1. ¿Jantʼoj in atsʼál talchik tam u kalel ti ólnom? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

 WAWÁʼ i olnál an alwaʼ kaw kom i kʼanidhál a Jehová ani jayej i léʼ abal an atiklábchik kin exlaʼ Jajáʼ. Yan i epchalchik in kulbetnál an olnomtaláb, pero waʼats kʼeʼatchik axi yab in lej kulbetnál ti ólnom. ¿Jaleʼ? Kom talchik in atsʼál wéʼ tidhebél ani in atsʼál abal yab neʼets kin ejtow kin tʼilmay jitaʼ. Talchik yab in atsʼál alwaʼ ka ulits al jun i atáj max yab kaniyamej, talchik in tsʼejnál ka kedhmayat ani jayej waʼats i epchalchik axi exobchinének ma tin tsakamtal abal yab ti tókʼtsix kʼal kʼeʼatchik. Patal jajáʼchik in kʼanidhál a Jehová, pero in atsʼál kʼibat kin tʼilmay jun i atikláb axi yab in exlál. Belits antsanáʼ in tsápnanchalchik ka kalej ti ólnom ani a Jehová in atsʼál lej kulbél kʼal an tʼojláb axi in tʼajálchik.

2. ¿In tomnál kit tʼeʼpin?

² Walám tatáʼ jayej a atsʼál antsanáʼ, pero yab kit tʼeʼpin, kom nixéʼ in tejwamedhál abal a kwaʼal i tsaʼataláb ani kom yab a léʼ ti pejex o yab a léʼ expidh kit tʼajan ti kwéntaj tatáʼ. I lej kulbetnál ki tólminchij an atiklábchik, pero i lej yajnál tam ki tsuʼuw abal yab in léʼ kin batsʼuw an alwaʼ kaw. A Jehová in exlál abal i atsʼál kʼibat tu ólnom, jaxtám Jajáʼ in léʼ tu ku tólmiy (Is. 41:13). Ki tsuʼuw bóʼ i tolmixtaláb axi neʼets tu ku tólmiy ki kulbétnaʼ más an olnomtaláb.

 IN KÁWINTAL A DIOS NEʼETS TI PIDHAʼ I TSAPLÁB

3. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat a Jeremías abal kin koʼoy an tsapláb ti ólnom?

³ A Jehová in eyendhámal in káwintal abal kin pidhaʼ i tsapláb in tʼojnálil. Jun i tʼiplab pel an kawlomej Jeremías, jajáʼ in atsʼaʼ kʼibat tam ti uchan kʼal a Jehová kin olnaʼ jun i kaw, ma in uluw: «Nanáʼ yab u lej exlál tin kaw, nanáʼ in lej kwitólej» (Jer. 1:6). ¿Jantʼiniʼ tin tamétnaʼ an kʼibataláb? In batsʼuw i tolmixtaláb kʼal in káwintal a Dios. In uluw: «In káwintal jilkʼon tu ichích jantʼiniʼ i kʼamal ani tin tʼajaʼ abal ku ólchij an atiklábchik» (Jer. 20:​8, 9). A Jeremías neʼetsak ka pojkanchat in káwintal, pero pidhan i tsapláb kʼal in káwintal a Jehová abal kin putuw axéʼ xi tʼojláb.

4. ¿Jantʼoj u watʼel tam ki ajiy an Biblia ani ki lupudh tsalpay? (Colosenses 1:​9, 10).

⁴ Tam ki ajiy an Biblia tu kanatbedhál abal ki koʼoy i tsapláb abal ki olnaʼ an alwaʼ kaw. An abatwálej Pablo in uchaʼ an epchalchik axi ti Colosas abal neʼetsak ka lej tólmiyat kʼal an exobchixtaláb axi u pídhnalak kʼal a Jehová. In uchaʼ abal kʼal nixéʼ neʼetsak ka tólmiyat, ka xeʼtsin tekedh jantʼiniʼ tin tomnál ani kin tʼajaʼ expidh jawaʼ Jajáʼ tu leʼnanchal ki tʼajaʼ (ka ajiy Colosenses 1:​9, 10). Ani jun i alwaʼ tʼojláb axi tu leʼnanchal a Jehová, játs ki olnaʼ an alwaʼ kaw. Jaxtám tam ki ajiy an Biblia ani ki lupudh tsalpay, tu pidhál más i tsapláb abal ki belaʼ más kʼal a Jehová ani ki punchij más in exbadh an olnomtaláb.

5. ¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal chubax tu ku tólmiy an Biblia?

