1. ¿Jaleʼ ti an babilonios in tákuychik a Daniel?

 TAM ti a Daniel tsákamej, neʼdháj jantʼiniʼ i wikʼnél abal ti Babilonia, pero belits abal tsakamej, lej tsalpadhak. An babilonios in lej kulbétnaʼ abal a Daniel lej alabél ti kwitól, yab u yaʼulak ani talak al jun i yaneláb axi lej éxladhak (1 Sam. 16:7). Jaxtám an babilonios in takuy a Daniel abal kin exóbchij, kom in léʼakchik kin pidhaʼ jun in éy ti Babilonia (Dan. 1:3, 4, 6).

2. ¿Jantʼoj in tsálpayalak a Jehová tin kwéntaj a Daniel? (Ezequiel 14:14).

² A Jehová in lej kʼanidhálak a Daniel, pero yab kom lej alabélak o kom lej éxladhak in yanél, jawaʼ in kulbetnálak játs jantʼiniʼ in ey. ¿Jaleʼ i exlál nixéʼ? Walám a Daniel yabaye in kwaʼal nibal veinte i támub tam ti a Jehová in uluw abal pelak jun i inik lej putudh, antsanáʼ jantʼiniʼ a Noé ani a Job. Jayej ki tʼilaʼ abal axéʼ xi tsab i inik in lej tʼojonchij a Jehová al yan i támub (Gén. 5:32; 6:9, 10; Job 42:16, 17; ka ajiy Ezequiel 14:14). A Daniel kʼwajiy ejat yan i támub ani etsʼey kʼanidháj kʼal a Jehová (Dan. 10:11, 19).

3. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?

³ Tejéʼ neʼets ki exóbnaʼ tsab jantʼoj tin kwéntaj a Daniel. Okʼox neʼets ki exóbnaʼ jantʼiniʼ in tejwamédhaʼ i iniktaláb ani abal etsʼey neʼetsak ka kʼwajiy putudh kʼal a Jehová. Jayej neʼets ki exóbnaʼ jaleʼ ti a Daniel antsanáʼak in ey ani talbél neʼets ki exóbnaʼ jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy. Axéʼ xi exobintaláb neʼets ka lej eyan abal an tsákamchik, pero jayej neʼets tu ku tólmiy patal wawáʼ.

4. Ka ólnaʼ jaykʼiʼ tin tejwamédhaʼ i iniktaláb a Daniel.

⁴ An atiklábchik axi in kwaʼal i iniktaláb in tsápnanchal kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh belits abal junchikíl u jikʼél. A Daniel in tejwamédhaʼ  i iniktaláb ma tin tsakamtal. Ki tsuʼuw tsab i tʼiplab. An kʼaʼál játs jawaʼ watʼey tsab i támub talbél ti an babilonios in talabédhaʼ a Jerusalén. An tsʼalej Nabucodonosor in wachibnaʼ jun i estatua lej watʼadh púlik. Jajáʼ in uchaʼ patal in tʼojnálil abal ka wilkʼanchat jantʼoj játs axi in tsuʼuw ban wachib ani jayej uchan a Daniel. Max yab jitaʼ kin ejtow kin wilkʼaʼ an wachib, neʼetsak ka tsemdháj patal (Dan. 2:3-5). A Daniel kwaʼalak kin tʼajaʼ jantʼoj kom awitsak ka tsemets yan i atikláb. Jaxtám in konchij an tsʼalej abal ka aychinchat wéʼ a kʼicháj abal kin ejtow kin wilkʼanchij (Dan. 2:16). A Daniel in yéjenchalak kin lej belaʼ kʼal a Jehová ani kin koʼoy i iniktaláb, ¿jaleʼ? Kom an Biblia yab in olnál max a Daniel in wilkʼamalits i wachib. A Daniel tʼilmáts kʼal óxlom in jaʼúb, a Sadrac, a Mesac ani a Abednego. b In konchij abal kin ólonchij a Jehová abal ka tólmiyat kin exlaʼchik jantʼoj játs axi a Nabucodonosor in tsuʼuw tin wachib (Dan. 2:18). Jajáʼchik tokʼtsinchat in olábil kʼal a Jehová ani jaxtám a Daniel in ejtow kin wilkʼanchij a Nabucodonosor jawaʼ in tsuʼuw tin wachib. ¡A Daniel ani óxlom in jaʼúb yabchik tsemdháj!

