Ka tsuʼuw jawaʼ a tákuy

Kit kʼalej ti índice

EXOBINTALÁB 45

Kit lej kulbéj kom a éjtowal ka kʼakʼnaʼ a Jehová jantʼiniʼ Jajáʼ in kónoyal

Kit lej kulbéj kom a éjtowal ka kʼakʼnaʼ a Jehová jantʼiniʼ Jajáʼ in kónoyal

«Ka kʼakʼnaʼ a Dios kom jáʼits Jajáʼ axi in tsʼejkámal an éb ani an tsabál» (APOC. 14:7).

AJATLÁB 93 Bendice nuestras reuniones

JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼ a

1. ¿Jantʼoj xeʼets in olnál jun i ángel ani jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ wawáʼ?

 MAX JUN i ángel ti tawnaʼ, neʼets ka lej otsʼówiy jawaʼ ti uchaʼ. Xowéʼ ta kʼicháj jun i ángel xeʼets in olnál an alwaʼ kaw «al patal an bichowchik, al an kwenchaláb ani al jawakits tam kawintaláb». Jajáʼ in ulal: «Ka kʼakʼnaʼ a Dios ani ka ajátnanchij in bij, ka kʼakʼnaʼ kom jáʼits in tsʼejkaʼ an éb ani an tsabál ani patal i lejemchik ani patal i elel jáʼ» (Apoc. 14:​6, 7). A Jehová pel an Dios axi chubax, jaxtám patal wawáʼ in tomnál ki kʼakʼnaʼ. I atsʼál lej kulbél kom i éjtowal ki kʼakʼnaʼ jantʼiniʼ Jajáʼ in kónoyal.

2. ¿Jantʼoj játs an templo espiritual? (Ka tsuʼuw jayej an recuadro axi in bij « Abal yab kit ukʼpin»).

2 ¿Jantʼoj játs an templo espiritual ani juʼtáj más i éjtowal ki elaʼ i olchixtaláb tin kwéntaj axéʼ? An templo espiritual yab pel jun i atáj. Játs jawaʼ a Jehová in ulúmal abal jantʼiniʼ ti Jajáʼ in léʼ abal ka kʼakʼnáj, ani abal a Jehová kin batsʼuw nixéʼ xi kʼakʼnaxtaláb kwaʼal ka eyan in tsémtal a Jesús. Ti kʼaʼál siglo an abatwálej Pablo in olnaʼ talchik i tsalap tin kwéntaj an kʼakʼnaxtaláb axi a Jehová in bátsʼuwal. Axéʼchik xi tsalap kʼwajat ban carta axi in dhúchunchij an hebreos axi u kʼwajilak ti Judea. b

3, 4. ¿Jaleʼ ti an abatwálej Pablo in léʼak kin tólmiy an epchalchik hebreos ani jantʼoj in tʼajaʼ?

3 ¿Jaleʼ ti an abatwálej Pablo in dhúchunchij jun i carta an epchalchik hebreos axi u kʼwajilak ti Judea? Walám játs kom in léʼak kin kanatbédhachik. Yan kʼal axéʼ xi epchalchik ti biyál in kwaʼalak pil i belomtaláb, játs an judaísmo. Pero tam ti wenkʼonchik ti aykol kʼal a Cristo walám u telnalak kʼal an atiklábchik. ¿Jaleʼ? Kom an epchalchik yab in kwaʼalak jun i púlik atáj abal kin kʼakʼnaʼ a Jehová, nibal jun i altar juʼtáj kin bínaʼ i tsʼakchixtaláb ani jayej yab in kwaʼalakchik i sacerdotes. Nixéʼ awilak kin tʼajaʼ abal an epchalchik ka tʼeʼpin ani ka tsaʼkan in bélomtal (Heb. 2:1; 3:​12, 14). Walám ma talchik kʼal jajáʼ in tsalpay ka wichiy kin kʼakʼnaʼ a Dios jantʼiniʼ tin tʼajálak ti biyál.