⁵ Abal ki ejtiy alwaʼ an Biblia, yab neʼets ki ajchikiy. Jun i tʼiplab, ¿jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ max ka elaʼ jun i pejach ban Biblia axi yab a ejtiy? Yab kit watʼkʼan dhubat kʼal kʼeʼat i versículo, jawaʼ a éjtowal ka tʼajaʼ játs ka aliy más i olchixtaláb tin kwéntaj nixéʼ ani a éjtowal ka elaʼ ban Índice de las publicaciones Watch Tower o ban Guia de Estudio para los testigos de Jehová. Max ka tsápnanchij ka exóbnaʼ alwaʼ an Biblia neʼets ka belaʼ más kʼal jawaʼ in ulal (1 Tes. 5:21). Max tatáʼ ka belaʼ más kʼal an Biblia, neʼets ka kulbétnaʼ ka ólchij an atiklábchik jawaʼ a exobnámal.

KIT TʼOJOJON TAM NEʼETS TI ÓLNOM

6. ¿Jaleʼ ti lej alwaʼ ku tʼojojon okʼxidh ku kʼalej ban olnomtaláb?

⁶ Okʼxidh kit kʼalej ban olnomtaláb kit  tʼojojon, antsanáʼ yab neʼets ka atsʼaʼ kʼibat ka tʼilmay an atiklábchik. A Jesús in tʼojojoy alwaʼ in aykolil ani talbél in abaʼ ti ólnom (Luc. 10:​1-11). Jajáʼchik in punuw ti tʼajbiláb jawaʼ exóbchin kʼal a Jesús, jaxtám in atsʼaʼchik kulbél kʼal an tʼojláb axi in tʼajaʼ (Luc. 10:17).

7. ¿Jantʼiniʼ a éjtowal kit tʼojojon okʼxidh kit kʼalej ban olnomtaláb? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

⁷ ¿Jantʼiniʼ ta éjtowal kit tʼojojon okʼxidh kit kʼalej ti olnomtaláb? Okʼox, ka tsalpay jantʼiniʼ ta éjtowal ka bínaʼ jun i olchixtaláb ta kwetém káwintal. Jayej alwaʼ ka tsalpay kʼal talchik i konowixtaláb axi in éjtowal ti tʼajchij an atikláb ani ka tsalpay jantʼiniʼ ti neʼets kit tokʼtsin. Max ka tʼajaʼ axéʼ yab neʼets kit jikʼey ani neʼets ka lej kulbétnaʼ ka tʼilmay an atiklábchik.

8. ¿Jaleʼ ti awits ka jumbiyat an epchalchik kʼal i pach axi tsʼejkadh kʼal i anam?

⁸ An abatwálej Pablo tu pidhaʼ jun i alwaʼ tʼiplab abal jantʼiniʼ játs i uchbíl ban olnomtaláb. Jajáʼ in uluw: «I uchbíl kʼwajat dhayach al jun i pach axi tsʼejkadh kʼal i anam» (2 Cor. 4:7). ¿Jawaʼ játs nixéʼ xi uchbiláb? Játs an olnomtaláb, axéʼ xi tʼojláb tu tólmiyal ki kʼáninchij in ejatal an atiklábchik (2 Cor. 4:1). Ani ¿jitaʼ játs an pach axi tsʼejkadh kʼal i anam? Játs patal axi in olnál an alwaʼ kaw. Tin kʼichájil an abatwálej Pablo an nújulchik in eyendhálak i pach abal kin dhayaʼ an kʼapnél, i vino ani i tumín. Xowéʼ ta kʼicháj a Jehová tu pidhámal jun i tʼojláb axi in kwaʼal yan in jalbíl, játs ki olnaʼ an alwaʼ kaw. Jajáʼ neʼets tu ku pidhaʼ an tsapláb abal ki putuw kʼal axéʼ xi tʼojláb.

KA KONCHIJ I INIKTALÁB A DIOS

9. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal yab ki lej tsʼejnaʼ an atiklábchik tam u ólnom? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

⁹ Junchikíl walám ka tsʼejnaʼ jun i atikláb max ti kʼwiyaʼ o yab ti tókʼtsiy alwaʼ. ¿Jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ? Ki tsalpay kʼal jawaʼ in tʼajaʼchik an abatwálej axi ti kʼaʼál siglo, uchanchik abal yabáts ka olnomáts. Pero in konchij a Jehová i iniktaláb abal kin áynanchij kʼal an olnomtaláb. A Jehová dhúbatkʼij in tokʼtsinchij in olábil ani in tólmiychik (Hech. 4:​18, 29, 31). Tam ka tsʼejnaʼ ka tʼilmay jun i atikláb, ka konchij a Jehová abal ti tólmiy. Ka konchij abal ti tólmiy ka kʼanidhaʼ más an atiklábchik abal ka ejtow ka ólchij an alwaʼ kaw ani yab kit lej jikʼey.

