Հարության հույսի զորությունը
Իններորդ գլուխ
Հարության հույսի զորությունը
1. Առանց հարության հույսի՝ որևէ հեռանկար կա՞ մահացածների համար։
ԿՈՐՑՐԵ՞Լ ես քեզ հարազատ մարդկանցից որևէ մեկին։ Առանց հարության՝ երբևէ նրան կրկին տեսնելու հույս չէր լինի։ Նա կմնար այն վիճակում, որն Աստվածաշունչը նկարագրում է հետևյալ խոսքերով. «Մեռելները մի բան չ’գիտեն.... գործք, խորհուրդ, գիտութիւն եւ իմաստութիւն չ’կայ միւս աշխարհքումը [«գերեզմանիդ մէջ», Արևմտ. Աստ.], ուր որ դու պիտի գնաս» (Ժողովող 9։5, 10)։
2. Ի՞նչ հիասքանչ հույս է տալիս հարությունը։
2 Ողորմածաբար՝ Եհովա Աստված հարության միջոցով անթիվ–անհամար մահացածների համար կյանքի վերադառնալու և հավիտյան ապրելու անգնահատելի հնարավորության դուռ է բացել։ Դա նշանակում է, որ դու կարող ես սիրտ ջերմացնող հույս ունենալ, որ մի օր Աստծո նոր աշխարհում կփարվես քեզ հարազատ մարդկանց, ովքեր այժմ քնած են մահվան քնով (Մարկոս 5։35, 41, 42; Գործք 9։36–41)։
3. ա) Ինչո՞ւ կարելի է ասել, որ հարությունը անչափ կարևոր դեր է խաղում Եհովայի նպատակը մինչև վերջ հասցնելու մեջ։ բ) Հատկապես ե՞րբ է հարության հույսը մեզ զորացնում։
3 Քանի որ հարության հույս ունենք, մահվան դիմաց հիվանդագին վախ չենք զգում։ Առանց տևական վնասների՝ Եհովան կարող է թույլ տալ Սատանային, որ վերջինս Աստծո հավատարիմ ծառաներին փորձությունների ենթարկելիս ծայրահեղ միջոցների դիմի՝ ապացուցելու իր նենգ պնդումը, թե «մարդս իր բոլոր ստացուածքն իր անձի տեղ կ’տայ» (Յոբ 2։4)։ Հիսուսն Աստծուն հավատարիմ մնաց մինչև մահ, ուստի Աստված նրան հարություն տվեց երկնային կյանքի։ Հետևաբար Հիսուսն ի վիճակի եղավ իր զոհաբերած կատարյալ կյանքի արժեքը ներկայացնելու իր Հոր երկնային գահի առաջ, որի շնորհիվ կարող ենք կյանք ունենալ։ Հարության միջոցով է, որ «փոքր հօտի» ներկայացուցիչները՝ Հիսուսի ժառանգակիցները, հույս ունեն նրան միանալու երկնային Թագավորության մեջ (Ղուկաս 12։32)։ Իսկ մյուս մարդիկ հույս ունեն, որ հարություն կառնեն երկրային դրախտում հավիտյան ապրելու համար (Սաղմոս 37։11, 29)։ Երբ փորձությունների ժամանակ քրիստոնյաների կյանքը վտանգի է ենթարկվում, հարության հույսը նրանց այնպիսի ‘զորություն’ է տալիս, որը ‘գերազանցում’ է իրենց ուժերը (Բ Կորնթացիս 4։7)։
Հարությունը՝ որպես քրիստոնեական հավատի հիմք
4. ա) Ինչո՞ւ է հարությունը ‘սկզբնական խոսքերից’, կամ՝ ուսմունքներից մեկը։ բ) Այս աշխարհի մարդկանց մեծամասնությունն ի՞նչ կարծիք ունի հարության վերաբերյալ։
4 Համաձայն Եբրայեցիս 6։1, 2–ի՝ հարությունը ‘սկզբնական խոսքերից’, կամ՝ ուսմունքներից մեկն է։ Դա քրիստոնեական հավատի հիմնաքարերից է, առանց որի մենք չենք կարող հասուն քրիստոնյաներ լինել (Ա Կորնթացիս 15։16–19)։ Սակայն հարության ուսմունքը խորթ է այս աշխարհի մարդկանց մեծամասնության մտածելակերպին։ Հետաքրքրություն չունենալով հոգևոր բաների հանդեպ՝ շատ ու շատ մարդիկ միայն ներկա կյանքն են համարում ռեալ։ Հետևաբար նրանք ապրում են իրենց