4 Walám jayej an abatwálej Pablo kʼwajatak in uchál an epchalchik hebreos abal yab kʼwajatak in tsápnanchal kin exbay an exobchixtaláb axi más exbadh, o axi más wéʼ kʼibat, «axi pel ejtíl i lej teʼnél» (Heb. 5:​11-14). Talchik kʼal axéʼ xi epchal belej in belkálak an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés. A Pablo in tólmiy axéʼchik xi epchal abal kin exbay abal axéʼ xi abatnaxtaláb yab in pakuwal patal an wálab, jaxtám an abatnaxtaláb in kʼal a Moisés yabáts u eynalak. An abatwálej Pablo in exóbchij kʼeʼat i exobchixtaláb axi más exbadh, in uchaʼchik abal kʼal in tsémtal a Jesús, jajáʼchik in éjtowalak kin koʼoy jun i aychixtaláb más alwaʼ. Kʼal nixéʼ xi aychixtaláb neʼetsak ka tólmiyat abal ka uteychik más kʼal a Jehová (Heb. 7:​18, 19).

5. ¿Jantʼoj in tomnál ki exbay ani jaleʼ?

5 An abatwálej Pablo in uchaʼ an epchalchik hebreos jaleʼ ti xowéʼ más alwaʼ jantʼiniʼ tin kʼakʼnálakchik a Jehová. An judíos in kʼakʼnálak a Jehová antsanáʼ jantʼiniʼ tin ulalak an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés, pero nixéʼ expidh pélak jun i tʼiplab abal jantʼiniʼ ti neʼetsak kin kʼakʼnaʼchik tam ka ulits a Jesús (Col. 2:17). Nixéʼ in tejwamédhaʼ jantʼiniʼ ti neʼetsak ka kʼakʼnáj a Jehová talbél. I yéjenchal ki exbay jantʼoj in tʼajámal a Jehová abal tu ku pakwlanchij i wálab ani abal tu ku batsʼkʼunchij an kʼakʼnaxtaláb axi i pidhál. Neʼets ki exóbnaʼ jantʼiniʼ tu kʼakʼnabak a Jehová ti biyál kʼal an judíos ani jantʼiniʼ tin tomnál ki kʼakʼnaʼ xowéʼ. Ki exóbnaʼ an Carta a los Hebreos, antsanáʼ neʼets ki ejtow ki exlaʼ jantʼoj játs an templo espiritual.

AN TABERNÁCULO

6. ¿Jaleʼ tu eyendhábak an tabernáculo?

6 Ti biyál. Abal an epchalchik kin exbay jantʼiniʼ tin tomnálak ka kʼakʼnáj a Jehová, an abatwálej Pablo kawin tin kwéntaj an tabernáculo, axéʼ an tabernáculo játs axi in kubaʼ a Moisés 1512 i támub okʼxidh ka waʼtsin a Cristo (ka tsuʼuw an pejach «Ti biyál ani xowéʼ»). An tabernáculo jayej u bijiyábak «tienda de reunión», ani tanáʼ u támkunalak an israelitas abal kin kʼakʼnaʼ a Jehová ani kin bínaʼ i tsʼakchixtaláb (Éx. 29:​43-46). Ban desierto, tam an israelitas ka beláts in kitnálak an tabernáculo (Éx. 25:​8, 9; Núm. 9:22). In eyendhaʼchik utat 500 i támub, ma ti tsʼejkáj an templo axi ti Jerusalén. Pero an tabernáculo in tʼipoy jantʼoj más alwaʼ axi neʼetsak ka eyan talbél.

7. ¿Jaykʼiʼ ti tujey ti tʼojnal an templo espiritual?

7 Xowéʼ. An tabernáculo in tʼipoyalak jantʼoj axi waʼats ti éb ani jantʼiniʼ ti neʼetsak ka kʼakʼnáj a Jehová talbél. An abatwálej Pablo in uluw abal an tabernáculo «pel i tʼipchixtaláb abal wawáʼ axi xowéʼ i belál kʼal a Dios» (Heb. 8:5; 9:9). Tam ti an abatwálej Pablo in dhuchaʼ axéʼ xi kaw, yabáts kʼwajatak ti eyendháb an templo, kom pil jantʼiniʼ ti kʼwajatak ti kʼakʼnáb a Jehová. Axéʼ xi templo tujey ti eynal ban támub 29. A Jesús pujan ban támub 29 ani al nixéʼ xi támub takuyat abal ka tujey ti tʼojnal jantʼiniʼ i «sumo sacerdote» ban templo espiritual (Heb. 4:14; Hech. 10:​37, 38). c

AN SUMO SACERDOTE

8, 9. Kʼal jawaʼ in ulal Hebreos 7:​23-27, ¿jaleʼ ti lej júnits an Sumo Sacerdote Jesucristo, kʼal an sumos sacerdotes axi kʼwajiy ti Israel?

