Etliche sin kroos kewakst in kultuure woo fiile mëner ti fraae niter xtele. Tsum payxpiil, Hans, een sirkuyt superintentent in Poliiwya, saat tas etliche mëner sin kroos kewakst in kultuure woo ti mëner uf kemuut sin sich hoochmuutich aan xtele. Tiise mëner klaape tas se peser wii ti fraae sin un tuun ti fraae ofts oone respekt pehantele. Shengxian, een elteste in Taiwan, saat: “Too woo ich woone, tuun fiile mëner tenke tas ti fraae thërfe sayn mënung net aus xpreche. Wën eene man xprecht iwer een fraa sayn mënung, tenke ti anere mëner tas eyer xwach is.” Anere mëner tsayche prekonseyt keeche ti fraae in noch anere aate. Tsum payxpiil, tii tuun xpesye iwer ti fraae fertseele woo khee respekt tëne tsayche.

Tsum klik, khan een man sich ënere — ekaal sayn kultuer orer wii eyer kroos ketsoo kep is. Tee khan lërne tas ti mëner un ti fraae te selwiche weyert hon. (Ëfe. 4:22-24) Tee khan tas hin kriin wën eyer Yeehoowa sayn payxpiil noo macht. In tiise artikel, lërne mer wii Yeehoowa ti fraae pehantelt un wii ti priiter tëm noo mache khene. Meyer lërne aach wii ti elteste een kuute payxpiil lose khene wën se respekt fer ti xwestere tsayche.

WII TUUT YEEHOOWA TI FRAAE PEHANTELE?

Yeehoowa kept tas perfekt payxpiil iwer wii ti fraae pehantele. Tee is een mitlaytiche Fater woo al sayn khiner liipt. (Yoo. 3:16) Un ti fraae woo aan tëm klaape, sin wii weyertliche tochtere fer tëm. Kuk mool etliche aate wii Yeehoowa liip un respekt fer ti fraae tsaycht.

Kot pehantelt ti fraae mit khee prekonseyt. Kot hot ti mëner un ti fraae noo Sayn pilt kemacht. (Xee. 1:27) Tee hot net kreeser xlauheet orer apiliteete fer ti mëner kep; un tee hot aach  net ti mëner liiper wii ti fraae. (2 Kro. 19:7) Tee hot ti mëner un ti fraae kemacht mit te selwich apiliteet fer ti piiplixe woerheete ferxteen un Sayn xeene kwaliteete noo mache. Yeehoowa kept weyert fer ti mëner un fraae woo aan tëm klaape. Tee hot fer ti mëner un ti fraae ti hofnung kep fer eewiche leepe too uf te eyert kriin orer kheeniche un priister im himel wëre. (2 Phe. 1:1, noote) Es is taytlich tas Yeehoowa khee prekonseyt keeche ti fraae hot.

Kot horicht ti fraae. Yeehoowa khimert sich mit te fraae sayn xpiirunge un ti propleeme woo se mit mache. Tee hot, tsum payxpiil, keheert un keantwort ti kepeete fon Rakël un Ana. (Xee. 30:22; 1 Sam. 1:10, 11, 19, 20) Yeehoowa hot aach ti piiplixe xrayper inspiriirt iwer mëner xraype woo ti fraae sayn mënunge keheert hon. Tsum payxpiil: Apraham hot Yeehoowa sayn oryentiirung kefolicht fer sayn fraa Sara horiche. (Xee. 21:12-14) Te kheenich Tawi hot Apikaiil keheert. Tee hot, in woerheet, ketenkt tas Yeehoowa se kexikt hat fer mit tëm xpreche. (1 Sam. 25:32-35) Yeesus, woo ti kwaliteete fon sayn Fater perfekt noo kemacht hot, hot sayn mama Maria keheert. (Yoo. 2:3-10) Tiise payxpiile tsayche tas een aat wii Yeehoowa respekt fer ti fraae tsaycht, is tëne heere.

Kot traut uf te fraae. Tsum payxpiil: Yeehoowa hot uf Ewa ketraut fer sayn man helfe ti eyert uf phase. (Xee. 1:28) Tas tsaycht tas Yeehoowa Ewa kesiin hot, net wii wën se weenicher wii sayn man weyer, awer wii een helfer fer tëm. Yeehoowa hot aach uf te profeetine Tëpora un Hulta ketraut fer sayn folek aan reete — too tepay een richter un een kheenich. (Rich. 4:4-9; 2 Khe. 22:14-20) Hayt, tuut Yeehoowa uf te xwestere traue fer Sayn aarwayt mache. Tii tiine wii puplikatoorine, pyoneerine un misyoneerine. Tii helfe Raych Saale un filyaale pleene, paue un uf phase. Etliche tiine in Petël; anere, in iwersetsung skritoorye. Tiise xwestere sin wii een kroos militeer woo Yeehoowa penutst fer sayn wile mache. (Psal. 68:11) Es is taytlich tas Yeehoowa net ti xwestere siit wii wën se xwach weyere orer khee apiliteet hëte.

