Xpring tsu was too trin is

Tsum inhalt xpringe

LEEPES KEXICHT

Yeehoowa hot mayn kepeete imer kehoricht

Yeehoowa hot mayn kepeete imer kehoricht

EEN mool, wii ich 10 yoore alt waar, hon ich tsum himel fol xtërne kekukt. Tas hot mich uf kemuut mich kniie un peete. Ich hat khërtslich Yeehoowa khëne kelërnt, awer ich hon tëm ales kesaat was mich ketanke kemacht hot. Tat hot mayn fraayntxaft mit Yeehoowa, te “Heerer fon kepeete”, aan kefang — een fraayntxaft woo mayn leepe lang kehal hot. (Psal. 65:2) Ich wil kërn fertseele warom ich tsu een Kot kepeet hon woo ich kraat khëne kelërnt hat.

EEN PESUUCH WOO MAYN LEEPE KEËNERT HOT

Ich sin uf te welt khom in 22te teetsemper fon 1929, in Noville. In tiise kleen pikaat, ticht pay Bastogne, in te rechyoon fon Ardennes (Pëlxika), waare ploos 9 xtik lënter kewees. Ich tuun mich kërn traan tenke fon te frooe yoore woo ich mit mayn familye in te kolonii keleept hon. Ich un mayn yinger pruuter, Raymond, hon ti khii yeete taach kemelkt un imer in te ërntung kexaft. In unser pikaat, hon al mitsamer kexaft fer sich naner helfe.

Mit mayn familye in te plantaaj am xafe

Mayn eltere, Emile un Alice, waare katoolix kewees un tii sin yeete suntaach in te mes kang. Awer unkefeer im yoerkang 1939, sin pyoneere fon Ënglant tsu unser pikaat khom un hon een unerxraypung fom piichelche Consolação (hayt, Wacht uf!) tsu mayn papa aan kepoot. Mayn papa hot klaych kemërkt tas was ti piichelcher kesaat hon, waar woer kewees un tas hot tëm uf kemuut aan fange ti Piipel leese. Wii eyer noo kelos hot tsu te mes keen, hon unser nochpere, woo friier fraayntlich waare, sich keeche tëm kextelt. Tii wolte mayn papa tswinge in te Katoolix Khërich plaype, un tes weeche sin fiile tsënkeray pasiirt.

Es hot mich aarich traurich kelos ti opositsyoon keeche mayn papa siin. Tes weeche, hon ich Kot sayn hilef aan kehal im hërtslich kepeet woo ich am aanfang fertseelt hon. Ich sin aarich froo kep wii ti opositsyoon fon te nochpere sich lamsam ferlaycht hot. Tas hot mich sicher kelos tas Yeehoowa te “Heerer fon kepeete” is.

TAS LEEPE TORICH TE KRIICH

Tas nasistix Taytxlant hot Pëlxika iwerfal am 10te maay fon 1940. Tes weeche, is een kroos numer layt fom lant faart kang. Unser familye is tsum siit fom Frankraych aus keris. Wii mer kereest sin, sin mer als mool torich kefeerliche pletse kang, woo ti taytxe un frantseesixe militeer kekhëmpft hon.

Xpeeter, khonte mer tsurik tsu unser xtik lant keen, awer ti meyerste tinge woo mer hate, sin kextool kep. Ploos unser hunt, Bobbie, waar tat fer uns wilkhome. Weeche ales was pasiirt is, hon ich mich kefroot: ‘Warom kept es kriich un eelent?’

In mayn yunge yoore, hon ich een ticht fraayntxaft mit Yeehoowa ëntwikelt

Torich tiise tsayt, sin mer fiil uf kemuut kep mit te pesuuche fom pruuter Emile Schrantz, a een troye elteste woo aach een pyoneer waar. Tee hot torich ti Piipel taytlich ketsaycht warom es eelent kept un tee hot ti anere frooche woo ich iwer tas leepe hat, keantwort. Ich hon een tiifer fraayntxaft mit Yeehoowa ëntwikelt un ich sin mich sicher kep tas eyer een Kot fon liip is.

Soo kaar foer tas ën fom kriich, waar es meechlich fer unser familye mee kontakt mit te priiter hon. In akust fon 1943, hot te pruuter José-Nicolas Minet unser xtik lant pesuucht fer een reet mache. Tee hot kefroot: “Weer wil sich taafe lose?” Mayn papa hot sayn hant kehoopt un ich hon tas selwiche kemacht. Meyer hon uns taafe kelos in een kleen flus neewich unser haus.