հաճույքների համար։ Իսկ ավանդական կրոնների կողմնակիցները՝ լինեն դրանք ինչպես քրիստոնեական, այնպես էլ ոչ քրիստոնեական, համոզված են, որ իրենք անմահ հոգի ունեն։ Բայց այդ գաղափարը ներդաշնակ չէ Աստվածաշնչի սովորեցրած հարության ուսմունքին, որովհետև եթե մարդն անմահ հոգի ունենար, ապա հարության անհրաժեշտություն չէր լինի։ Այս երկու ուսմունքները համատեղելու փորձերն ավելի շատ շփոթ են առաջացնում, քան հույս ներշնչում։ Ինչպե՞ս կարող ենք օգնել անկեղծ մարդկանց, ովքեր ցանկանում են ճշմարտությունն իմանալ։
5. ա) Հասկանալու համար, թե ինչ է հարությունը, նախ ի՞նչ պետք իմանալ։ բ) Ի՞նչ սուրբգրային համարներ ես օգտագործում դու, որպեսզի բացատրես, թե ինչ վիճակում են գտնվում մահացածները։ գ) Ի՞նչ կարելի է անել, երբ մեր զրուցակիցը օգտվում է Աստվածաշնչի մի այնպիսի թարգմանությունից, որը մշուշոտ է ներկայացնում ճշմարտությունը։
5 Որպեսզի նման մարդիկ հասկանան, թե ինչ հրաշալի բան է հարությունը, նրանք նախ պետք է հստակ պատկերացում ունենան, թե ինչ է իրենից ներկայացնում հոգին, և ինչ վիճակում են գտնվում մահացածները։ Հաճախ մի քանի սուրբգրային համարներ արդեն կարող են բավարար լույս սփռել այս հարցերի վրա և օգնել նրանց, ովքեր ծարավ են Աստվածաշնչի ճշմարտությանը (Ծննդոց 2։7; Մարկոս 3։4; Յակոբոս 5։20; Ժողովող 9։5, 10)։ Այնուամենայնիվ, Աստվածաշնչի որոշ ժամանակակից թարգմանություններ և վերապատմողական հրատարակություններ մշուշոտ են ներկայացնում հոգու մասին Աստվածաշնչի ճշմարտությունը։ Ուստի կարող է անհրաժեշտություն առաջանալ ուշադրության առնելու այն արտահայտությունները, որոնք օգտագործվել են Աստվածաշնչի բնագիր լեզվում։
6. Ինչպե՞ս կարող ես անհատին օգնել հասկանալու, թե ինչ է հոգին։
6 Այս առումով հատկապես արժեքավոր է «Նոր աշխարհ թարգմանությունը», որում եբրայերեն «նե՛ֆեշ» բառը և դրան համապատասխան հունարեն «փսիխի՛» բառը հետևողականորեն թարգմանվել են որպես «հոգի»։ Այս թարգմանության հավելվածում ներկայացված են շատ համարներ, որտեղ օգտագործված են վերոհիշյալ բառերը։ Աստվածաշնչի հայերեն թարգմանություններում հետևողականություն չի պահպանվել, և բնագրի նույն բառերը թարգմանվել են ոչ միայն որպես «հոգի», այլ նաև «մարդ», «անձ», «կենդանի արարած», «կյանք» և այլն։ Կա թարգմանություն, որում «իմ նեֆեշը» թարգմանվել է «ես», «քո նեֆեշը»՝ «դու»։ Ուշադրությամբ քննարկելով եբրայերեն և հունարեն բնագրերում «հոգի» բառի համար օգտագործված բառերը՝ կարող ենք օգնել անկեղծ հետաքրքրվողին տեսնելու, որ դրանք կիրառվում են թե՛ մարդկանց, թե՛ կենդանիների դեպքում։ Սակայն ոչ մի տեղ այդ բառերը չեն հաղորդում այն գաղափարը, որ հոգին անտեսանելի, անշոշափելի մի բան է, որը կարող է թողնել մահացած մարմինը և իր գիտակից գոյությունը շարունակել որևէ տեղ։
7. Աստվածաշնչի օգնությամբ ինչպե՞ս կբացատրեիր, թե ինչ վիճակում են գտնվում նրանք, ովքեր «շեոլում», «հադեսում» և «գեհենում» են։