5. Ka olnaʼ jaykʼiʼ más tin yéjenchij a Daniel kin koʼoy i iniktaláb.

⁵ Wéʼ talbél ti a Daniel in wilkʼanchij in wachib a Nabucodonosor, in tamétnaʼ kʼeʼat i kʼibataláb ani in yéjenchij juníl i iniktaláb. A Nabucodonosor in koʼoy kʼeʼat i wachib ani in tsuʼuw jun i téʼ axi lej watʼadh púlik. A Daniel yab jikʼey kin wilkʼanchij in wachib a Nabucodonosor ani in uchaʼ abal neʼetsak ka ólman ani yabáts neʼetsak ka kʼwajiy ti tsʼalej al jayits i támub (Dan. 4:25). A Nabucodonosor in éjtowalak kin abaʼ ka tsemdháj a Daniel ani kin uluw abal kʼwajat ti jekʼomnáb, belits antsanáʼ a Daniel in koʼoy i iniktaláb ani in olnaʼ an chubaxtaláb.

6. ¿Kʼal jantʼoj walám ti tólmiyat a Daniel abal kin koʼoy i iniktaláb?

⁶ ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat a Daniel abal etsʼey kin koʼoy i iniktaláb? Walám lej tólmiyat kʼal in tʼiplábil in papá ani in mamá. Jajáʼchik in bélkaʼ an olchixtaláb axi pidhnének an tatalábchik axi ti Israel, abal kwaʼalak kin exóbchij in tsakámil kin bélkaʼ a Jehová (Deut. 6:6-9). A Daniel yab expidh in exlálak an Diez Mandamientos, jajáʼ in exlálak yan jantʼoj más, ejtíl jawaʼ tam kʼapnél in éjtowalak kin kʼapuw an  israelitas ani jawaʼ imbáj (Lev. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13). c A Daniel in exlálak patal jawaʼ in watʼamal in bichówil a Dios ti biyál ani jayej in exlálak jantʼoj in watʼalak tam yabchik ka bélkaxin (Dan. 9:10, 11). Kʼal patal jawaʼ a Daniel in watʼaʼ tin naktal in ejatal, tólmiyat abal kin lej belaʼ abal etsʼey neʼetsak ka tólmiyat kʼal a Jehová ani kʼal an ángeles (Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19).

7. ¿Kʼal jantʼoj más ti tólmiyat a Daniel kin koʼoy i iniktaláb? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

⁷ A Daniel in ujnámak kin exóbnaʼ jawaʼ in dhuchámal an kawlomejchik, ejtíl jawaʼ in dhuchaʼ an kawlomej Jeremías. Jaxtám, talbél in exbay abal an judíos weʼits neʼetsak ka walkáj ti Babilonia (Dan. 9:2). Walám tam kin tsuʼuw jantʼiniʼ kʼwajatak ti putnal kʼayúm kʼayúm nixéʼ xi kʼej kaw, jajáʼ in belálak más kʼal a Jehová. Ani wawáʼ i exobnámal abal tam jun i atikláb kin lej belaʼ kʼal a Jehová, kʼal nixéʼ u tolmiyáb abal kin koʼoy más i iniktaláb (ka jumbiy axéʼ xi tsalap kʼal jawaʼ in ulal Romanos 8:31, 32, 37-39). A Daniel in lej ólonchalak a Jehová ani kʼal nixéʼ jayej lej tólmiyat (Dan. 9:4, 5, 19). In ólchalak a Jehová tam u ukʼpinal, in ólchalak jawaʼ in atsʼál tin ichích ani in kónchalak abal ka tólmiyat (Dan. 9:4, 5, 19). A Daniel in exóbnaʼ kin koʼoy i iniktaláb ani kʼal jawaʼ tólmiyat játs kom in exobnálak an dhuchlab, in ólonchalak a Jehová ani in belálak kʼal Jajáʼ.

8. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki koʼoy i iniktaláb?