10. ¿Jay i tolmixtaláb i kwaʼal abal ki putuw kʼal i uchbíl jantʼiniʼ u ólchix kʼal a Jehová? (Isaías 43:​10-12).

 ¹⁰ A Jehová tu bíjiyal jantʼiniʼ u ólchix kʼal Jajáʼ (ka ajiy Isaías 43:​10-12). Ki tsuʼuw tseʼ i tolmixtaláb axi a Jehová tu pidhál abal ki ejtow ki koʼoy i iniktaláb. An kʼaʼál, a Jesús etsʼey neʼets ka kʼwajiy kʼal wawáʼ ban olnomtaláb (Mat. 28:​18-20). Tsabchíl, a Jehová in uchamal an ángeles abal tu ku tólmiy (Apoc. 14:6). Oxchíl, a Jehová tu pidhál in tʼokat tsaplábil axi tu tólmiyal ki tʼilaʼ jawaʼ i exobnámal (Juan 14:​25, 26). Ani an tseʼchíl tolmixtaláb, jats abal a Jehová tu pidhál an epchalchik axi tu junál ban olnomtaláb. A Jehová ani an epchalchik tu tólmiyal abal ki koʼoy i iniktaláb ani ki áynanchij kʼal an olnomtaláb ani yab ku jikʼey.

KA JALKʼUY JAWAʼ A KWAʼALITS TSALPADH KA ULUW TAM KIN YÉJENCHIJ

11. ¿Jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ abal ka elaʼ más i atikláb tin kʼimáʼ? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

¹¹ Walám junchikíl it tʼeʼpinal kom yab a elál i atiklábchik tin kʼimáʼ, ¿jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ? Ka tsalpay kʼal axéʼ: ¿walám xeʼetschik ti tʼojnal o ti tsʼaʼum? (Hech. 16:13). Ka tsalpay max a éjtowal ti ólnom ban bel. Jun i epchal axi in bij Joshua in ulal: «Jawaʼ nanáʼ u tʼajál abal ku olnaʼ an kaw, játs ku tʼilmay an atiklábchik axi u elál ban mercado, ban nujnélchik o juʼtáj u tsuʼtal abal waʼats yan i atikláb». Axéʼ xi epchal ani in kʼimádhil in ulal abal u kalel ti ólnom tam wákal ani tam domingo wákal kom más in elál i atiklábchik tin kʼimáʼ (Efes. 5:​15, 16).

12. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki exlaʼ jantʼoj in tsalpayal an atiklábchik?

¹² Max an atiklábchik yab in léʼ tu ku atsʼaʼ, ki tsalpay jantʼoj tam tʼeʼpintaláb in kwaʼalchik o jantʼoj játs axi in belál. A Joshua ani a Bridget in ujnámchik kin eyendhaʼ an konowixtaláb axi kʼwajat tin tamét an tratados. Jun i tʼiplab játs tam in eyendhál an tratado axi in bij ¿Jantʼoj játs abal tatáʼ an Biblia? Jajáʼchik in uchál axéʼ an atikláb: «Talchik in belál abal an Biblia tal kʼal a Dios ani talchik imbáj, ¿tatáʼ jantʼoj a tsalpayal?». Antsanáʼ in ejtowamal kin tʼilmay yan i atikláb.

13. ¿Jaleʼ tin tomnál ki atsʼaʼ kulbél belits max yab i tʼilmay nibal jitaʼ ban olnomtaláb? (Proverbios 27:11).

 ¹³ Jawaʼ más exbadh abal a Jehová yab pel jay i atikláb i éjtow ki tʼilmay, jawaʼ Jajáʼ ani a Jesús in tʼajál ti kwéntaj játs jantʼiniʼ i putuwal kʼal axéʼ xi tʼojláb (Hech. 10:42). Jaxtám yab in tomnál ku tʼeʼpin max yab i ejtow ki tʼilmay nibal jun i atikláb ban olnomtaláb. In tomnál ki atsʼaʼ lej kulbél kom exom i tʼajchal in kulbétal a Jehová (ka ajiy Proverbios 27:11).

14. ¿Jaleʼ tin tomnál ku kulbéj tam jun i epchal kin elaʼ jun i atikláb axi kin léʼnaʼ ti exóbal?

