1. Ի՞նչ հառց գայնա միր մոդ առաչ կալ, եպոր միտկը գընինկ Ավռաամին հավատկին մասին։

 ՉԱՇԱՁ-ՕՐ շադ մաշտիկ լըսաձունին Ավռաամին մասին, քիչերը կիդին, ինչ դեսագ մաշտեր ըն։ Ամա տունկ ընու լավ ջոնչեկկու։ Օրինագ, տունկ կիդեկ, հընոր Ավռաամին մասին գաստըվի-օր ըն ալլայ հավատկ օննողնուն հա̈յնա̈ (Հռոմ. 4։11)։ Գերեվնա տա̈, տունկա̈լ միտկ ըղաձունեկ. «Գա՞յնոմ տա̈ եսա̈լ Ավռաամին բես հավատկ օննալ»։ Հա, գայնա̈կ։

2. Օ՞րի գարեվորա̈ քըրկըրուշ Ավռաամին օրինագը (Հակոբոս 2։22, 23)։

² Մենկա̈լ գայնոնկ Ավռաամին բես հավատկ օննալ, քըրկըրինկնա ընու օրինագը։ Ավռաամը ա̈րավ Եգովին աստաձին բես։ Ըն դեղափոխվեցավ ուրիշ երգիրմը։ Դասնյակ դարի գաբռեր պալատկընուն հընու բադռաստեր ուր հազ ըղաձ դըղուն, Իսաակին ղուրբոն պերուշ։ Ալլայ ա̈դ կոռձերուն նես գերեվնա̈ր ընու ուժեղ հավատկը։ Ավռաամը Աստըձուն դուր կուկա̈ր ուր հավատկին հընու կոռձերուն հոմար։ Հըմա̈լ Աստվաձ հաշվերգու ընու ուր ընգերը։ (Գաշտըցեկ Հակոբոս 2։22, 23։) Եգովըն կուզա̈, հընոր մենկա̈լ ա̈դմուն մոդիգ հարաբերուտին օննոնկ ընու հեդ։ Ընդի ըն Պավելին հընու Իակըվին դիռտմեց կըրուշ Ավռաամին մասին։ Հայդցեկ աշինկ, ինչ ընու մասին գաստըվի Հռոմեացիներ 4-րտ կըլխուն հընու Հակոբոս 2-րտ կըլխուն։ Ա̈դ էրգու կըլեխնին յառդում գընին մեզի Ավռաամին մասին գարեվոր մըտկեր իմընուշ։

3. Աստվաձաշընչըն, վե՞ր խոսկը գըրգնեցին Պավելը հընու Իակըվը։

³ Ինչպես Պավելը, ըմունա̈լ Իակըվը գըրգնեցին Ծննդոց 15։6-ին կըրվաձ խոսկերը։ Ընդեխ գաստըվի, հընոր Ավռաամը «հավդաց Եգովին, ա̈դու հոմար Աստվաձ ընու առտար  հաշվեց»։ Ի՞նչ նըշանագա̈գու «առտար» ըլլուշ։ Առտար մաշտը՝ ա̈դ ընա̈, վեվ Եգովին դուր կուկա հընու վում ըն ըմըն թարաֆա̈ մակուր հաշվա̈գու։ Հեդաքըրկիրա̈, հընոր մեխկ օննող մաշտիկը գա՛յնոն մակուր ըլլիլ Աստըձուն առաչ։ Գերեվնա տա̈, տունկ կուզեկ, հընոր Աստվաձ ծիր հանդեպա̈լ ա̈դմուն վերապերվի։ Հընու ա̈դ հընարավորա̈։ Ա̈դու նես համոզվաձ ըլլուշի հոմար, հայդցեկ աշինկ, օրի Եգովըն Ավռաամին առտար հաշվերգու։

4. Ի՞նչը խանգարա̈գու մաշտկացը առտար ըլլուշ։

⁴ Հռոմեացիներ նամագին նես Պավելը կըրեց, հընոր ալլայկը մեխկ օննող մաշտին (Հռոմ. 3։23)։ Ա̈դմունա̈նա, ի՞նչպես մենկ գայնոնկ դուր կալ Աստըձուն հընու ի՞նչպես ըն մեզի առտար հընու մակուր գայնա հաշվիլ։ Ա̈դ հառցին բադասխանը առնուշի հոմար, Պավելը խրիստիաննուն ուշադրուտինը տառծընա̈գու Ավռաամին վըրըն։