8 Ti biyál. An sumo sacerdote játs axi in okʼnálak abal ka kʼakʼnáj a Jehová. A Aarón játs an kʼaʼál sumo sacerdote axi bíjiyat tam ti tsʼejkáj an tabernáculo. A Pablo in uluw abal koʼoy ka waʼtsin yan i sacerdotes, kom axi neʼetsak ti tsémel kwaʼalak ka kalchiyat kʼal kʼeʼat (ka ajiy Hebreos 7:​23-27). d Axéʼchik xi sumo sacerdote wálbidhak, jaxtám kwaʼalak kin bínaʼ i tsʼakchixtaláb abal jajáʼchik jayej ka pakwlanchat in wálab. Pero a Jesucristo lej pilits kʼal nixéʼchik xi sumo sacerdote, jajáʼ tʼokat.

9 Ti biyál. A Jesucristo játs axi takuyat kʼal a Jehová abal kin tʼajaʼ ti Sumo Sacerdote tiwaʼ ti éb (Heb. 8:​1, 2). An abatwálej Pablo in uluw abal a Jesús yab in yéjenchal ka kalchiyat kʼal jitaʼ, kom jajáʼ neʼets ka kʼwajiy abal etsʼey. Jayej in uluw abal a Jesús tʼokat, jaxtám yab in yéjenchal kin bínaʼ chudhél chudhél i tsʼakchixtaláb abal ka pakwlanchat in wálab, antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajálak an sumo sacerdote axi ti biyál. Pero, ¿jantʼoj i exobnál kʼal an altares ani an tsʼakchixtaláb axi u binábak? Ki tsuʼuw jantʼiniʼ tu kʼakʼnabak a Jehová ti Israel ani jantʼiniʼ tin tomnál ki kʼakʼnaʼ xowéʼ.

AN ALTARES ANI AN TSʼAKCHIXTALÁB AXI U BINABAK

10. ¿Jantʼoj in tʼipoyalak an tsʼakchixtaláb axi u binábak ban altar axi tsʼejkadh kʼal i cobre?

10 Xowéʼ. Eléb ban tabernáculo waʼatsak jun i altar tsʼejkadh kʼal i cobre, axéʼ u eyendhábak abal ka bináj i koʼnél jantʼiniʼ i tsʼakchixtaláb abal a Jehová (Éx. 27:​1, 2; 40:29). Pero, nixéʼchik xi tsʼakchixtaláb yab neʼetsak ka eyan abal tʼajat ka tʼoke in wálab an bichow (Heb. 10:​1-4). An tsʼakchixtaláb axi u binábak ban tabernáculo in tʼipoy kʼeʼat i tsʼakchixtaláb axi bináj talbél, jun i tsʼakchixtaláb axi neʼets kin tʼokedhaʼ an walabtaláb.

11. ¿Jantʼoj játsak an altar juʼtáj a Jesús in bínaʼ in ejatal? (Hebreos 10:​5-7, 10).

11 Xowéʼ. A Jesús in exlálak abal kʼal a Jehová aban ti tsabál abal kin bínaʼ in ejatal jantʼiniʼ i tsʼakchixtaláb ani antsanáʼ tu ku kʼaniy kʼal an walabtaláb (Mat. 20:28). Tam ti a Jesús pujan, ejtíl max kʼalej tin tamét a Jehová abal kin uchaʼ abal neʼets kin tʼajchij in kulbétal (Juan 6:38; Gál. 1:4). Ejtíl max a Jesús kʼalej al jun i altar, pero yab pelak jun i altar tejéʼ tsabál. Nixéʼ xi altar in tʼipoyalak in kulbétal a Jehová. Jajáʼ in léʼak abal a Jesús kin bínaʼ in ejatal abal tu ku kʼaniy kʼal an walabtaláb. A Jesús in bínaʼ in ejatal jun i kalel, ani nixéʼ xi tsʼakchixtaláb neʼetsak ka eyan abal etsʼey, kom neʼetsak kin jálbiy patal an walabtaláb in kʼál an atiklábchik (ka ajiy Hebreos 10:​5-7, 10). Xowéʼ neʼets ki wéʼ tʼilaʼ jantʼoj waʼatsak altáj ban tabernáculo ani jantʼoj in tʼipoyal.

