1. Wii kroos is te klaape aan maxii?

 “IN Afrika, hots khee tswek frooe eps hekser kept orer net”, saat tas puuch African Traditional Religion (Afrikanix Tratitsyonaal Relichyoon). Es saat noch: “Wayl fer ti afrikaner, ekaal ep se raych orer aarm sin, is ti hekseray een wichtich wërklichkheet”. Unich tii woo klaape aan maxii un hekseray, sin layt woo net leese khene un sin aach tii woo kuut in kelërnt sin. Relichyeese xëfe fom islamismus un fon te kristenthum klaape aach aan tiise tinge.

2. Soo wii se in Afrika klaape, fon woo khomt tas kaystlich kraft?

² In Afrika klaape se tas es een kaystlich kraft kept. Kot kontroliirt tiise kraft. Ti kayste un foerfatere khene aach tiise kraft penutse. Etliche mënxe wise aach wii tas penutse, fer kuutes mache (ways maxii), orer fer xlechtes mache (xwarts maxii). 

3. Was is xwarts maxii, un was tenke ti layt tas tii khent mache?

³ Ti xwarts maxii wërt penutst fer faynte. Tii woo tas penutse klaape tas se kraft hon fer xpekmays, feechel, mike un anere tiere xike fer aan ti layt keen. Fiil klaape tas ti xwarts maxii pringt ti kriich, macht tas ti layt khee khiner hon, pringt krankheete un soo kaar te toot.

4. Was tuun fiil klaape iwich hekseray un was saan etliche woo tas kemacht hon?

⁴ Hekseray hot fiil se tuun mit xwarts maxii. Ti layt saan tas ti hekser iire khërper im xtich khene lose oomts un wayt wech fliie, fer anere hekser aan trefe; orer fer lamsam ti anere sayn leepe fernichte. Tiise ausketachtne kexichte, tas ti hekser iire khërper tuun foran xloofe in iire pet, halt sich aan was layt woo ti hekseray im xtich kelos hon, fertseele. Tsum payxpiil, een afrikanix piichelche xprecht iwich layt woo hekser waare (haupstseechlich yunge meet), woo kesaat hëte: “Ich hon 150 mënxe um kepracht torich motosikel unfal.” “Ich hon finef khiner um kepracht wayl ich iire kans pluut aus kesof hon.” “Ich hon tray fon mayn xetsye um kepracht wayl se net mee foran namoriire wolte.”

5. Was is ways maxii un wii wërt se kemacht?

⁵ Ti layt klaape tas ti ways maxii kept xuts keeche tas xlechte. Tii woo mit tiise maxii um keen, traan maxiche finger ring un aarmpent. Tii trinke metitsiin un pesalpe iire khërper fer sich xitse. Tii ferxtekele im haus orer im pootem tinge woo, tëm noo iire klaape, kraft hëte fer xitse. Tii klaape aan amulete woo hon tekste fom Alkoran orer fon te Piipel.

6. Was hat Satanaas un sayn temoone friier kemacht un wii sole mer sayn macht aan siin?

⁶ Is woer tas Satanaas un sayn temoone kefeerliche faynte fon te mënxe sin. Tii hon macht fer sich in ti mënxe sayn ketanke un leepe rin mexe. Un friier, sin se soo kaar in mënxliche un tiere khërper rin kang un hon sich tii iwernom. (Matheus 12:43-45) Opwool mer wise tas se macht hon, meyer sole net tenke tas se mee macht hon wii se wërklich hon.

7. Aan was wil Satanaas hon tas mer klaape sole un mit was is tas ferklaycht?

⁷ Satanaas wees kuut wii ti layt hinerkeen. Tee macht tas ti layt klaape tas tee mee macht hot wiis wërklich is. Tsum payxpiil, im kriich, in een afrikanix lant, soltaate hon autyo ekipamënte penutst fer ti faynte angst mache. Eep se keeche tëne kang sin, hon ti soltaate autyos kexpiilt woo noo macht tas kerumpelts fon kewaltiche wafe. Tii wolte hon tas ti faynte solte tenke tas een xtarke militeer mit fiile wafe keeche iir keengt. Kraat soo, wil Satanaas hon tas ti layt tenke solte tas eyer een mechtich kroos macht hot. Sayn opjetiiw is tëne angst mache tas se sole sayne wile mache un net Yeehoowa sayne. Yets wole mer leese iwich tray liie woo te Taywel wil tas mer klaape sole.

8. Was is een fon Satanaas sayn liie?

⁸ Een fom Taywel sayn liieray is: Niks xlechtes pasiirt umsonst; tas xlechte woo pasiirt, woo yemant net keeche uns kemacht hot, pasiirt torich ti kayste sayn macht. Tsum payxpiil, wole mer saan tas een khint xtërpt fon malarya. Ma wees tas malarya een krankheet is woo ti moskite aus traan. Awer im xtant, klaapt ma aach tas yemant hekseray penutst hot fer een moskit xike fer iire khint phike.

9. Wii tsaycht ti Piipel tas net Satanaas yeete propleeme pringt?

⁹ Ale tëm Satanaas xlechtes keeche uns mache khan, is ferkheert tenke tas ale xlechtes woo pasiirt hot tee kemacht. Ti Piipel saat: “[Tas sin] net imer ti xnële [woo] tas xpringe kewine, un net imer ti xtarke [woo] te khampf kewine; aach tuun ti kluuche net imer was tsu ese hon, un ti xlaue sin net imer raych, weer khëntnis hot tuut sich net imer kuut traan kepe, wayl ti tsayt un tinge woo mer net waarte, iwer al khome.” (Eklesyastes 9:11) Een xpringer is im xtant xnëler wii ti anere, awer khan sin tas tee net kewint. Etwas woo net kewaart wërt khan mache tas tee ferliirt. Tee khan xtolpere un fale; orer khan iim xlecht aan sin; orer sich wee mache. Tas khan pasiire mit yeete eene. Tas is net tings woo te Taywel macht, orer torich hekseray — tas tuut noore pasiire.