5. Օ՞րի Եգովըն Ավռաամին առտար հաշվեց (Հռոմեացիներ 4։2—4)։

⁵ Եգովըն Ավռաամին առտար հաշվեց, եպոր ըն գաբռեր Խանաան։ Օ՞րի Եգովըն ընու առտար հաշվեց։ Ընու հոմար-օր Ավռաամը գաբռեր Մաիսեյին օրենկո՞վ։ Հա̈լբա̈տ-օր, չա̈ (Հռոմ. 4։13)։ Քոնի-օր ա̈դ օրենկը 400-ըն ավել դարի ետկը փես էլավ։ Ա̈դմունա̈նա, օ՞րի Աստվաձ ընու առտար հաշվեց։ Եգովըն Ավռաամին հավատկին հոմար ընու հանդեպ անառժան պարիուտին էրեվծուց հընու առտար հաշվեց ընու։ (Գաշտըցեկ Հռոմեացիներ 4։2—4։)

6. Ի՞նչին խատեր Եգովըն մեխկ օննող մաշտուն առտար հաշվա̈գու։

⁶ Պավելը աստավ, հընոր եպոր մեգը հավդագու Աստըձուն, Աստվաձ «ա̈դմուն մաշտուն ուր հավատկին խատեր առտար հաշվա̈գու» (Հռոմ. 4։5)։ Հեդո ըն շարունագա̈գու. «Դավիդը բախտավեր հաշվա̈գու ընու, վում Աստվաձ կոռձերուն հոմար չա̈-օր առտար հաշվա̈գու. «Բախտավերին ըներ, վում չար կոռձերը հընու մեխկերը ներվաձին, բախտավերա̈ ըն մաշտը, վում մեխկը Եգովըն հիշիլ չի»» (Հռոմ. 4։6—8; Սաղ. 32։1, 2)։ Ետե մաշտը հավդագու Աստըձուն, Աստվաձ ներա̈գու գամ ձաձգա̈գու ալլայ ընու մեխկերը հընու ա̈լ ընեց մասին հիշիլ չի։ Աստվաձ ա̈դմուն մաշտուն ա̈լ մեղավոր հաշվիլ չի։ Ըն ա̈դմուն մաշտուն առտար հաշվա̈գու ընու հավատկին խատեր։

7. Օ՞րի գարելիա̈ ասուշ, հընոր Եգովին առաչվոն ձառայողնին առտարեյնը։

⁷ Չաշաձ-օր Ավռաամը, Դավիդը հընու Աստըձուն միգա̈լ հավադարիմ ձառայողնին հաշվըվեյնըգու առտար, ըներ ա̈լիա̈լ մեխկ օննող մաշտեյնը հընու սըխալվեյնըգու։ Աստվաձ հաշվերգու ա̈դմուն մաշտկացը մակուր ընեց հավատկին խատեր, հալա, եպոր համեմադերգու ընեց ըն մաշտկացը հեդ, վերեկնոր չին հավդալ ուրինը (Եփես. 2։12)։ Պավելին խոսկերը բառզ գինա̈ գերեվծընին, հընոր Աստըձուն ընգերը ըլլուշի հոմար, բիդուա̈ հավատկ օննուշ։ Հավատկը բիդուեր Ավռաամին հընու Դավիդին։ Հընու մեզիա̈լ բիդուա̈։

8, 9. Ի՞նչպես վերմը հասկըննոնգու Պավելին հընու Իակըվին կըրաձ խոսկերը հընու օ՞րի։

⁸ Հարուրիշի դարի դերընին իրար հեդ վիջվինգու, վեյնա̈ գարեվորը՝ հավատկը, տա̈ կոռձերը։ Ընեցմըն վերմը սորվեծընինգու, հընոր խալըսուշի հոմար բիդուա̈ մեգ տա̈ հավդուշ Դեր Իսուսին։ Ըներ գասին. «Ընտունա̈ Իսուսին հընու խալըսիսկու»։ Բազի դերընին գասին Պավելին խոսկերը. «Աստվաձ կոռձերուն հոմար չա̈-օր առտար հաշվա̈գու» (Հռոմ. 4։6)։ Ամա միգա̈լնեկը հագառագը գասին, հընոր էշտաս հեչնա սուրպ դեղերը հընու աբռիս հեչնա խաչերուն տըրաձ օրենկներով, խալըսիլ չիս գայնի։ Ուրինց աստաձը շիդագա̈ դեյ էրեվծընուշի հոմար, ըներ գասին Հակոբոս  2։24-ին խոսկերը. «Մաշտը առտար հաշվըվիգու ուր կոռձերով, ոչ տա̈ մեգ ուր հավատկին խատեր»։