⁸ Wawáʼ yab neʼets ki koʼoy i iniktaláb expidh kom i papá o i mamá in kwaʼalchik. Axéʼ pel jantʼoj axi patal kwaʼal ki exóbnaʼ ki tejwamédhaʼ. Ki tsalpay kʼal axéʼ, max i léʼ ki exóbnaʼ ki tʼajaʼ alwaʼ jun i tʼojláb, kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼiniʼ in tʼajál kʼeʼat i atikláb axi in exlálits, ani ki tsápnanchij ki nitsʼbiy. Jayej, max i léʼ ki exóbnaʼ ki koʼoy i iniktaláb, kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jitaʼchik in tejwamedhámal ani ki tsápnanchij ki nitsʼbiy. Játs jawaʼ i exobnámal kʼal in tʼiplábil a Daniel, i tsuʼúmal abal kwaʼal ki exóbnaʼ an Biblia ani kwaʼal ki ólonchij a Jehová ma ti ichích abal ku utey más kʼal Jajáʼ. Jayej i exobnámal abal kwaʼal ki lej belaʼ abal Jajáʼ etsʼey neʼets tu ku tólmiy. Max ki tʼajaʼ patal axéʼ, neʼets ki ejtow ki tejwamédhaʼ i iniktaláb tam ki tamétnaʼ jantʼoj kʼibat.

9. ¿Jantʼoj tam alwaʼtaláb i bátsʼuwal max ki koʼoy iniktaláb?

⁹ Tam ki tejwamédhaʼ i iniktaláb i bátsʼuwal yan i alwaʼtaláb. Ki tsalpay kʼal jawaʼ in watʼaʼ a Ben, d jajáʼ pel jun i kwitól axi u kʼwajíl ti Alemania. Ban escuela juʼtáj jajáʼ u kʼalelak, patal in juntal exóbal in belálak kʼal an evolución ani in tsálpayalak abal jawaʼ in ulal an Biblia tin kwéntaj an ejataláb pel i alkʼidh tʼilab. Jun a kʼicháj, a Ben jilchat abal kin ólnaʼ ban escuela jaleʼ in belál abal pel a Dios axi in tsʼejkaʼ patal jawaʼ waʼats. Jajáʼ in koʼoy yan i iniktaláb ani in ólnaʼ jaleʼ in belál nixéʼ. ¿Jantʼoj watʼey? A Ben in ulal axéʼ: «An maestro tin lej otsʼówiy ani in pidhaʼ patal u juntal exóbal jun i copia in kʼál an olchixtaláb axi nanáʼ kʼwajatak u eyendhál». ¿Jantʼoj in tʼajaʼchik in juntal exóbal a Ben? Jajáʼ in ulal: «Yan kʼal jajáʼchik in lej otsʼówiy jawaʼ u ólnaʼ ani in lej kulbétnaʼ, jayej tin uchaʼ abal in lej jikʼpaʼchik kom u ólnaʼ jawaʼ u belál». Jawaʼ in watʼaʼ a Ben tu exóbchal abal jun i atikláb axi in kwaʼal i iniktaláb, in éjtowal kin tʼajaʼ abal ka kʼakʼnáj kʼal axi más. Jayej in éjtowal kin tʼajaʼ abal kʼeʼat i atikláb kin  léʼnaʼ kin exlaʼ más tin kwéntaj a Jehová, jaxtám i léʼ ki tsápnanchij abal etsʼey ki koʼoy i iniktaláb.

10. ¿Jantʼoj játs an putudhtaláb?

¹⁰ Ti Biblia, an kaw putudhtaláb u eyendháb abal tam jun i atikláb in kwaʼal jun i kʼanidhomtaláb lej tsapik ani chubax. Axéʼ xi kaw u eyendháb yaníl abal ka olnáj an kʼanidhomtaláb axi a Jehová in koʼonchal in tʼojnálil. Jayej u eyendháb abal ka olnáj an kʼanidhomtaláb axi in tejwamedhál jitaʼchik in kʼakʼnál a Jehová (2 Samuel 9:6, 7). A Jehová jayej in léʼ abal wawáʼ ku kʼwajiy putudh kʼal Jajáʼ ani nixéʼ pel jantʼoj axi etsʼey i éjtowal ki tsápnanchij ki tʼajaʼ. Antsanáʼ tin tʼajaʼ an kawlomej Daniel.