10. Was wërt kesaat iwich hekser un wii wise mer tas es liieray is?

¹⁰ Een tsweete lii fom Taywel is: Ti hekser khene iire aychne khërper im xtich lose un nachts reese fer sich aan trefe mit anere hekser orer fer ti anere sayn leepe lamsam fernichte. Wën ti hekser tas mache khene, was keet wërklich aus tëne iire khërper? Wii mer xon kesiin hon, ti seel is net etwas woo aus te mënx khan keen. Un noch: te kayst is tas leepe kraft woo enerxii kept fer unser khërper, un tee khan niks mache ausm khërper.

11. Wii wise mer tas ti hekser khene net aus iire aychne khërper raus keen? Klaapst tuu tas tas soo weyer?

¹¹ Ti seel un aach net te kayst khene aus te khërper keen fer etwas kuutes orer xlechtes mache. Soo, khene ti hekser net aus iire aychne khërper raus keen. Tii mache net was se saan orer tenke woo se kemacht hëte.

12. Wii macht Satanaas ti layt klaape tas se etwas kemacht hëte woo se wërklich net kemacht hon?

¹² Wii khan aus keleet wëre was tii woo mit hekseray tsu tuun hon saan? Satanaas khan ti layt klaape mache tas se etwas mit kemacht hon woo wërklich net pasiirt is. Tee khan mache tas ti layt klaape tas se etwas kesiin, keheert orer kemacht hon woo se wërklich net kesiin, keheert orer kemacht hon. Soo, fersuucht Satanaas ti layt fon Yeehoowa ap lenke un se klaape mache tas ti Piipel ferkheert is.

13. (a) Is ti ways maxii was kuutes? (b) Was saat ti Piipel iwich maxii?

¹³ Ti trit lii is: Ways maxii is was kuutes. Ti layt klaape tas ti ways maxii sich keeche ti xwarts maxii xtelt. Ti Piipel macht khee unerxiit unich ways orer xwarts maxii. Ti Piipel saat tas ale sort maxii ferkheert is. Tenk aan ti kesetse woo Yeehoowa fer ti natsyoon fon Israël kep hot iwich maxii un iwich tii woo too mit tsu tuun hon:

•   “Teyer solt net  . . . mit maxii hantele.” (Lewiitikus 19:26) 

•   “Te man orer ti fraa woo kayste aan ruuft orer woo te tsukhunft in foer raus saat, mus sicher toot kemacht wëre.” (Lewiitikus 20:27) 

•   “Es sol uner aych nimant kepe woo  . . . hekseray traypt orer eene woo tsayche aus leet orer eene hekser, yemant woo ti anere ferhekst, orer yemant woo kayster aan ruuft.” (Teuteronoomyum 18:10-14) 

14. Warom hot Yeehoowa kesetse kemacht keeche maxii?

¹⁴ Tiise kesetse tsayche taytlich tas Yeehoowa wolt net hon tas sayn folek solt mit maxii hantele. Yeehoowa hat sayn folek tiise kesetse kep wayl eyer se keliipt hot un wolt net tas se solte sklaawe fon angst un awerklaape sin. Tee wolt net tas ti temoone solte sayn folek kweele.  

15. Wii tsaycht ti Piipel tas Yeehoowa mee macht hot wii Satanaas?

¹⁵ Ti Piipel tsaycht net kenau was ti temoone mache khene orer net. Awer tii tsaycht kans taytlich tas Yeehoowa mee macht hot wii Satanaas un sayn temoone. Yeehoowa hot kemacht tas te Taywel aus tëm himel raus keworeft is woer. (Apokalipsis 12:9) Mërk aach tas Satanaas erlaupnis ferlangt hot fer Yoop proope. Awer te hat aan keheert was Kot saat — tas eyer thërft net Yoop um pringe. (Yoop 2:4-6)

16. Weer khan uns xitse?

¹⁶ Xpriiche 18:10 saat: “Yeehoowa sayn naame is een xtark thorm. Te kerecht xpringt tat rin un kriit xuts.” Soo, mise mer noo Yeehoowa suuche fer xuts kriin. Yeehoowa sayn tiine keen net maxii orer hekseray noo fer sich xitse keeche etwas xlechtes woo Satanaas un sayn temoone mache khene, un tii hon aach khee angst fon hekseray. Yeehoowa sayn tiine klaape aan was ti Piipel saat: “Wayl Yeehoowa sayn aue kuke ti kans eyert; soo khan eyer mit sayn kraft ti mënxe helfe woo tëm mit kans hërts liipe.” (2 Kroonike 16:9)

17. Was fer sicherheet kept Tyako 4:7 uns, awer was mise mer mache?

¹⁷ Tuu khanst tich aach kexitst xpiire wëns tuu Yeehoowa tiinst. Tyako 4:7 saat: “Tes weeche, tuut aych unich Kot sayn autoriteet xtele, awer tuut aych keeche te Taywel xtele, un tee tuut fon aych aus rayse.” Wëns tuu te woere Kot tiinst un heerst iim aan, khanst tich sicher sin tas Yeehoowa wërt tich xitse.