AN SANTO ANI AN SANTÍSIMO

12. ¿Jitaʼ játs axi in éjtowalak ka otsits ban Santo ani ban Santísimo?

12 Ti biyál. An tabernáculo ani an templos axi tsʼejkáj ti Jerusalén lej junatak jantʼiniʼ ti tsʼejkadh. Tanáʼ altáj waʼatsak jun i pejach axi in bij «Tʼokat Altáj» (Santo) ani waʼatsak kʼeʼat i pejach axi in bij, «Lej tʼokat Altáj» (Santísimo). Tsʼejel kʼal axéʼ xi tsab i altáj, kʼwajatak palat jun «i pelkadh toltom» (Heb. 9:​2-5; Éx. 26:​31-33). Ban Tʼokat Altáj waʼatsak jun i candelabro tsʼejkadh kʼal i oro, jayej waʼatsak jun i altar axi u eyendhábak abal ka chikan i incienso ani jun mesa juʼtáj ti waʼats i pan axi u eyendhábak abal ka tsʼakchinchat a Jehová. Expidh «an sacerdotes axi takudh» játs axi in éjtowalak ka otsits ban tʼokat altáj abal kin putuw kʼal an tʼojláb axi bijchinének (Núm. 3:​3, 7, 10). Ban Lej tʼokat Altáj kʼwajatak an arca del pacto, axi tsʼejkadh kʼal i oro ani in tʼipoyalak abal tanáʼ kʼwajatak a Jehová (Éx. 25:​21, 22). Expidh an sumo sacerdote játs axi in éjtowalak ka otsits widhóm ban Lej Tʼokat Altáj. An sumo sacerdote expidh u otselak jun a kʼicháj al an támub, in neʼdhálak wéʼ i xitsʼ in kʼál an koʼnél axi binámej jantʼiniʼ i tsʼakchixtaláb abal jajáʼ in wálab ani abal in wálab an israelitas (Lev. 16:​2, 17). Talbél a Jehová in eyendhaʼ an espíritu santo abal kin wilkʼaʼ jantʼoj in tʼipoyalak jawaʼ waʼatsak altáj ban tabernáculo (Heb. 9:​6-8). e

13. ¿Jantʼoj in tʼipoyal an Santo ani an Santísimo?

13 Xowéʼ. Waʼats 144.000 i atiklábchik axi a Jehová in takuyámal kʼal an espíritu santo abal ka kʼalej ti éb. Jajáʼchik neʼets kin tólmiy a Jesucristo jantʼiniʼ i sacerdotes (Apoc. 1:6; 14:1). Biyat kʼwajatchik tejéʼ tsabál a Jehová in takuyal kʼal an espiritu santo ani in bíjiyal tin tsakámil. An Santo axi kʼwajat ban tabernáculo in tʼipoyal an jaʼubtaláb axi an takudhchik in kwaʼal kʼal a Jehová (Rom. 8:​15-17). An Santísimo axi kʼwajatak ban tabernáculo in tʼipoyal juʼtáj ti kʼwajat a Jehová. An cortina axi kʼwajatak palat tsʼejel in tʼipoyal in iniktal a Jesús. A Jesús yab in éjtowalak ka kʼalej ti éb kʼal in iniktal abal ka tʼójon jantʼiniʼ i Sumo Sacerdote, jaxtám koʼoy kin bínaʼ in ejatal. Nixéʼ eyan abal tu ku kʼaniy kʼal i wálab ani abal axi takudhchik kin ejtow ka kʼalej ti éb. An takudhchik yab in éjtowal ka kʼalej ti éb kʼal in lej iniktal, jaxtám in yéjenchal ka tsemets (Heb. 10:​19, 20; 1 Cor. 15:50). Talbél ti a Jesús edháj kʼalej ban Santísimo axi kʼwajat ti éb ani antsanáʼ ti otsits tin tamét a Jehová.