7 «Նոր աշխարհ թարգմանությունը» հետևողականորեն օգտագործում է նաև եբրայերեն «շեո՛լ» բառը՝ այն գրադարձելով որպես «շեոլ», հունարեն «ա՛դիս» բառը՝ որպես «հադես» և «գե՛եննա» բառը՝ որպես «գեհեն»։ «Շեոլը» «հադեսի» համարժեքն է (Սաղմոս 16։10, ծան.; Գործք 2։27, ծան.)։ Աստվածաշունչը հստակ կերպով ցույց է տալիս, որ թե՛ «շեոլը» և թե՛ «հադեսը» ներկայացնում են մարդկության համընդհանուր գերեզմանը և առնչվում են մահվան հետ, ոչ թե կյանքի (Սաղմոս 89։48; Յայտնութիւն 20։13)։ Գրությունները նաև ցույց են տալիս, որ ապագայում համընդհանուր գերեզմանից հարության միջոցով կյանքի վերադառնալու հեռանկար կա (Յոբ 14։13; Գործք 2։31, ծան.)։ Եվ ընդհակառակը՝ ապագայի հույս չկա նրանց համար, ովքեր ընկնում են «գեհեն», և ոչ մի տեղ արձանագրություն չկա այն մասին, որ հոգին «գեհենում» գիտակից վիճակում է գտնվում (Մատթէոս 10։28)։
8. Ինչպե՞ս է հարության մասին ճշգրիտ հասկացողությունն ազդեցություն գործում անհատի մտածելակերպի և գործերի վրա։
8 Այս հարցերի պատասխանները ստանալուց հետո անհատին կարելի է օգնել հասկանալու, թե հարությունը ինչ նշանակություն կարող է ունենալ իր համար։ Նրա սրտում թերևս երախտագիտության զգացում առաջանա Եհովայի հանդեպ, քանի որ նա այդպիսի հրաշալի հնարավորություն է մեզ ընձեռել։ Հարության նկատմամբ հավատը կարող է մեղմել իրենց հարազատներին կորցրած մարդկանց թախիծը, քանի որ նրանք սքանչելի հույս ունեն Աստծո նոր աշխարհում կրկին հանդիպելու իրենց սիրելիներին։ Այս հարցերի պարզաբանումն օգնում է նաև հասկանալ Հիսուսի մահվան նշանակությունը։ Առաջին դարի քրիստոնյաները գիտակցում էին, որ Հիսուս Քրիստոսի հարությունը քրիստոնեական հավատի հիմնաքարերից մեկն է, որը մարդկանց հարություն առնելու հնարավորություն է տալիս։ Նրանք եռանդորեն քարոզում էին Հիսուսի հարության և դրա վրա հիմնված հույսի մասին։ Նմանապես և այսօր, ովքեր երախտապարտ են հարության հույսի համար, նույնպիսի եռանդով ուրիշներին պատմում են այդ հիասքանչ ճշմարտության մասին (Գործք 5։30–32; 10։42, 43)։
«Հադեսի» բանալին
9. Հիսուսը նախ ինչպե՞ս է օգտագործում «դժոխքի [հադեսի] եւ մահի բանալիները»։
9 Բոլոր նրանք, ովքեր Հիսուսի հետ թագավորելու են նրա երկնային Թագավորության մեջ, մինչ այդ, անշուշտ, պիտի մահանան։ Սակայն նրանց քաջ հայտնի է Հիսուսի հետևյալ հավաստիացումը. «Ես մեռած էի, եւ ահա կենդանի եմ յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն. եւ ունիմ դժոխքի [հադեսի] եւ մահի բանալիները» (Յայտնութիւն 1։18)։ Այս խոսքերն ասելով՝ նա ի՞նչ ի նկատի ուներ։ Հիսուսն ուշադրություն էր հրավիրում այն բանի վրա, թե ինչ պատահեց հենց իր հետ։ Նա էլ էր մահացած, սակայն Աստված նրան «հադեսում» չթողեց։ Հիսուսի մահվան երրորդ օրը անձամբ Եհովան նրան հարություն տվեց հոգևոր կյանքի և անմահություն պարգևեց (Գործք 2։32, 33; 10։40)։ Բացի այդ, Աստված նրան հանձնեց «դժոխքի [հադեսի] եւ մահի բանալիները», որպեսզի նա ազատեր մյուսներին մարդկության համընդհանուր գերեզմանից և վերացներ Ադամից ժառանգած մեղքի հետևանքները։ Քանի որ այդ բանալիները Հիսուսի ձեռքում են, նա կարող է մահվան ճիրաններից ազատել իր հավատարիմ հետևորդներին։ Նախ՝ հարություն տալով իր ժողովի՝ ոգով օծված անդամներին, նա նրանց մի հրաշալի պարգև՝ երկնքում անմահ կյանք է տալիս, ինչպես իր Հայրը տվեց իրեն (Հռովմայեցիս 6։5; Փիլիպպեցիս 3։20, 21)։
