Ka tsuʼuw jawaʼ a tákuy

Kit kʼalej ti índice

AJUMTALÁB 03

¿Chubax i éjtowal ki belaʼ jawaʼ in ulal an Biblia?

¿Chubax i éjtowal ki belaʼ jawaʼ in ulal an Biblia?

Ban Biblia i elál yan i exobchixtaláb ani i kaw axi tu kanatbedhál. Walám tatáʼ jayej a leʼak max ka exlaʼ jawaʼ in ulal an Biblia pero a tsʼejnál max kit kʼambiyat. Kom an Biblia lej biyalits, ¿walám belej in éjtowal tu ku tólmiy? ¿Chubax neʼets ku kʼwajiy al jun i ít Tsabál antsanáʼ jantʼiniʼ in ulal an Biblia? Waʼats yan i atikláb axi in belálits kʼal axéʼ, jajáʼchik in leʼ ti tejwamédhanchij jaleʼ in belál, ani tam, tataʼ neʼets ka uluw max jayej neʼets ka belaʼ.

1. ¿Chubax watʼey jawaʼ in ulal an Biblia?

An Biblia in ulal abal jawaʼ dhuchadh tanáʼ «chubax watʼey» (Eclesiastés 12:​10). Jayej an atiklábchik axi u olnáb ti Biblia chubax kʼwajiy (ka ajiy Lucas 1:3 ani 3:​1, 2). Yan i atikláb axi in exobnál jawaʼ watʼey ti biyál, in tʼajamalchik ti kwéntaj abal an atiklábchik axi u bijiyáb ti Biblia chubax kʼwajiy. An bichow ani an kwénchal axi u olnáb tanaʼ chubax waʼtsin ani abal patal jawaʼ in olnál an Biblia chubax watʼenek.

2. Max an Biblia biyalits ti dhuchnének, ¿jaleʼ i belál abal chubax jawaʼ tu olchál?

An Biblia etsʼey in olnámal yan jantʼoj axi an atiklábchik ítekʼij tin exlamal. Jun i tʼipláb, in olnál jantʼiniʼ ti kʼwajat tsʼejkadh an éb ani an tsabál. Tam ti dhuchan an Biblia, waʼatsak yan i tsalap tin kwéntaj axéʼ. Jaxtám yan i atikláb axi exoblámadh in tʼajámal ti kwéntaj abal chubax jawaʼ in ulal an Biblia. In lej tomnál ki belaʼ «abal jawaʼ in ulal an Biblia etsʼey neʼets ka eyan» (Salmo 111:8).

3. ¿Jaleʼ i belál abal jawaʼ tu olchál an Biblia chubax neʼets ka putun?

An Biblia in olnál yan «i kaw axi putnénekits ani axi neʼetsej ka putun» (Isaías 46:​10). Ti Biblia i elál yan i kaw axi uluwat kʼal yan i támub okʼxidh ka putun. Jayej in ólnaʼ ma ti biyál patal jawaʼ xowéʼ kʼwajat ti watʼel ban tsabál. Al axéʼ xi ajumtaláb neʼets ka tsuʼuw abal putnének yan i kaw axi in olnál an Biblia. Neʼets ka lej kulbétnaʼ ka tsuʼuw jantʼiniʼ ti putun.

ABAL KA EXÓBNAʼ MÁS

Tejéʼ neʼets ki tsuʼuw abal jawaʼ yan i atikláb ítekʼij tin exlámal an Biblia biyálits tin olnálak. Jayej neʼets ki tsuʼuw jantʼiniʼ ti putnének yan i kaw axi kʼwajat ti Biblia.

4. Jawaʼ yan i atikláb xowéykʼij tin exlámal an Biblia biyálits tin ulumal

In tʼajál yan i támub u tsalpayábak abal an tsabál kitkímtej kʼal jantʼoj. Ka tsuʼuwchik an VIDEO.

Ka tsuʼuw jawaʼ dhuchan in tʼajál 3.500 i támub ban libro in kʼál a Job. Ka ajiychik Job 26:7 ani ka tsálpaychik kʼal axéʼ:

  • ¿Jaleʼ i jikʼpál abal an Biblia biyálits in olnál abal an tsabál «yab juʼtáj ti palat»?

An Biblia in olnál juʼtáj tu cheʼel an jaʼ. An kʼakʼal in dhikedhál an jaʼ ani in dhaykʼál abal ti éb jantʼiniʼ i tokow, talbél u jólnalits an áb. An atiklábchik ítekʼij tin exlámal axéʼ, in tʼajál 200 i támub. Pero an Biblia biyálits tin olnámal, in tʼajál miles i támub. Ka ajiychik Job 36:​27, 28 ani ka tsálpaychik kʼal axéʼ:

  • ¿Jantʼoj a tsálpayal kʼal axéʼ xi kaw axi an Biblia biyálits tin ulumal?