In teetsemper fon 1944, hot Taytxlant sayn letste kroos atak im oëst fon Europa kemacht. Tas waar pekhant wii te Khampf fon Ardennes. Meyer hon ticht kewoont fom plats woo tiise khampf pasiirt is un meyer miste uns neekst een moonat in unser keeler ferxtekele. Eene taach, wii ich tas fiitsaych fitere kang sin, hon se pompe keeche unser lant kexoos un tas hot te xop sayn tach fernicht. Eene amerikanix soltaat, woo im xop waar, hot tsu mich kexraayt: “Lee tich ufm pootem!” Ich sin kexprung un hon mich neewich tëm keleet. Too hot eyer sayn kapaset iwer mayn khop ketuun fer mich xitse.

KAYSTLICH WAKSUNG

In unser hoochtsayt

Noom kriich, khonte mer ofts mit te priiter fertseele in te kemaynt in Liège, unkefeer 90 km am nort fon woo mer waare. Mit te tsayt, khonte mer een kleen xtuutyum krup in Bastogne uf mache. Ich hon aan kefang se xafe mit etwas woo se tuun hat mit xtaye un ich hon ti xans kriit fer se xtutiire fer een atwokaat sin. Xpeeter hon ich in een skritooryum fon te rechiirung kexaft. In 1951, hon mer een kleen sirkuyt konkrës in Bastogne orkanisiirt. Unkefeer 100 layt sin khom, too tepay een flaysich pyoneerin, Elly Reuter. Tii hat 50 km mit sayn tswaayraat kefaar fer pis tsum konkrës khome. Meyer hate uns klaych kërn un meyer hon uns ferloopt. Elly hat een inlaatung kriit fer ti Xileat Xuul in te Fereenichte Xtaate fon Amërika mache. Tii hot tsu te haupst sets kexrip fer aus leye warom se ti inlaatung net aan nëme khent. Te pruuter Nathan Knorr, woo Kot sayn folek in tiise tsayt kefiirt hot, hot keantwort tas fiilaycht eene taach khent se ti Xileat Xuul mit sayn man mache. Meyer hon uns kehayrat in feepruer fon 1953.

Elly un unser soon, Serge

Im selwiche yoer, hon ich un Elly te konkrës Kemaynxaft fon te Nay Welt kekukt, woo kehal waar im Yankee Xtaatyum (Nay York). Tat hot een pruuter mich een kuut aarwayt aan kepoot un tee hot mich in kelaat tsu te Fereenichte Xtaate fon Amërika khome. Noo tas mer too triwer kepeet hon, hon ich un Elly ëntxlist tiise inlaatung net aan nëme un tsurik tsu Pëlxika keen. Soo khonte mer te kleen krup mit 10 puplikatoore in Bastogne wayter pay xteen. Im neekste yoer, sin mer aarich froo kep wii unser kleene puup, Serge, uf te welt khom is. Es is xaat, awer 7 moonate xpeeter, is Serge krank kep un is kextorep. Meyer hon unser trauriche hërtse tsu Yeehoowa uf kemacht in kepeet. Un ti sicher hofnung fom ufxtaye hot uns ferxtërkt.

FOL TSAYT TIINST

In oktooper fon 1961, hon ich een halpe taach aarwayt kefun, woo mich lose teet pyoneer wëre. Awer im selwiche taach, hot te tiiner fon te filyaal in Pëlxika mich telefoniirt. Tee hot mich kefroot ep ich aan fange khent wii sirkuyt superintentent tiine. Ich hon tëm kefroot: “Meechte mer khene een tsayt wii pyoneere tiine eep mer tiise insetsung aan nëme?” Te pruuter hot es aan kenom. Meyer hon 8 moonate wii pyoneere ketiint un tan in te sirkuyt aarwayt aan kefang in septemper fon 1962.

