WAS PASIIRT IS: Fiile relichyeese un politixe fiirer hon sich aan kextrengt fer te Piipel sayn pexeet ferxtekele. Ofts mool hon se sayn autoriteet penutst, tas ti layt khee Piipel mache, iwersetse un soo kaar khee Piipel khonte hon. Kuk tswaay payxpiile:

• Soo unkefeer 167 foer Kristus: Te Kheenich Antyokus Epifanyus wolt ti yuute tswinge, tas tii solte tsu ti kreekix relichyoon rom keen. Un soo hot eyer ti kanse Hepreeyxe Xrifte fernicht, woo hayt kekhënt sin wii tas Alte Testamënt. Te kexichtsman Heinrich Graetz hot kexrip, tas te Kheenich kexikt hot, ti kesets role “ferrayse un ferprëne, een tuun woo tii es kefun hon. Un tii woo ti role keleest hon, fer kraft un troost se kriin, hon se um keprung.

• Mitel Yoerheet: Etliche khatoolixe fiirer sin pees woer, wayl ti mitkliiter fon sayne khërich hon ti Piipel kepreeticht, xtats ti katoolixe kesetse in kelërnt. Wën se een persoon aan ketrof hon, woo ti piiplixe piicher keleest hot (wëns net tas puuch Salmo in lataynix waar) is tee wii herege orer repeelix kenënt woer. In een fiirer fersamlung fon te khërich, hon se soo een aanreet kep: “Teyer solt troy sin un acht kepe, fer ti repeelixe in ale hayser imer suuche, woo teyer tenkt, tat khent yemant sin, un kukt soo kaar in pletse unich te eyert. In tëm haus, woo teyer een repeelixe aan treft, tas haus sol fernicht wëre.”

Wën ti faynte fon te Piipel, tii fernicht hete, tan weyer aach sayn pexeet ferxwun kep.

WII TI PIIPEL IWERLEEPT HOT: Ti aanxtrengunge fon Antyokus Epifanyus hon sich ploos uf te natsyoon fon Israel konsentriirt. Awer waare noch yuute uf fiil anere pletse. Ti xtuutiirte layt klaape, tas in Yeesus sayn tsayt, hon mee wii 60 % fon te yuute net in Israel kewoont. In tëne sayn sinakooke hon ti yuute ti Xrifte fon te Piipel kuut uf kehop. Tii sin torich fiile xeneratsyoone penutst woer un soo kaar ti kriste hon tii penutst.​—Atos 15:21.

In te Mitel Yoerheet, ti layt woo ti Piipel keliipt hon, sin keyacht woer, awer tii hon wayter ti Xrifte iwersetst un ap kexrip. Unkefeer in te yoere 1450, hon se ti truk maxiin aus kekluucht. Awer foer tas khan sin, tas es teele fon te Piipel xon in 33 xprooche kep hot! Fon tat aan fat is ti Piipel wii noch nii foer heer, iwersetst un ketrukt woer.

RESULTAAT: Ti Piipel is keyacht woer fon kewaltiche layt wii relichyeese fiirer un kheeniche. Opwool tas pasiirt is, is es tas puuch woo te meyerst in te kans welt aus keteelt kep is un in te meyeste xprooche iwersetst woer is! Tiise puuch hot ti kesetse un ti xprooche fon etliche lenter influensiirt, un aach tas leepe fon milyoone layt petrof.