14. Kal jawaʼ in ulal Hebreos 9:​12, 24-26, ¿jaleʼ ti más alwaʼ jantʼiniʼ u kʼaknab a Jehová xowéʼ ta kʼicháj?

14 Abal a Jehová kin batsʼuw an kʼakʼnaxtaláb axi xowéʼ ta kʼicháj i pidhál, u eynal in tsémtal a Jesús ani in tʼojlábil jantʼiniʼ i Sumo Sacerdote. An Santísimo axi kʼwajatak ban tabernáculo pel an israelitas in tsʼejkaʼ, tanáʼ u otselak an sumo sacerdote kʼal in xitsʼál an koʼnél. Pero a Jesús otsits ti éb «tin lej tʼokat kʼwajtal a Dios». Antsanáʼ in tejwamédhanchij a Jehová abal in bínaʼits in ejatal ani in éjtowalak kin éyendhaʼ abal ka kʼániyat an atiklábchik ani ka pakwlanchat in wálab (ka ajiy Hebreos 9:​12, 24-26). In tsémtal a Jesús, pel jun i tsʼakchixtaláb axi in éjtowal kin tʼokedhaʼ patal an walabtaláb. Xowéʼ neʼets ki exóbnaʼ abal patal i éjtowal ki kʼakʼnaʼ a Jehová ban templo espiritual, belits max i kwaʼal an aychixtaláb ku kʼwajiy tejéʼ tsabál o max i aychal ku kʼalej ti éb.

AN PATIOS

15. ¿Jitaʼchik u tʼojnálak ban patio in kʼál an tabernáculo?

15 Ti biyál. Eléb ban tabernáculo waʼatsak jun i pejach lej púlik, juʼtáj u tʼojnálak an sacerdotes. Tanáʼ kʼwajatak an altar axi tsʼejkadh kʼal i cobre juʼtáj tu binábak an koʼnél jantʼiniʼ i tsʼakchixtaláb. Jayej waʼatsak jun i eyextaláb tsʼejkadh kʼal i cobre, nixéʼ u jólchinalak i jáʼ ani an sacerdotes in eyendhálak abal kin tʼakaʼ in kʼubak ani in akan, okʼxidh kin putuw kʼal in tʼojlábil (Éx. 30:​17-20; 40:​6-8). Ban templos axi tsʼejkáj más talbél jayej tsʼejkáj kʼeʼat i patio axi más púlik, abal an israelitas axi yab pelak i sacerdotes kin kʼakʼnaʼ a Jehová.

16. ¿Jitaʼchik kʼwajat in tʼójonchal a Jehová ban patios in kʼál an templo espiritual?

16 Xowéʼ. An takudhchik in aychal ka kʼalej ti éb abal ka tolmixin jantʼiniʼ i sacerdotes. Pero biyat kʼwajatchik tejéʼ ti tsabál pel ejtíl max kʼwajat ti tʼojnal tin elébil an templo espiritual. An eyextaláb axi tsʼejkadhak kʼal i cobre ani in kwaʼalak i jáʼ, u eynal abal an takudhchik kin tʼilaʼ abal kwaʼal ka kʼwajiy tʼokat tin tamét a Jehová, pero jayej wawáʼ tu tʼilchal abal kwaʼal ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh. Pero, ¿juʼtáj ti kʼwajat in tʼójonchal a Jehová an púlik mudhél i atikláb? An abatwálej Juan in tsuʼuw jun i púlik mudhél i atikláb, «kubat tin tamét in lej tsʼalat koytal a Dios ani kʼwajatchik in kʼakʼnál a Jehová kʼicháj ani akal». Jajáʼchik kʼwajat in tʼójonchal a Jehová tin puwél an tsabál ani pel ejtíl max kʼwajat in tʼójonchal a Jehová al kʼeʼat i patio axi kʼwajat más wéʼ eléb ban templo espiritual (Apoc. 7:​9, 13-15). I lej kʼakʼnál kom a Jehová tu jilchal ki tʼojonchij al jun i pejach in kʼál an templo espiritual.