⁹ Ա̈դ բատճառով Աստվաձաշունչը քըրկըրող վերմը կիդնագաննին միտկ ա̈րին տա̈ Պավելը հընու Իակըվը հավատկին հընու կոռձերուն մասին դարպեր դեսագ միտկը գընեյնը։ Վերմը դերընին գասեյնը, հընոր Պավելը հաշվերգու տա̈ մաշտը առտար հաշվըվիգու ուր հավատկին, ոչ տա̈ կոռձերուն հոմար։ Ամա Իակըվը սորվեծըներգու, հընոր Աստըձուն դուր էգուշի հոմար բիդուին կոռձեր։ Աստվաձաշունչը քըրկըրող մեգ կիդնագանմը աստավ իսմուն. «Իակըվը չեր հասկըննալ, օրի Պավելը բընդերգու, հընոր մաշտուն, առտար ըլլուշի հոմար, կոռձեր բիդու չին, բիդուա̈ մեգ տա̈ հավատկ»։ Ամա ինչպես Պավելը, ըմունա̈լ Իակըվը կըրաձունին ուրինց նամագնին Աստըձուն ուժով։ Այսինկըն, ա̈դ ընեց Եգովըն կըրել դըվաձուներ (2 Տիմոթ. 3։16)։ Ա̈դմունա̈նա, օ՞րի ընեց կըրաձը իրարմա̈ դարպերվիգու։ Ա̈դ հասկըննուշի հասարագ ծեվմը գա։ Մեգ տա̈ բիդուա̈ ուշադիրմը աշուշ, ինչ կըրվաձա̈ ա̈դ խոսկերըն առաչ հընու հեդո։

10. Վե՞ր կոռձերուն մասին գասեր Պավելը (Հռոմեացիներ 3։21, 28)։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)

¹⁰ Վե՞ր կոռձերուն մասին կըրեց Պավելը Հռոմեացիներ 3-րտ հընու 4-րտ կըլխընուն։ Ըն ըմընա շադը ուշադրուտին տառծուց ըն կոռձերուն վըրըն, «վերեկնուն մասին կըրվաձեր օրենկին նես», այսինկըն Մաիսեյին օրենկին, վեյնոր դըվվըվաձեր Սինայ քա̈հին մոդ։ (Գաշտըցեկ Հռոմեացիներ 3։21, 28։) Գերեվնա տա̈, Պավելին ժամանագ վերմը եվրեյ ըլլող խրիստիաննուն զորեր հասկըննուշ, հընոր Մաիսեյին օրենկը հընու ընու հեդ գաբվաձ կոռձերը ա̈լ ուժ չունին։ Ընդի Պավելը Ավռաամին օրինագով գերեվծընա̈, հընոր մաշտը Աստըձուն առաչ առտար գըլլի, ոչ տա̈ ընու հոմար-օր ըն հեդեվա̈գու օրենկը, ամա ընու հոմար-օր հավատկ գերեվծընա̈։ Ինչկա՜ն  ա̈դ սիդ դըվող միտկա̈։ Ա̈դ մեզի համոզվեծընա̈գու, հընոր ետե մենկ ունինկ հավատկ Աստըձուն հընու Խրիստոսին հանդեպ, մենկ դուր կուկոնկ Աստըձուն։

11. Վե՞ր կոռձերուն մասին կըրաձունի Իակըվը։

¹¹ Ամա կոռձերը, վերեկնուն մասին Իակըվը կըրաձունի ուր նամագին 2-րտ կըլխուն, ա̈դ ըն կոռձերը չին, «վերեկնուն մասին կըրվաձեր օրենկին նես»։ Իակըվը գասա̈ պարի կոռձերուն մասին, վերեկնոր ընողա̈ խրիստիանինը։ Ըներ գերեվծընին, մաշտը իսկաբես հավդագու Աստըձուն, տա̈ չա̈։ Աշինկ Իակըվին կըրաձ էրգու օրինագնին։