11. ¿Jaleʼ tin koʼoy kin tejwamédhaʼ a Daniel abal kʼwajatak putudh kʼal a Jehová tam ti payeblábits? (Ka tsuʼuw an dibujo axi kʼwajat ban portada).

¹¹ A Daniel in tejwamédhaʼ tin naktal in ejatal abal in léʼak ka kʼwajiy putudh kʼal a Jehová. Pero tam tin kwaʼalak watʼadh 90 i támub, in tamétnaʼ jun i kʼibataláb lej púlik. Al nixéʼ xi kʼij, an medos ani an persas in abatnálak a Babilonia, ani an tsʼalej pelak a Darío. Waʼatsak talchik i inik axi yab in koʼonchal nibal jun i kʼakʼnaxtaláb a Jehová ani in lej pojkálak a Daniel. Jaxtám júnkunchik ani in aliy jantʼiniʼ kin odhnaʼ a Daniel. Jajáʼchik in tsʼejkaʼ jun i kaw ani in tʼajaʼ abal a Darío kin punchij in firma. An abatnaxtaláb in ulalak abal yab kwaʼalak ka ólonchat nibal jun i Dios al 30 a kʼicháj. A Daniel kwaʼalak kin tejwamédhaʼ kʼal jitaʼ neʼets ka kʼwajiy putudh, max kʼal a Jehová o kʼal an tsʼalej Darío. A Daniel kʼwajiy putudh kʼal a Jehová ani jaxtám petʼnáj ban jol abal ka kʼapat kʼal an tsoj, pero a Jehová in kʼaniy a Daniel kom kʼwajiy putudh kʼal Jajáʼ (Dan. 6:12-15, 20-22). ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová antsanáʼ jantʼiniʼ a Daniel?

12. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Daniel abal etsʼey ka kʼwajiy putudh kʼal a Jehová?

¹² Abal ki ejtow ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová, i yéjenchal ki kóʼonchij jun i kʼanidhomtaláb lej púlik. Jaxtám a Daniel in ejtow ka kʼwajiy putudh kʼal a Jehová, kom in lej kʼanidhálak. An kʼanidhomtaláb axi a Daniel in koʼonchalak a Jehová walám u puwelak tam kin tsalpay jantʼiniʼ játs in ey ani tam kin tsalpay kʼal patal jawaʼ a Jehová in tʼajámal (Dan. 9:4). Jayej, a  Daniel u kʼwajílak kin tsalpay kʼal patal jawaʼ a Jehová in tʼajámal abal ka tólmiyat jajáʼ ani in bichówil (Dan. 2:20-23; 9:15, 16).

13. a) ¿Jantʼoj tam kʼibataláb in tametnál an tsákamchik axi u kʼalel ti escuela? Ka ólnaʼ jun i tʼiplab. (Ka tsuʼuw jayej an foto). b) Kʼal jawaʼ a tsuʼuw ban video, ¿jantʼoj i éjtowal ki tókʼtsiy tam ku kónoyat jantʼoj i tsálpayal tin kwéntaj jitaʼ u kwatsíl kʼal in at inik o kʼal in at uxum? (Ka tsuʼuw ti jw.org an video «An bolidhtaláb in tʼajál ka waʼtsin i koyataláb»).