10. Ե՞րբ էր տեղի ունենալու հավատարիմ օծյալ քրիստոնյաների հարությունը։
10 Ե՞րբ պետք է հավատարիմ օծյալ քրիստոնյաները երկնային կյանքի հարություն ստանային։ Աստվածաշնչի համաձայն՝ այն արդեն սկսվել է։ Պողոս առաքյալը բացատրեց, որ նրանք հարություն էին առնելու ‘Քրիստոսի գալու [«ներկայության» (հունարեն՝ «պարուսի՛ա»)] ժամանակում’, որը սկսվեց 1914 թ.–ին (Ա Կորնթացիս 15։23)։ Այսօր՝ Հիսուսի ներկայության ժամանակ, երբ հավատարիմ օծյալ քրիստոնյաներն ավարտում են իրենց երկրային ուղին, նրանք մահվան կապանքներում չեն մնում այնքան ժամանակ, մինչև որ իրենց Տերը վերադառնա։ Մահանալուց անմիջապես հետո նրանք ‘փոխվում են, հանկարծ՝ մի ակնթարթում’ հարություն են առնում որպես ոգեղեն արարածներ։ Որքա՜ն երջանիկ են նրանք, քանզի իրենց բարի գործերը «գնում են նորանց ետեւից» (Ա Կորնթացիս 15։51, 52; Յայտնութիւն 14։13)։
11. Ո՞ր հարության մեջ պետք է բաժին ունենա մարդկանց մեծամասնությունը, և ե՞րբ է այն սկսվելու։
11 Սակայն Թագավորության ժառանգորդների՝ երկնային կյանքի հարությունը միակը չէ։ Այն փաստը, որ Յայտնութիւն 20։6–ում այն կոչվում է ‘առաջին հարություն’, ցույց է տալիս, որ այդ հարությանը մեկ ուրիշն էլ պետք է հաջորդի։ Նրանք, ովքեր կօգտվեն երկրորդ հարությունից, երկրային դրախտում հավիտյան ապրելու հեռանկարը կունենան։ Ե՞րբ է այն տեղի ունենալու։ «Յայտնութիւն» գիրքը հայտնում է, որ այն տեղի է ունենալու «երկինքը եւ երկիրը»՝ ներկա չար համակարգն իր ղեկավար մարմիններով ոչնչանալուց հետո։ Ներկա համակարգի այդ կործանումը շատ մոտ է։ Որից հետո՝ Աստծո նշանակած ժամին, կսկսվի երկրային հարությունը (Յայտնութիւն 20։11, 12)։
12. Ովքե՞ր են այն հավատարիմ անհատները, որոնք հարություն կառնեն երկրի վրա ապրելու համար, և ինչո՞ւ է դա մեզ ոգևորում։
12 Ովքե՞ր են ընդգրկվելու երկրային հարության մեջ։ Նրանց թվում են լինելու Եհովայի՝ վաղ ժամանակների երկրպագուները՝ տղամարդիկ ու կանայք, ովքեր հարության նկատմամբ ամուր հավատ դրսևորելով՝ ‘մերժեցին ազատություն ձեռք բերել’ (ԷԹ), այսինքն՝ Աստծո հանդեպ իրենց անարատությունը պահելու հարցում փոխզիջումների չգնացին, որպեսզի խուսափեին դաժան, վաղաժամ մահից։ Որքա՜ն հաճելի կլինի անձամբ ճանաչել նրանց և անմիջապես նրանցից լսել իրենց հետ պատահած դեպքերի այն մանրամասնությունները, որոնք արձանագրված չեն Աստվածաշնչում։ Երկրային հարություն առնողների մեջ է լինելու Աբելը՝ Եհովայի առաջին հավատարիմ վկան, Ենովքն ու Նոյը, ովքեր Ջրհեղեղից առաջ համարձակորեն ազդարարում էին Եհովայի նախազգուշացումները, Աբրահամն ու Սարրան, ովքեր հյուրընկալեցին Աստծո հրեշտակներին, Մովսեսը, ում միջոցով Աստված իր Օրենքը տվեց իսրայելացիներին Սինա սարի մոտ, Եհովայի համարձակ մարգարեները, որոնց թվում է նաև Երեմիան, որը մ.