12. Ի՞նչպես Իակըվը էրեվծուց, հընոր հավատկը հընու կոռձերը իրար հեդ գաբ ունին։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)

¹² Առաչին օրինագին նես Իակըվը գասա̈, հընոր խրիստիաննին մաշտ ուրուշող չին։ Ա̈դ հասկընծընուշի հոմար, Իակըվը բադմա̈գու մաշտումը մասին, վեյնոր հարուստին բադիվ գուդա, ամա ախկադին ինչիգի դեղ տընիլ չի։ Չաշաձ-օր ա̈դ մաշտը գասա̈, հընոր ունի հավատկ, ընու կոռձերը գերեվծընին հագառագը (Հակ. 2։1—5, 9)։ Եգռորտ օրինագին նես Իակըվը գասա̈ մաշտումը մասին, վեյնոր դեսնուգու, հընոր «քուրեյդացմըն գամ ախպըյդացմըն մեգը չունի հալավ հընու ընեց... հացը քիչ կուկա», ամա յառդում ընիլ չի ընեց։ Չաշաձ-օր ըն գասա̈, հընոր ունի հավատկ, ըն ա̈դ կոռձերով էրեվծընիլ չի։ Ա̈դծոյ հավատկըն ֆայդա չիկա։ Ինչպես կըրեց Իակըվը, «հավատկը ըռոնց կոռձ մեռաձա̈» (Հակ. 2։14—17)։

13. Վո՞ւմ Իակըվը օրինագ պերա̈գու, էրեվծընուշի հոմար, հընոր գարեվորին հըմ հավատկը, հըմ կոռձերը (Հակոբոս 2։25, 26)։

¹³ Պածադռուշի հոմար, հընոր հավատկը բիդուա̈ կոռձով էրեվծընուշ, Իակըվը պերա̈գու Ռաավին օրինագը։ (Գաշտըցեկ Հակոբոս 2։25, 26։) Ըն լըսեց Եգովին մասին հընու հասկընցավ-օր, Եգովըն յառդում գընա̈ իզրաիլտյաննուն (Հեսու 2։9—11)։ Ռաավը կոռձով էրեվծուց ուր հավատկը։ Ըն բաշտպանեց  էրգու իզրաիլսկի ռազվետչիգնուն, եպոր ընեց էդվոնցը ընգաձեյնը։ Ընդի ըն Ավռաամին բես առտար հաշվըվեցավ, չաշաձ-օր իզրաիլտյանկա չեր հընու ալլայնացը բես մեխկ օննող մաշտեր։ Ռաավին ըղաձը սորվեծընա̈գու մեզի, հընոր հավատկը բիդուա̈ կոռձերով էրեվծընուշ։

14. Օ՞րի գայնոնկ ասիլ, հընոր Պավելին հընու Իակըվին աստաձը իրար հեդ ույմիշ կուկա։

¹⁴ Ինչպես մենկ դեսակ, Պավելը հընու Իակըվը հավատկին հընու կոռձերուն մասին դարպեր թարաֆա̈ խոսեծոն։ Պավելը եվրեյ ըլլող խրիստիաննուն գասեր, հընոր Եգովին սիդը ուրախծընուշի հոմար, հերիկ չա̈ մեգ տա̈ Մաիսեյին օրենկը գադարուշ։ Իակըվը գերեվծըներ, հընոր ալլայ խրիստիաննուն բիդուա̈ ուրինց հավատկը պարի կոռձերով էրեվծընուշ։

15. Ի՞նչ դեսագ մենկ գայնոնկ միր հավատկը էրեվծընիլ կոռձերով։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգայնին։)