WII KHENE TI PRIITER LËRNE TI FRAAE SOO WII KOT PEHANTELE?

Priiter, fer se mërke ep mer ti xwestere pehantele soo wii Yeehoowa es macht, mise mer eerlich sin. Meyer mise unser ketanke un aanxtelung noo kuke. Fer tas hin kriin, mise mer hilef hon. Een tokter khan een raio-X maxiin penutse fer raus kriin ep een persoon sayn hërts kesunt orer krank is. Kraat soo, kuute fraaynte un Kot sayn Wort khene uns helfe raus fine ep unser mënung iwer ti fraae Kot kefalt orer net. Wii khene mer tiise hilef kriin?

Xprech mit een kuute fraaynt. (Xpr. 18:17) Meyer khene soo sorte frooche mache fer een fraaynt woo mer traue un woo liiplich un ferninftich is: ‘Mënst tuu tas ich ti xwestere kuut pehantele? Meechte se xpiire tas ich tëne respektiire? Khan ich was mache fer se peser pehantele?’ Wën tayn fraaynt xprecht iwer etliche aate wiis tuu tich ferpesere khanst, tuu tich net pelaytiche. Xtats tas, say wilich fer ti neetiche ënerunge mache.

Xtutiir Kot sayn Wort. Ti pest aat fer se wise ep mer ti xwestere kuut pehantele, is ti Piipel penutse fer uns helfe unser ketanke un aanxtelung noo kuke. (Hep. 4:12) Wën mer ti Piipel xtutiire, lërne mer iwer mëner woo ti fraae kuut pehantelt hon un etliche mëner woo tas net kemacht hon. Tan ferklayche mer sayn aktsyoone mit unseres. Meyer mise uf phase fer net ploos een wersikel noo kuke un tas penutse fer een ferkheert mënung iwer ti fraae unerxtitse. Xtats tas, sole mer phaar wersikele noo kuke fer se siin wii ti mëner ti fraae pehantele sole. Tas tuut uns helfe se ferxteen was Kot too triwer tenkt. Tsum payxpiil, tëm noo 1 Pheeter 3:7, sol een man eer fer sayn fraa kepe “wii eene xweecher waase”. b Wil tas saan tas se weenicher wii te man is — tas se weenicher xlauheet un apiliteete hot? Kewis net! Ferklaych Pheeter sayn wërter mit Kalater 3:26-29. Tiise wersikele tsayche tas Yeehoowa  fraae un mëner raus kesuucht hot fer mit Yeesus im himel rechiire. Wën mer ti Piipel xtutiire un mit een kuut fraaynt fertseele iwer wii mer ti fraae pehantele, khene mer lërne respekt fer ti fraae tsayche.

WII TUUN TI ELTESTE RESPEKT FER TI XWESTERE TSAYCHE?

Ti priiter in te kemaynt khene aach lërne ti xwestere kuut pehantele wën se tas payxpiil fon liipliche elteste noo mache. Wii tuun ti elteste tas payxpiil kepe iwer respekt fer ti xwestere tsayche? Kuk mool etliche aate.

Tii loope ti xwestere. Te aphostel Phaul hot een kuut payxpiil fer ti elteste kelos. Tee hot phaar xwestere keloopt in een priif woo eyer fer ti kemaynt in Roma kexrip hot. (Rom. 16:12) Xtel tich mool foer wii froo tiise xwestere kep sin wii Phaul sayn priif foer ti kemaynt kelees waar. Kraat soo, tuun ti elteste ti xwestere krooshërtslich loope weeche sayn kuute kwaliteete un ti aarwayt woo se fer Yeehoowa mache. Tas helft ti xwestere se wise tas ti kemaynt se respektiirt un weyert kept. Khan sin tas ti ufmuutiche wërter fon een elteste sin kraat was ti xwestere prayche soo lang wii se wayter Yeehoowa troy tiine. (Xpr. 15:23)

Wën ti elteste ti xwestere loope, sole sayn wërter eerlich un spetsiifix sin. Warom? Een xwester woo Jessica heest, saat: “Es is xeen wën ti priiter fer een xwester saan: ‘iwer kuut’. Awer es tuut uns noch mee uf muute wën ti priiter uns loope weeche was spetsiifixes. Tsum payxpiil, wën se uns loope wayl mer unser khiner in lërne ruych in te fersamlung plaype orer wayl mer tsayt hoole fer ti xtutënte tsu te fersamlunge pringe.” Wën ti elteste ti xwestere loope weeche was spetsiifixes, xpiire ti xwestere tas se neetich sin un tas se weyert in te kemaynt hon.