Meyer hon 2 yoore in te sirkuyt kexaft, un tan sin mer in kelaat kep fer se tiine im Petël in Pruxëlas. Meyer hon tat aan kefang se tiine in oktooper fon 1964. In tiise insetsung, hon mer fiile seechen kriit. Klaych noom pesuuch fom pruuter Knorr, in 1965, sin ich wii te tiiner fon te filyaal in kesetst kep, etwas woo ich net am waarte waar. Xpeeter, waare ich un Elly in kelaat ti 41te klas fon te Xileat Xuul mache. Was te pruuter Knorr 13 yoore tsurik kesaat hat, hot sich yets erfiilt! Noo te xuul fërtich mache, sin mer tsurik tsum Petël in Pëlxika khom.

ICH XITSE TI RECHTE FON YEEHOOWA SAYN TSAYER

Torich ti yoore, hat ich te wunerlich priwilëj fer mayn khëntnis iwer tas kesets penutse fer unser frayheet fon aanpeetung in Europa un in anere pletse xitse. (Fili. 1:7) Tes weeche, hat ich kontakt mit ofitseer fon mee wii 55 lënter woo unser aarwayt ferpoot waar orer krënse hat. Xtats fer tiise ofitseer saan tas ich speryens wii atwokaat hat, hon ich kesaat tas ich “Kot sayn tiiner” waar. Ich hon imer Yeehoowa sayn oryentiirung in kepeet ferlangt, wayl ich wust tas “tëm kheenich [orer te richter] sayn hërts is wii waser xtroome in Yeehoowa sayn hënt. Tee lenkt es hin pis woo eyer wil”. (Xpr. 21:1)

Ich tenke mich noch traan een kexpreech woo ich hat mit een mitkliit fon te Europeeyxe Parlament. Ich hon haufe mool ferlangt fer mit tëm fertseele. Tsum xlus, hot eyer es aan kenom. Tee hot kesaat: “Ich kepe tich 5 minute; ploos tas.” Ich hon mayn khop kepoo un aan kefang se peete. Tiise man is unruych kep un hot mich kefroot was ich am mache waar. Ich hon mayn khop uf kehoopt un tëm kesaat: “Ich hon Kot ketankt, wayls tuu eene fon sayne tiiner pist.” “Was wilst tuu saan?” — hot eyer mich kefroot. Ich hon tëm Romaaner 13:4 ketsaycht. Weeche sayn relichyoon, hot eyer ti Piipel respektiirt; soo tiise tekst hot sayn acht keruuft. Was fer waar te resultaat? Tee hot halp xtun mit mich kexproch un unser fersamlung waar mechtich kuut kewees. Tee hot soo kaar kesaat tas eyer ti aarwayt fon Yeehoowa sayn Tsayer respektiirt hot.

Torich ti yoore, hot Yeehoowa sayn folek fiile khëmpf in europeeyxe kerichte kehat woo se tuun hate mit neutraliteet, khiner uf phase, xtaye un fiil mee. Ich hat ti wunerlich xans fer mit mayn aychne aue siin wii Yeehoowa uns keholef hot tiise prosëse kewine. Yeehoowa sayn Tsayer hon mee wii 140 prosëse im Europeeyxe Kericht fon Mënxliche Rechte kewun!

TI AARWAYT IN KUPA KRIIT MEE FRAYHEET

Xpeeter, hon ich kexaft mim pruuter Philip Brumley, fon te haupst sets, un mim pruuter Valter Farneti, fon Itaalya. Meyer wolte unser priiter un xwestere in Kupa helfe Yeehoowa mit mee frayheet tiine, wayl unser aarwayt tat ferpoot waar. Ich hon tsu te kupanix empayxata in Pëlxika kexrip. Tan hon ich mich fersamelt mim ofitseer woo unser situatsyoon uf phase teet. Ti rechiirung in Kupa hot unser aarwayt ferpoot wayl se etliche tinge net kuut ferxtan hon. Awer torich unser eyerst fersamlung hon mer es net hin kriit tas resolwiire.

Mit Philip Brumley un Valter Farneti torich eene fon unser pesuuche tsu Kupa, in te yoore 1990

Meyer hon Yeehoowa sayn oryentiirung in kepeet ferlangt; tan hon mer een erlaupnis ferlangt fer 5.000 Piipele tsu Kupa xike un tii hon es aan kenom. Ti Piipele sin in Kupa hin khom un waare mit te priiter keteelt. Tas hot uns sicher kelos tas Yeehoowa unser aarwayt am seechne waar. Meyer hon tan een erlaupnis ferlangt fer 27.500 Piipele xike. Ti rechiirung hot tas aach aan kenom. Unser priiter un xwestere in Kupa helfe sayn aychne Piipel hon, hot mich fiil frooheet keprung.

