sin, mise mer fer Kot ekstra ketuun wëre. (2 Kor. 6:14-16; 1 Phe. 4:3, 4)
Was solt Kot sayn folek kelërnt hon mit Lewiitikus 19:23-25? Un was fer lisyoone lërnst tuu mit tiise wërter? (Kuk ti apsetse 17-18.) *
17-18. Was fer wichtich lisyoon khene mer fon Lewiitikus 19:23-25 lërne?
17 Ti wërter “ich sin Yeehoowa ayre Kot” solte ti israeliiter erinert hon tas sayn froyntxaft mit Yeehoowa tas haupste in tëne sayn leepe waar — tii solte tas im eyerste plats tuun. Lewiitikus 19:23-25 * hot tëne ketsaycht een aat fer tas mache. (Lees.) Kuk mool wii teete tiise wërter ti israeliiter petrefe wën se im Ferxprochne Lant rin keengte. Wën eene man een oopst paam planse teet, khent eyer net ti friichte fom paam ese in te eyerste 3 yoore. Im 4te yoer, waare ti friichte ekstra ketuun kep fer in Kot sayn aanpeetung plats penutst wëre. Ploos im 5te yoer khont te man ti friichte ese. Tiise kesets hot ti israeliiter keholef se ferxteen tas Yeehoowa sayn aanpeetung tas haupste in tëne sayn leepe waar, net sayn aychne neetichkheete. Tii solte aach traue tas Yeehoowa se uf phase teet un tas tii teete imer kenuuch ese hon. Yeehoowa hot se aach uf kemuut krooshërtsliche kontripuytsyoone mache fer tëm sayn aanpeetung plats.
18 Tas kesets woo in Lewiitikus 19:23-25 xteet, macht uns traan tenke aan Yeesus sayn wërter in te Përich Reet. Tee hot kesaat: ‘Lost noo aych soo fiil ketanke mache iwer was teyer ese orer trinke solt. Ayre himlixe Fater wees tas teyer tas ales praycht.’ (Mat. 6:25, 26, 32) Meyer sole traue tas Kot uns uf phase tuut, soo wii eyer ti feechele uf phast. Un meyer helfe tii woo in neetichkheet sin, oone tas fer ti anere pekhant mache. Meyer mache aach kontripuytsyoone fer ti kemaynt helfe sayn rechnunge petsaale. Yeehoowa mërkt wën mer tëm sayn aanpeetung uner xtitse un Tee tuut uns too teweeche peloone. (Mat. 6:2-4) Wën mer krooshërtslich sin, tsayche mer tas mer ferxteen ti lisyoon fon Lewiitikus 19:23-25.
19. Wii hot tas xtuutyum fon tiise xtik fon Lewiitikus tich keholef?
19 Meyer hon phaar wersikele fon Lewiitikus 19 noo kekukt. Tii hon uns keholef se ferxteen wii khene mer soo wii unser hayliche Kot sin. Wën mer Yeehoowa noo mache, tuun mer uns aan xtrenge fer ‘haylich sin in ales was mer mache’. (1 Phe. 1:15) Fiile woo Yeehoowa net tiine, hon mit sayn aychne aue kesiin ti kuut aanxtelung fon Kot sayn folek. Tas hot etliche uf kemuut Yeehoowa eere. (1 Phe. 2:12) Awer meyer khene noch fiil mee mit Lewiitikus 19 lërne. Im neekste artikel, kuke mer anere wersikele fon tiise kapitel noo. Tii tuun uns helfe ‘haylich sin’ in noch anere aate, soo wii Pheeter uns uf kemuut hot.
LIIT 80 “Xmekt un siit wii Yeehoowa is kuut”
^ parágrafo 5 Meyer liipe Yeehoowa aarich fiil un mer wole tëm kefale. Tee is haylich, un tee wil hon tas sayn aanpeeter aach haylich sin. Awer, is tas wërklich meechlich fer imperfekte mënxe? Yawool! Meyer khene lërne haylich sin in ales was mer mache wën mer noo kuke te aanreet fon tëm aphostel Pheeter fer ti kriste, un Yeehoowa sayn kepoote fer te friirixe Israël.
^ parágrafo 6 (Eeksotus 15:1) Too, hon Mooses un ti israeliiter tiise liit tsu Yeehoowa kesung: “Ich tuun tsu Yeehoowa singe, wayl eyer is kroos kemacht kep. Tee hot ins meer te kaul un sayn riiter kexmis.
^ parágrafo 6 (Eeksotus 15:11) Weer fon te keeter is soo wiis tuu, oo Yeehoowa? Weer tsaycht sich mechtich in haylichkheet soo wiis tuu? Tee woo mus tiif respektiirt sin mit liite fon loop, tee woo wunerliche tinge macht.
^ parágrafo 8 (1te Pheeter 1:14-16) Wii foliche khiner, lost net tas ti winxe, woo teyer friier hat wii teyer khee khëntnis hat, aych wayter mustere. 15 Xtats tas, sayt haylich in ales was teyer macht, soo wii te Hayliche woo aych keruuft hot. 16 Wayl es xteet kexrip: “Sayt haylich, wayl ich sin haylich.”
^ parágrafo 13 Fer mee iwer te samstaach wise un was mer khene too triwer lërne, kuk te artikel “‘Há um tempo determinado’ para trabalhar e para descansar”, in A Sentinela Teetsemper fon 2019.
^ parágrafo 13 (Lukas 4:16-18) Tan, is eyer pis Nasarë kang, woo eyer kroos ketsoo waar. Un, soo wii sayn kewoonheet waar, is eyer samstaach aan te sinakook kang un tee is xteen keplip fer se leese. 17 Too, hon se tëm te rol fon Isaiias kep. Tee hot tas uf kewikelt un hot tas plats kefun woo es xteet: 18 “Yeehoowa sayn kayst is iwer mich, wayl eyer mich kesalpt hot fer ti kuute notisye fer ti aarme aus se xpreche. Tee hot mich kexikt fer pekhant mache tas ti inkexpërtne teete fray kemacht sin un tas ti pliinter teete noch mool siin, un fer tii woo uner trik sin pefraye,
^ parágrafo 17 (Lewiitikus 19:23-25) Wën teyer in tas lant rin keet un oopst peem plantst, solt teyer ti friichte wii unrayn un ferpoot aan siin. Tii thërfe net kes wëre torich 3 yoore. 24 Awer, im 4te yoer, wëre al ti friichte etwas hayliches, tas es frayt foer Yeehoowa kept. 25 Tan, im 5te yoer khent teyer te frucht fon tëne ese; soo tuut ayre erntung noch kreeser wëre. Ich sin Yeehoowa, ayre Kot.
^ parágrafo 62 PILT AUSLEYUNG: Een folyëriche soon fertraypt tsayt mit sayn eltere. Tee pesuucht se mit sayn fraa un khint, un xprecht eftas mit tëne.
^ parágrafo 64 PILT AUSLEYUNG: Een israeliitix paue kukt etliche friichte in een paam woo eyer keplantst hot.