¹⁴ Ti yanem i éjtowal ki atsʼaʼ kulbél tam jun i epchal axi ti tamkuntaláb kin elaʼ jun i atikláb kʼal axi ka atsʼan. Jun i tʼiplab, in bichówil a Jehová tu tólmiyamal ki exbay, abal i tʼojlábil pel ejtíl axi in tʼajál an atiklábchik axi xeʼets in aliyal jun i tsakam axi kʼibej. Patal u xeʼtsinal kin aliy, pero walám expidh jun játs axi neʼets kin elaʼ, belits antsanáʼ patalchik in atsʼál kulbél, yab expidh an atikláb axi in elaʼ an tsakam. I tʼojlábil axi i tʼajál pel ejtíl axi jajáʼchik in tʼajál, kom i yéjenchal patal ku kalej tu ólnom abal ki ejtow ki tʼojonchij an kwenchaláb axi u bijchinének. Jaxtám i atsʼál lej kulbél tam jun i atikláb kin tujchij ka kʼalej ti tamkuntaláb.

KI TSALPAY KʼAL AN KʼANIDHOMTALÁB AXI I KOʼONCHAL A JEHOVÁ ANI AN ATIKLÁBCHIK

15. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki kulbétnaʼ ku kalej tu ólnom? (Mateo 22:​37-39; ka tsuʼuw jayej an imagen axi ban portada).

¹⁵ Tam ku kalej tu ólnom ki tsalpay kʼal an kʼanidhomtaláb axi i koʼonchal a Jehová ani an atiklábchik, nixéʼ neʼets tu ku tólmiy abal ki kulbétnaʼ an olnomtaláb (ka ajiy Mateo 22:​37-39). Jayej, ka tsalpay abal a Jehová in atsʼál lej kulbél tam u kalel tu ólnom ani jayej ki tsalpay ban kulbetaláb axi neʼets kin atsʼaʼ an atiklábchik tam ki tólmiy kin exbay jawaʼ in ulal an Biblia. Kʼeʼat i alwaʼtaláb más púlik, játs abal jajáʼchik jayej neʼets kin ejtow ka kʼwajiy abal etsʼey (Juan 6:40; 1 Tim. 4:16).

16. Belits max yab ki ejtow ku kalej ti kʼimáʼ, ¿jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki kulbétnaʼ tu ólnom? Jayej a éjtowal ka olnaʼ jun i tʼiplab.

¹⁶ ¿Ani max tatáʼ yab a éjtowal kit kalej ta kʼimáʼ? Tam, ka tsalpay jantʼiniʼ ta éjtowal ka tejwamédhanchij a Jehová ani an atikláb abal a kʼanidhál. Tam ti kʼwajiy lej tsapik an  pandemia a Samuel ani a Dania yab in ejtowchik ka kalej tin kʼimáʼ. Jaxtám jajáʼchik u ólnomak kʼal an teléfono, in dhuchálakchik i carta ani in binálak i exobintaláb kʼal an Biblia ban zoom. Kʼeʼat jantʼoj axi in tʼajálak a Samuel játs abal tam u kʼalelak ban clinica, abal ka tʼajan ti kwéntaj kʼal an cáncer axi in kwaʼalak, jajáʼ in tsápnanchalak ti ólnom. Jajáʼ in ulal: «An kʼibataláb axi i tametnál junchikíl in éjtowal tu ku ódhnanchij i bélomtal, i ejatal ani i iniktal. Jaxtám i yéjenchal ki áynanchij ki tʼojonchij a Jehová abal ki atsʼaʼ u kulbél». Kʼeʼat i kʼibataláb axi in tamétnaʼchik játs abal a Dania kwajlan ani yab in ejtow ka yatsin al ox a itsʼ. Al akak a its in eyendhaʼ jun i silla de ruedas, a Dania in ulal: «U tʼajaʼ patal jawaʼ u ejtow abal kin olnomáts, ejtíl u tʼilmay tin kwéntaj an Biblia an enfermera axi u cheʼelak ti kin tólmiy. Jayej u tʼílmayalak jitaʼchik u cheʼelak ti kin jilchij jawaʼ u tsʼaʼiy, ma u ejtow ku tʼilmay jun i mimláb axi u tʼojnálak al jun i hospital axi lej exbadhak». A Samuel ani a Dania in tʼajaʼ patal jawaʼ in ejtow belits abal in tametnálak i kʼibataláb. Kʼal nixéʼ tólmiyatchik abal kin atsʼaʼ lej kulbél.

17. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki eyendhaʼ an bóʼ i tsalap axi i exobnámal?

¹⁷ Patal an tsalap axi i exobnámal ma tejéʼ, neʼets ka lej eyan max ki tsápnanchij ki eyendhaʼ. An bóʼ i tsalap axi i tsuʼúmal pel ejtíl jawaʼ u eyendháb abal ka tsʼejkaʼ jun i kʼapnél. Max ki jolchij patal jawaʼ in yéjenchal jun i kʼapnél, neʼets ka kalej lej kujuw. Jayej, max ki eyendhaʼ patal axéʼ xi tsalapchik, neʼets ki kulbétnaʼ an olnomtaláb.