թ.ա. 607 թ.–ին Երուսաղեմի կործանման ականատեսը դարձավ, Հովհաննես Մկրտիչը, որը հենց Աստծո ձայնը լսեց, որ հաստատում էր, թե Հիսուսն է իր Որդին։ Հարություն են առնելու նաև բազում անձնվեր մարդիկ, ովքեր մահացել են ներկա չար համակարգի վերջին օրերի ընթացքում (Եբրայեցիս 11։4–38; Մատթէոս 11։11)։
13, 14. ա) Ի՞նչ տեղի կունենա հադեսի և նրանում եղող մահացածների հետ։ բ) Ովքե՞ր են ընդգրկվելու հարության մեջ և ինչո՞ւ։
13 Ժամանակի ընթացքում, Աստծո հավատարիմ ծառաներից բացի, ուրիշներն էլ հարություն պիտի առնեն. արդյունքում՝ ոչ ոք չի մնա մարդկության համընդհանուր գերեզմանում։ Այն ամբողջությամբ կդատարկվի, որովհետև Հիսուսը կօգտագործի ‘հադեսի բանալին’՝ մահացածներին ազատելու համար։ Դա երևում է Հովհաննես առաքյալին տրված տեսիլքից, որտեղ նա տեսավ, թե ինչպես «դժոխքը [հադեսը] գցուեց կրակի լճի մէջ» (Յայտնութիւն 20։14)։ Ի՞նչ է դա նշանակում. այն, որ մարդկության համընդհանուր գերեզմանը հիմնովին կոչնչանա։ Այն այլևս երբեք գոյություն չի ունենա, քանի որ ամբողջությամբ «դատարկված» կլինի։ Բանն այն է, որ Եհովայի հավատարիմ երկրպագուներից բացի՝ Հիսուսը ողորմածաբար կյանքի կվերադարձնի նույնիսկ մեղավորներին։ Աստծո Խոսքը հավաստիացնում է մեզ. «Արդարների եւ մեղաւորների յարութիւն պիտի լինի» (Գործք 24։15)։
14 Այս մեղավոր մարդիկ հարություն չեն առնի, որ ընդամենը ենթարկվելով արդար դատաստանի՝ կրկին մահանան։ Արդար միջավայրում, որը կտիրի ամբողջ երկրով մեկ Աստծո Թագավորության ղեկավարության ներքո, նրանք օգնություն կստանան՝ իրենց կյանքը ներդաշնակեցնելու Աստծո չափանիշներին։ Հովհաննեսին տրված տեսիլքում «կեանքի գիրք» բացվեց։ Դա նշանակում է, որ նրանց անունները կարող են գրվել այնտեղ։ Նրանք կդատվեն «իրանց գործերի համեմատ», որ կկատարեն հարություն առնելուց հետո (Յայտնութիւն 20։12, 13)։ Այսպիսով՝ վերջնական արդյունքների համաձայն՝ նրանց հարությունը ‘կյանքի հարություն’ կարող է նշանակել և ոչ թե անպայմանորեն ‘դատաստանի [դատապարտման] հարություն’ (Յովհաննէս 5։28, 29)։
15. ա) Ովքե՞ր հարություն չեն առնի։ բ) Ինչպիսի՞ ազդեցություն պետք է գործի մեզ վրա հարության մասին ճշմարտությունը։
15 Այնուամենայնիվ, ոչ բոլորն են հարություն առնելու։ Ոմանք այնպիսի մեղքեր են գործել, որ ներման ենթակա չեն։ Այդպիսի մարդիկ ոչ թե «հադեսում» են, այլ «գեհենում», այսինքն՝ ենթարկվել են հավիտենական ոչնչացման։ Նրանց թվում կլինեն նաև այն մարդիկ, ովքեր մահապատժի կենթարկվեն ‘մեծ նեղության’ ժամանակ, որը շատ մոտ է (Մատթէոս 12։31, 32; 23։33; 24։21, 22; 25։41, 46; Բ Թեսաղոնիկեցիս 1։6–9)։ Ուստի, թեպետ Եհովան անզուգական ողորմություն է ցուցաբերելու՝ «հադեսից» հարություն տալով մահացածներին, սակայն հարության հույսը մեզ ոչ մի հիմք չի տալիս անտարբերությամբ վերաբերվելու այն բանին, թե ինչ կյանքով ենք հիմա ապրում։ Հարություն չկա նրանց համար, ովքեր գիտակցաբար ըմբոստանում են Եհովայի գերիշխանության դեմ։ Այդ բանի գիտակցումը պետք է մղի մեզ խորը երախտագիտություն ցույց տալու Աստծուն՝ իր ցուցաբերած շնորհի համար՝ մեր կյանքը համապատասխանեցնելով նրա կամքին։