Ich hon Kupa fiil mool pesuucht fer se helfe unser rechte tat xitse. Tes weeche, khont ich een kuut fraayntxaft mache mit fiile fon te ofitseer tat.

MEYER HELFE UNSER PRIITER IN RUANTA

In 1994, sin mee wii 1.000.000 layt wyolënt um keprung kep in een xroo umpringeray keeche ti tutsi in Ruanta. Es is xaat, awer soo kaar etliche fon unser priiter un xwestere sin um keprung kep. Klaych, waar een krup priiter in kesetst fer umaniteer hilef fer ti priiter fon tiise lant kepe.

Wii unser krup tsu Kigali, ti haupst xtat, khom is, hon mer kesiin tas ti iwersetsung skritooryum un tas plats woo ti puplikatsyoone keplip sin, waare fol leeche weeche ti xiise. Meyer hon fiile trauriche kexichte keheert fon priiter un xwestere woo mit een fakon um keprung waare. Awer meyer hon aach kexichte keheert iwer wii ti priiter sich naner keholef hon. Tsum payxpiil, meyer hon een tutsi pruuter khëne kelërnt woo waar in een loch im krunt torich 28 taache ferxtekelt. Een hutu familye, woo priiter waare, hot tëm kextist. Torich een fersamlung in Kigali, hon mer uns aan kextrengt fer mee wii 900 priiter un xwestere treeste un uf muute.

Links: Een puuch woo kexoos kep is in unser iwersetsung skritooryum

Rechts: Ich xafe mit te umaniteer hilef

Tan, sin mer tsu Sayre kang (hayt, ti Konko Temokraatix Repuuplik). Meyer sin fiile priiter un xwestere fon Ruanta suuche keen, woo aus keris sin tsu te khëmp neewich ti Goma xtat. Meyer hon se net kefun; soo hon mer kepeet un Yeehoowa ferlangt uns tsu tëne nëme. Wii mer kesiin hon yemant tsu uns am khome, hon mer tëm kefroot ep eyer een Yeehoowa sayn Tsayer kekhënt hot. “Yawool, ich sin Yeehoowa sayn Tsayer — hot eyer keantwort. — Ich teet aych kërn nëme pis te umaniteer hilef komisyoon.” Meyer hate tan een ufmuutich fersamlung mit tiise komisyoon. Xpeeter hon mer uns fersamelt mit unkefeer 1.600 priiter un xwestere fer tëne treeste un uf muute. Meyer hon aach tsu tëne een priif fon te Rechiirente Khërperxaft kelees. Ti priiter un xwestere sin mechtich froo mit tiise wërter kep: “Meyer tuun imer weeche aych peete. Meyer wise tas Yeehoowa aych net im xtich lose tuut.” Tiise wërter fon te Rechiirente Khërperxaft hon sich wërklich erfiilt. Hayt, kept es mee wii 30.000 Yeehoowa sayn Tsayer in Ruanta, woo Kot froo tiine tuun.

ICH WIL TROY PLAYPE

Mayn liipe fraa Elly is in 2011 kextorep. Meyer waare neekst 58 yoore ferhayrat, awer Yeehoowa hot mich ketreest wii ich mit tëm fertseelt hon iwer mayn trauer. Es hot mich aach keholef ti kuute notisye mit mayn nochpere teele.

Opwool ich xon mee wii 90 yoore alt sin, tuun ich noch yeete woch preetiche. Ich sin aach froo tas ich khan ti Rechts Apteelung too in Pëlxika helfe, mayn speryens mit te anere teele, un ti yunge woo tsu Petël khome, uf muute.

Unkefeer 84 yoore tsurik, hon ich mayn eyerst kepeet tsu Yeehoowa kemacht. Tas waar te aanfang fon een wunerlich “rees” woo mich imer tichter pay Tëm xaft. Ich sin aarich petanklich tsu Yeehoowa, tas eyer mayn kepeete imer kehoricht hot. (Psal. 66:19) b

a Te pruuter Schrantz sayn leepes kexicht xteet in A Sentinela 1te Maay fon 1974, sayte 282-286.

b Soo lang wii tiise artikel in kericht waar, is te pruuter Marcel Gillet im toot in kexloof, am 4te feepruer fon 2023.