U LEJ KULBÉL KOM I ÉJTOWAL KI KʼAKʼNAʼ A JEHOVÁ

17. ¿Jantʼoj tam tsʼakchixtaláb i éjtowal ki pidhaʼ a Jehová?

17 Patal i éjtowal ki kʼakʼnaʼ a Jehová ani antsanáʼ ejtíl max i pidhál i tsʼakchixtaláb. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tʼajaʼ axéʼ? I tʼajál tam i eyendhál i kʼij, i tsaplábil ani jawaʼ i kwaʼal abal ki tólmiy in Éyaltal a Dios. An abatwálej Pablo in uluw abal i éjtowal ki eyendhaʼ i wíʼ abal ki kʼakʼnaʼ a Jehová ani axéʼ i tʼajál tam i tsápnanchal ki olnaʼ an alwaʼ kaw (Heb. 13:15). Max ki eyendhaʼ i ejatal abal ki tʼojonchij a Jehová neʼets ki tejwamédhanchij abal i lej kʼákʼnanchal kom tu jilchal ki tʼojonchij.

18. a) Kʼal jawaʼ in ulal Hebreos 10:​22-25, ¿jantʼoj játs axi yab jaykʼiʼ in tomnál ki jilaʼ ki tʼajaʼ? b) ¿Jantʼoj játs axi etsʼey kwaʼal ki tʼilaʼ?

18 (Ka ajiy Hebreos 10:​22-25). Tin taltal an carta axi a Pablo in abchij an epchalchik hebreos, in ólchij talchik i tʼojláb axi yab jaykʼiʼ in tomnál kin jilaʼ kin tʼajaʼ. In uluw abal lej exbadh ki ólonchij a Jehová, ki olnaʼ an alwaʼ kaw, ku tamkun ani ku kanatbedháxin, «kom kʼwajatits ti utel in kʼichájil a Jehová». Tin taltal an capítulos in kʼál a Apocalipsis, an ángel in kʼál a Jehová in uluw axéʼ xi kaw: «Expidh ka kʼakʼnaʼ a Dios». In uluw tsab i kalel axéʼ xi kaw kom in léʼak kin tejwamédhaʼ abal lej exbadh ki kʼakʼnaʼ a Dios (Apoc. 19:10; 22:9). Etsʼey ki tʼilaʼ jawaʼ i exobnámal tin kwéntaj an templo espiritual, ani yab ki ukʼchiy abal pel jun i púlik alwaʼtaláb ki kʼakʼnaʼ a Jehová.

AJATLÁB 88 Hazme conocer tus caminos

a An Biblia in olnál tin kwéntaj an templo espiritual in kʼál a Jehová ani axéʼ pel jun i exobchixtaláb axi lej exbadh. ¿Jantʼoj in tʼipoyal axéʼ xi templo? An libro in kʼál a Hebreos in olnál talchik i tsalap tin kwéntaj axéʼ ani játs neʼets ki exóbnaʼ tejéʼ. I aychal abal axéʼ xi exobintaláb ti tólmiy abal ka pidhaʼ más in jalbíl an kʼakʼnaxtaláb axi a pidhál a Jehová.

b Ti jw.org neʼets ka elaʼ an video Olchixtaláb tin kwéntaj a Hebreos, tanáʼ in wilkʼál jantʼoj in olnál axéʼ xi libro.

c Ban Escrituras Griegas Cristianas expidh ti Hebreos játs juʼtáj a Jesús u bijiyáb ti Sumo Sacerdote.

d Jun i libro in ulal abal walám ti Israel waʼtsin 84 i sumos sacerdotes ma ban támub 70, kom játs tam ti kwajláj an templo axi ti Jerusalén.

e Ti jw.org kʼwajat an video La tienda, tanáʼ in wilkʼál jantʼoj in tʼajálak an sumo sacerdote tam u otselak ban santísimo.

g Ka tsuʼuw an recuadro «El espíritu revela el significado del templo espiritual», axi kʼwajat al An Ólchix Uw axi ti 15 a julio ti 2010, ban página 22.