Զորանում ենք հարության հույսով
16. Ինչպե՞ս կարող է հարության հույսը զորության աղբյուր հանդիսանալ։
16 Նրանք, ովքեր իրոք հավատում են հարության հույսին, կարող են մեծ զորություն ստանալ։ Հայտնի է, որ եթե անհատն արդեն տարեց է, նա չի կարող անդադար հետաձգել մահը, նույնիսկ եթե նա դիմում է բժշկական միջոցների օգնությանը (Ժողովող 8։8)։ Բայց եթե անձնվիրաբար ծառայում ենք Եհովային իր կազմակերպության հետ միասին, ուրեմն կարող ենք ապագային լիակատար վստահությամբ նայել։ Մենք համոզված ենք, որ Աստծո նշանակած ժամանակին հարություն առնելով՝ կկարողանանք նորից կյանքը վայելել։ Եվ ի՜նչ կյանք է դա լինելու. ‘ճշմարիտ կյանք’, ինչպես գրեց Պողոս առաքյալը (Ա Տիմոթէոս 6։19, ԱՆԹ; Եբրայեցիս 6։10–12)։
17. Ի՞նչը կարող է մեզ օգնել անարատություն պահել Եհովայի առաջ։
17 Գիտենալով, որ հարություն է լինելու և ճանաչելով հարության Աղբյուրին՝ կարող ենք ամուր լինել հավատի մեջ։ Դա զորացնում է մեզ, որպեսզի շարունակենք անձնվիրություն ցույց տալ Աստծուն, նույնիսկ եթե դաժան հալածողների ձեռքով մահվան սպառնալիքի առջև կանգնենք։ Սատանան վաղուց է կիրառում վաղահաս մահվան հանդեպ վախը՝ մարդկանց ստրկության մեջ պահելու նպատակով։ Սակայն Հիսուսը չուներ այդպիսի վախ։ Նա Եհովային հավատարիմ մնաց մինչ ի մահ։ Իր քավիչ զոհաբերության միջոցով նա մարդկանց համար հիմք է ստեղծել՝ ազատվելու նման վախից (Եբրայեցիս 2։14, 15)։
18. Ի՞նչն է օգնել Եհովայի ծառաներին պահելու իրենց անարատությունը։
18 Մարդկության ողջ պատմության ընթացքում Եհովայի ծառաները հայտնի են եղել նրանով, որ պահել են իրենց անարատությունը. նրանց օգնել է այն, որ հավատ են ունեցել ինչպես Քրիստոսի զոհաբերության, այնպես էլ հարության նկատմամբ։ Գտնվելով ճնշումների տակ՝ նրանք այսօր էլ շարունակում են փաստել, որ «չ’սիրեցին իրանց հոգին» ավելի, քան Եհովային (Յայտնութիւն 12։11)։ Իմաստնորեն վարվելով՝ նրանք չեն խախտում քրիստոնեական սկզբունքները, որպեսզի պահպանեն իրենց ներկա կյանքը (Ղուկաս 9։24, 25)։ Նրանք գիտեն, որ եթե նույնիսկ կորցնեն այն, Եհովայի գերիշխանությունը անձնվիրաբար պաշտպանելով՝ հարության պարգևը կստանան։ Ունե՞ս նման հավատ։ Կարո՛ղ ես ունենալ, եթե սիրես Եհովային և սրտիդ խորքում պահես հարության հույսը։
Կրկնենք թեման
• Ինչո՞ւ անհատը նախ պետք է հասկանա, թե ինչ է հոգին, և ինչ վիճակում են գտնվում մահացածները, որպեսզի ըմբռնի, թե ինչ է հարությունը։
• Ովքե՞ր կյանքի կվերադառնան, և այդ մասին իմանալն ի՞նչ ազդեցություն պետք է թողնի մեզ վրա։
• Ինչպե՞ս է հարության հույսը զորացնում մեզ։
[Հարցեր ուսումնասիրության համար]
[Նկար 85–րդ էջի վրա]
Եհովան խոստացել է, որ արդարների և մեղավորների հարություն է լինելու