¹³ Xowéʼ ta kʼicháj, an tsákamchik axi u kʼalel ti escuela jayej in tametnál yan i kʼibataláb ejtíl a Daniel. Jajáʼchik u nixoknáb kʼal kʼeʼatchik i atikláb axi yab in kʼakʼnál a Jehová, axéʼchik xi atikláb in pojkál jitaʼ in kʼakʼnál a Jehová ani walám ma in nixoknál an tsakam abal kin kʼibchij. Játs in watʼaʼ jun i epchal kwitól axi u kʼwajíl ti Australia, jajáʼ in bij Gabriel. Tam ti u kʼalelak ti escuela in tamétnaʼ jun i kʼibataláb lej púlik. Jun a kʼicháj, jajáʼ ani in juntal exóbal kónoyat kʼal an maestra jantʼoj neʼets kin tʼajaʼchik max ka uchan kʼal jun in jaʼúb, abal in kulbetnál in at inik o in at uxum. An maestra in uluw abal ka kubiy jun pukʼeʼ axi neʼets kin tólmiy in jaʼúb, ani ka kubiy pil axi yab neʼets kin tólmiy. A Gabriel in ulal: «Expidh nanáʼ ani kʼeʼat i epchal kwitól játs i uluw abal yab neʼets ki tólmiy nixéʼ xi jaʼúb». A Gabriel in ulal abal talbél kʼal nixéʼ in watʼaʼ jantʼoj lej kʼibat, in ulal: «In kʼíbchalak yan abal ka taley nixéʼ an clase, an maestra ani u juntal exóbal kʼwajiychik tu teʼchikal ani tu telál. U tsápnanchij yab kin tsákuy ani u exaʼ ku ólnaʼ jaleʼ u tsálpayal antsanáʼ, pero yabchik in léʼnaʼ ti kin atsʼaʼ». ¿Jantʼiniʼ tin atsʼaʼ a Gabriel? Jajáʼ in ulal: «Yab u kulbétnaʼ kin telan, pero u atsʼaʼ lej kulbél kom u ejtow kin kʼwajiy putudh kʼal a Jehová ani u ólnaʼ jawaʼ u belál».

14. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal etsʼey ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová?

¹⁴ Neʼets ki ejtow ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová max ki tsápnanchij ki kʼanidhaʼ kʼal patal i ichích, antsanáʼ jantʼiniʼ in tʼajaʼ a Daniel. Abal ki ejtow ki kʼanidhaʼ más a Jehová, kwaʼal ki tsápnanchij ki exlaʼ jantʼiniʼ játs in ey ani nixéʼ neʼets ki bajuw max ki tʼajaʼ ti kwéntaj patal jawaʼ Jajáʼ in tsʼejkámal (Rom. 1:20). Tsákamchik, ¿jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ abal ka kʼanidhaʼ más a Jehová ani ka kʼakʼnaʼ más? Ka aliy an pejach axi in bij «¿Tsʼejkáj kʼal jitaʼ?», tanáʼ neʼets ka elaʼ i videos ani i artículos axi lej jamat. Jayej a éjtowal ka exóbnaʼ an folleto ¿Es la vida obra de un Creador?, ani an folleto Jantʼiniʼ ti tujey an ejataláb. Ki tsuʼuw jantʼoj in uluw tin kwéntaj axéʼ an publicaciones jun i epchal tsʼikʼách axi u kʼwajíl ti Dinamarca, jajáʼ in bij Esther: «U lej kulbetnál jantʼiniʼ in wilkʼál an olchixtaláb axéʼ an folletos. Yab ti ólchal jantʼoj játs axi kwaʼal ka tʼajaʼ, ti tejwamédhanchal jantʼoj watʼenek abal ta kwetémtal ka takuy jantʼoj játs axi neʼets ka belaʼ. Ban párrafo 9 u kawin tin kwéntaj a Ben, jajáʼ in ulal: «Axéʼ an folletos tin lej tolmiyámal abal ku belaʼ más kʼal a Dios, tin tejwamédhanchal abal játs Jajáʼ axi in tsʼejkámal patal jawaʼ waʼats. Tam ka exóbnaʼ axéʼ xi olchixtaláb neʼets ki tsálpaxin antsanáʼ jantʼiniʼ tin ulal Apocalipsis 4:11: «Tu kʼákʼnanchal a bij Jehová, kom tatáʼits expidh in tomnál kit kʼákʼnanchat a bij. I puwédhanchal ani i ajtinchal a bij kom a kwaʼal a tsap abal ka tʼajaʼ patal jawaʼ ka léʼnaʼ. A talaʼ tsʼejkámal patal jawaʼ waʼats». e

15. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki jaʼúbnaʼ más a Jehová?