Tii horiche ti xwestere. Teemuutiche elteste erkhëne tas se net ti eensiche sin woo kuute itee  hon. Tii ferlange itee fer ti xwestere un heere mit acht wën se xpreche. Soo tuun ti elteste ti xwestere uf muute un nutse fer sich selepst pringe. Wii soo? Gerardo, een elteste woo in Petël tiint, saat: “Ich ferlange ti mënung fon te xwestere wayl tas helft mich mayn aarwayt peser mache. Ofts hon se mee tsayt in tiise aarwayt kexaft wii ti meyerste priiter.” In te kemaynt, fiile xwestere tiine wii pyoneerine un tes weeche, wise se fiil iwer ti layt fom teritooryum. Een elteste, woo Bryan heest, saat: “Unser xwestere hon fiile kwaliteete un apiliteete woo ti Orkanisatsyoon praycht. Soo mise mer nutse fon sayn speryens kriin!”

Kluuche elteste sole net sayn oore tsu mache fer ti itee fon te xwestere. Warom net? “Een xwester sayn mënung un speryens khene een pruuter helfe een sache peser ferxteen — saat een elteste woo Edward heest. — Tas helft tëm aach empatii ëntwikele.” (Xpr. 1:5) Als mool, khan een elteste een xwester sayn itee net penutse. Awer tee khan se tanke weeche sayn itee un wayl se sayn khëntnis keteelt hot.

Tii iipe ti xwestere. Kluuche elteste suuche oportuniteete fer ti xwestere iipe. Tii khene, tsum payxpiil, ti xwestere in lërne wii ti fersamlung fer ti preetich aarwayt fiire, tas se foer perayt sin wën khee ketaaftne pruuter tepay is. Ti elteste khene se aach iipe fer feramente un maxiine penutse tas se helfe khene in te aarwayt fer ti kepaye fon te Orkanisatsyoon paue un uf phase. In Petël, ti superintentente iipe ti xwestere fer phaar flichte erfiile — too tepay ti tinge hale un khaafe, ti rechnunge fon te Orkanisatsyoon uf phase, komputatoore prokrame pleene un soo wayter. Wën ti elteste ti xwestere iipe, tsayche se tas se ti xwestere siin wii layt woo ma traue khan un woo apiliteete hon.

Fiile xwestere penutse ti iipung woo se fon te elteste kriit hon fer nutse fer ti anere pringe. Tsum payxpiil: etliche xwestere penutse sayn iipung in te paueray fer anere helfe sayn hayser noch mool uf paue noo een natuer unklik. Anere xwestere sin keiipt kep fer in te puuplix preetich xafe; tii penutse tiise apiliteete fer anere xwestere iipe tas se aach too temit xafe khene. Wii xpiire sich ti xwestere iwer ti elteste woo tëne keiipt hon? Een xwester woo Jennifer heest, saat: “Wii ich in een paueray proyëkt fon een Raych Saal kexaft hon, hot een elteste tsayt kehool fer mich iipe. Tee hot ti aarwayt woo ich kemacht hon, kemërkt un hot mich too teweeche keloopt. Es waar soo kuut mit tëm xafe… Ich hon kexpiirt tas eyer mich weyert kep hot un tas eyer uf mich ketraut hot.”

KRISTLICHE FRAAE WII XWESTERE PEHANTELE — TI NUTSE WOO MER KRIIN

Soo wii Yeehoowa, liipe mer unser troye xwestere! Tes weeche, tuun mer se pehantele wii wën se teel fon unser familye weyere. (1 Tim. 5:1, 2) Meyer kepe tëne weyert un xafe kërn mit tëne. Un meyer sin froo wën se unser liip un unerxtitsung xpiire. Een xwester woo Vanessa heest, saat: “Ich sin aarich petanklich tsu Yeehoowa wayl ich teel fon sayn Orkanisatsyoon sin, woo fol priiter is woo mich fiil uf muute.” Een xwester in Taiwan saat: “Ich sin aarich froo tas Yeehoowa un sayn Orkanisatsyoon fiil weyert fer ti fraae kepe un tëne sayn xpiirunge respektiire. Tas ferxtërkt mayn klaape un lost mich noch petanklicher tas ich teel fon Yeehoowa sayn Orkanisatsyoon sin.”

Yeehoowa wërt wol aarich froo kepe wën eyer siit troye mëner woo ti fraae respektiire soo wii Tee es macht! (Xpr. 27:11) Benjamin, een elteste in Skotlant, saat: “Hayt, fiile mëner in te welt hon kaar khee respekt tsu te fraae. Tes weeche, wën unser xwestere im Raych Saal rin keen, sole mer uns sicher sin tas se sich keliipt un respektiirt xpiire.” Wole mer uns al aan xtrenge fer Yeehoowa noo mache un unser liipe xwestere pehantele mit te liip un respekt woo se fertiine. (Rom. 12:10)