¹⁵ Ավռաամը, վերին-օր Եգովըն հաշվերգու առտար, վա̈յցկեց ուր հարազադ երգիրը, գաբռեր պալատկընուն հընու բադռաստեր ղուրբոն պերուշ ուր հազ ըղաձ մոնչուն։ Ամա ա̈դ չի նըշանագիլ, հընոր Աստվաձ կուզա̈-օր մենկա̈լ ա̈դմուն ընինկ։ Գոն շադ ծեվեր, ինչպես մենկ գայնոնկ էրեվծընիլ միր հավատկը կոռձերով։ Օրինագ, մենկ գայնոնկ սըյդոնց ընտունիլ ըն մաշտկացը, վերեկնոր նա̈յրինգու ժողով էգուշ, յառդում ընիլ ըն քուրեյդացը հընու ախպըյդացը, վերեկնոր ա̈դու գարիկը ունին հընու միտկ ընիլ միր ընտանիկին մասին (Հռոմ. 15։7; 1 Տիմոթ. 5։4, 8; 1 Հովհ. 3։18)։ Միգա̈լ գարեվոր կոռձը, վեյնոր գերեվծընա̈, հընոր ունինկ հավատկ՝ ա̈դ ընա̈-օր մենկ աշխուժ գինա̈ քարոզինկկու (1 Տիմոթ. 4։16)։ Մենկ ալլայկըս գայնոնկ միր կոռձերով էրեվծընիլ, հընոր հավդոնկկու-օր Եգովին խոսկ դըվաձը ըմունա̈լ ըմուն գըլլի հընու ըն ըմըն ինչը գընա̈ ըմընա լավ ծեվով։ Ընչաղ Աստվաձ մեզիա̈լ հաշվա̈գու առտար հընու մենկա̈լ գըլլինկ ընու ընգերը։

16. Ի՞նչ ումուդ ուներ Ավռաամը հընու ի՞նչի ըն հավդա̈րգու։

¹⁶ Հռոմեացիներ կըրկին 4-րտ կըլխուն կըրվաձա̈ մեգ գարեվոր տասմընա̈լ, վեյնոր մենկ գայնոնկ սորվիլ Ավռաամին օրինագըն։ Ա̈դ կըլխըն մենկ գիմընոնկ, ինչկան գարեվորա̈ ումուդը։ Եգովըն խոսկ դըվավ, հընոր Ավռաամին միչոցով օռտնուտին առնողըն «շադ ազգերը»։ Բատկերածուցեկ, ինչ հըրաշալի՜ ումուդ Աստվաձ դըվավ Ավռաամին (Ծննդ. 12։3; 15։5; 17։4; Հռոմ. 4։17)։ Ամա եպոր Ավռաամը 100 դարիգոներ, Սառրընա̈լ 90, ըներ դահա դըղա չունեյնը։ Մաշտկացը գայնա̈ր թըվալ տա̈ Ավռաամը հընու Սառրըն ա̈լ չին գայնի դըղա օննալ։ Ա̈դ շիդագով փոռցուտիներ Ավռաամին հավատկին հոմար։ Ամա ըն «ա̈լիա̈լ ումուդ գըներ հընու հավդա̈րգու, հընոր ալլայ ազգերուն հոմար հա̈ր տառնողա̈» (Հռոմ. 4։18, 19)։ Հընու, ինչպես մենկ կիդինկ, Ավռաամը բարաբ դեղը ումուդ ընիլ չեր։ Ըն օննըցավ մոնչը, Իսաակին, վերին-օր շադ բեդ գըներ (Հռոմ. 4։20—22)։

17. Վո՞ւստի մենկ կիդինկ, հընոր Աստվաձ գայնա մեզի առտար հաշվիլ հընու մենկ գայնոնկ ընու ընգերը ըլլիլ։

¹⁷ Ավռաամին օրինագը գերեվծընա̈, հընոր մենկա̈լ գայնոնկ դուր կալ Աստըձուն, ընու աչվընուն առաչ առտար ըլլիլ հընու ընու ընգերը ըլլիլ։ Ա̈դու մասին կըրաձուներ Պավելը. «Խոսկերը «ըն հաշվըվեցավ» մեգ տա̈... [Ավռաամին] դեյ կըրվաձ չին, ամա միր հոմարա̈լ։ Մենկա̈լ առտար հաշվըվողընկ, քոնի-օր հավդոնկկու ընու, վեվ սաղծուց միր Դիրեչը, Իսուսին» (Հռոմ. 4։23, 24)։ Ինչպես-օր Ավռաամին, ըմունա̈լ մեզի բիդուա̈ օննուշ հավատկ հընու ումուդ։ Հըմա̈լ բիդուա̈ պարի կոռձեր ընուշ։ Պավելը ումուդին մասին շարունագա̈գու խոսուշ Հռոմեացիներ 5-րտ կըլխուն։ Ա̈դու մասին մենկ գիմընոնկ միգա̈լ տասին։