¹⁵ Kʼeʼat jantʼoj axi neʼets tu ku lej tólmiy abal ki kʼanidhaʼ más a Jehová játs ki exóbnaʼ tin kwéntaj in ejatal a Jesús. Játs jawaʼ in tʼajaʼ jun i epchal mimláb axi u kʼwajíl ti Alemania. Jajáʼ in bij Samira ani in ulal: «U exlaʼ más jantʼiniʼ játs a Jehová tam ti u exóbnaʼ tin kwéntaj a  Jesús». Jajáʼ in ulal abal tam ti tsákamej, yab in atsʼálak kʼibat kin belaʼ kʼal a Jesús, jawaʼ in atsʼálak kʼibat játs kin belaʼ abal a Jehová chubax tu kʼanidhál. Jajáʼ in ulal: «U lej kulbetnálak jantʼiniʼ in ey a Jesús, kom jajáʼ in lej kʼanidhálak an tsákamchik ani yab kʼibatak abal ka uténchat». Biyat más in exobnálak tin kwéntaj a Jesús, más in atsʼálak abal u útelak kʼal a Jehová, ¿jaleʼ? A Samira in ulal axéʼ: «Kʼayúm kʼayúm u exbay abal a Jesús ejtílits a Jehová, kom in nitsʼbiyal lej alwaʼ. U exbay abal a Jehová in abaʼ ban tsabál in tsakámil kom in léʼ abal ka exláj kʼal an atiklábchik jitaʼ játs Jajáʼ» (Juan 14:9). Tsákamchik, max a léʼ kit utey más kʼal a Jehová, ¿jaleʼ yab a tsápnanchal ka exlaʼ más a Jesús? Max ka tʼajaʼ, neʼets ka kʼanidhaʼ más a Jehová ani neʼets kit kʼwajiy putudh kʼal Jajáʼ.

16. ¿Jantʼoj tam alwaʼtaláb i bátsʼuwal max ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová? (Salmo 18:25; Miqueas 6:8).

¹⁶ Walám a tʼajámal ti kwéntaj abal an atiklábchik axi putudh, játs axi más in kwaʼal in jaʼúb (Rut 1:14-17). Jayej, max wawáʼ ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová neʼets ki atsʼaʼ koyat i ichích, ¿jaleʼ? Kom a Jehová in ulúmal abal max wawáʼ ku kʼwajiy putudh kʼal Jajáʼ, Jajáʼ jayej neʼets ka kʼwajiy putudh kʼal wawáʼ. Ki exlaʼ nixéʼ tu tólmiyal abal ki atsʼaʼ alwaʼ ti ejatal ani ti ichích (ka ajiy Salmo 18:25; Miqueas 6:8). Pel jantʼoj lej kʼijidh ki exlaʼ abal a Jehová in léʼ tu ku jaʼúbnaʼ abal etsʼey, belits abal wawáʼ u wálbidh. Yab waʼats jitaʼ axi kin ejtow tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová, nibal an atiklábchik axi tu kʼwiyál, nibal an tsemláj (Dan. 12:13; Luc. 20:37, 38; Rom. 8:38, 39). Jaxtám i léʼ ki nitsʼbiy in tʼiplábil a Daniel ani etsʼey ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová.

17, 18. ¿Jantʼoj más i éjtowal ki exóbnaʼ tin kwéntaj a Daniel?

¹⁷ Al axéʼ xi exobintaláb expidh i tʼilamal tsab jantʼoj tin kwéntaj a Daniel, pero a éjtowal ka exóbnaʼ yan jantʼoj más. A Jehová in tʼajaʼ abal a Daniel kin koʼoy i wachib ani i tsuʼbixtaláb ani jayej tólmiyat abal kin ejtow kin wilkʼaʼ yan i kʼej kaw. Yan kʼal nixéʼ xi kʼej kaw pútunits, pero waʼats kʼeʼatchik axi neʼetsej ka putun ban kʼicháj axi tayej tal.

¹⁸ Ban exobintaláb axi tayej tal, neʼets ki exóbnaʼ tsab i kʼej kaw axi kʼwajat ban libro in kʼál a Daniel. In lej tomnál ki exbay alwaʼ axéʼ xi tsab i kʼej kaw, belits max u payeblábits o max u tsakamej, kom neʼets tu ku lej tólmiy abal ki exlaʼ jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ kʼal i ejatal. Jayej neʼets tu ku tólmiy abal ki koʼoy más i iniktaláb ani ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová ani neʼets tu ku tólmiy abal ku kʼwajiy tʼojojodh abal an kʼicháj axi tayej tal.