  • ¿A tsálpayal abal neʼets ti tólmiy axéʼchik xi textos abal ka belaʼ más kʼal an Biblia?

5. An Biblia in okʼxidh ólnaʼ jawaʼ neʼetsak ka watʼey

Ka ajiychik Isaías 44:27-​45:2 ani ka tsálpaychik kʼal axéʼ:

  • ¿Jantʼoj in uluw an Biblia 200 i támub okʼxidh abal neʼetsak ka watʼey kʼal a Babilonia?

Jawaʼ yan i atikláb itekʼij tin exlámal, in tejwamedhál abal 539 i támub okʼxidh ka waʼtsin a Cristo, a Ciro in ókʼnaʼ an persas abal kin otsánchij a Babilonia. Okʼox in tsʼéjkanchij kʼeʼat in bélil an jaʼ, talbél in éjtowchik ka otsits ban bichow kom an babilonios in jílaʼchik jebél an wiʼleb, yabchik in yéjenchij ka pejéxin. Wátʼenekits 2.500 i támub ti ijkáj a Babilonia ani yab jitaʼ wíchenek kin kubaʼ. Xoweʼ ki tsuʼuw jantʼoj más in ulal an Biblia tin kwéntaj a Babilonia

Ka ajiychik Isaías 13:​19, 20 ani ka tsálpaychik kʼal axéʼ:

  • ¿Jantʼiniʼ ti putun axéʼ xi kaw?

Antsanáʼ ti jilkʼon a Babilonia, ti Irak

6. Jawaʼ kʼwajat ti watʼel xowéʼ, an Biblia biyalits in olnámal

An Biblia in ulal abal u kʼwajatits tu kʼwajíl tin «taltal axéʼ an xeʼtsintaláb» (2 Timoteo 3:1). Ka tsuʼuw jantʼoj in ulal an Biblia abal neʼetsak ka tejwaméj xowéʼ.

Ka ajiychik Mateo 24:​6, 7 ani ka tsálpaychik kʼal axéʼ:

  • ¿Jantʼoj in ulal an Biblia abal neʼetsak ka watʼey tin taltal axéʼ an xeʼtsintaláb?

Ka ajiychik 2 Timoteo 3:​1-5 ani ka tsálpaychik kʼal axéʼ:

  • ¿Jantʼoj in ulal an Biblia abal neʼetsak kin tʼajaʼ an atiklábchik tin taltal axéʼ an xeʼtsintaláb?

  • ¿Jawaʼ a tsuʼumal abal in lej tʼajál an atiklábchik?

JAWAʼ TALCHIK IN TSÁLPAYAL: «Jawaʼ in ulal an Biblia pel in tsalápil i inik».

  • ¿Jaleʼ a lej belál abal chubax jawaʼ in ulal an Biblia?

JAWAʼ I EXOBNÁMAL

I lej belál kʼal jawaʼ in ulal an Biblia kom yan i kaw axi tanáʼ in olnál chubax putnének. Jayej kom tu ólchal jawaʼ watʼenek ti biyál ani kom tu ólchal yan jantʼoj axi an atiklábchik ítekʼij tin exlámal.

Ki tʼilaʼ jawaʼ i exóbnaʼ

  • ¿Chubax watʼey jawaʼ in ulal an Biblia o pel in alkʼidh tʼilab i inik?

  • ¿Jantʼiniʼ in tejwamedhál jawaʼ yan i atikláb itekʼij tin exlámal, abal chubax jawaʼ in ulal an Biblia?

  • ¿A belál abal an Biblia tu ólchal jawaʼ neʼets ka watʼey? ¿Jaleʼ a belál?

Jawaʼ a éjtowalej ka tʼajaʼ

KA EXÓBNAʼ JANTʼOJ ÍT

¿Jaleʼ i exlál abal u kʼwajat «tin taltal axéʼ an xeʼtsintaláb»?

«Kʼwajat ti putnal akak i kaw axi an Biblia biyál in ulamal» (La Atalaya, 1 de mayo de 2011)

Ka exlaʼ jantʼiniʼ ti putun jawaʼ an Biblia in uluw tin kwéntaj a Grecia.

Tam ki tsuʼuw «jantʼiniʼ u putnal jawaʼ an Biblia in ulal», tu pidhál i tsapláb 5:​22

Ka tsuʼuw jantʼiniʼ in jalkʼuy in tsalápil jun i inik tam tin tʼajaʼ ti kwéntaj abal jawaʼ in ulal an Biblia chubax u putnal.

«Yab u belalak kʼal a Dios» (La Atalaya, núm. 5 2017)