Ես ձընվաձիմ 1927 թըվին, Չիկագոին մոդիգ ըլլող բիջիգ քաղակիմը (շտատ Իլինոյս, ՍՇԱ)։ Միր ընտանիկին մենկ հինգ դըղաեյկը՝ Ջետըն, Դոնը, ես, Կառլը հընու Ջոյը։ Մենկ ալլայկըս կուզայկը օխչուգ ուժերով ձառայուշ Եգովին։ Ջետըն 1943 թըվին սորվեցավ Գալաադ տըբռոցին 2-րտ տասարանին։ Դոնը, Կառլը հընու Ջոյը նա̈յրեցին ձառայուշ Բռուկլին ըլլող Վեֆիլին։ Դոնին հըրավիրեցին Վեֆիլը 1944 թըվին, Կառլին՝ 1947 թըվին, Ջոյինա̈լ՝ 1951 թըվին։ Ձընողնուս, քուրեյդացըս հընու ախպըյդացըս հըրաշալի օրինագը շադ լավ ազդեց իմ վըրա̈ս։

Հոյս հընու մոյս շադ դուր կուկա̈ր գաշտուշ Աստվաձաշունչը։ Ըներ հազ գընեյնը Աստըձուն հընու կուզեյնը, հընոր մենկա̈լ հազ ընինկ ընու։ Ամա եպոր նա̈յրըվեցավ Առաչին համաշխարաին գըռիվը, հա̈յս կընաց Եվռոպա գըռվուշ։ Հուն ըն գոյսուց ուր հավատկը խաչերուն հանդեպ։ Մա̈յս շադ ուրախցավ, հընոր հա̈յս սաղա̈ հընու դունը էգաձա̈ հընու աստավ ընու. «Կառլ, էշտոնկ խաչը, ինչպես-օր մենկ քու հեդըդ առաչ գընայկը»։ Ըն բադասխանեց. «Ես քեզի դոնիմգու, ամա նես մըդնուլ չիմ»։ Մա̈յս հայծուց. «Օ՞րի»։ Հա̈յս բադասխանեց. «Եվռոպա գըռվին սըրըն ես դեսա, ինչպես մեգ երգրին դերընին գոռտնին զինվոյնուն հընու զենկը, հընոր սպոննին ուրինց հավատկըն ըլլողնուն, վերեկնոր գաբռին միգա̈լ երգրին։ Ընդեխու դերընինա̈լ նույնը գընեյնը։ Հիմի ասա̈, վո՞ւմ թարաֆներ ա̈դ սըրըն Աստվաձ»։

Սըրըմը, եպոր մա̈յս խաչիներ, միր դունը էգոն էրգու հոկի, վերեկնոր ձառաեյնըգու Եգովին։ Ըներ դըվին հոյս Աստվաձաշունչը սորվուշի հոմար կիրկմը, վերին օնունը «Լուսեր»։ Ա̈դ կիրկը էրգու մաս ուներ հընու ընու նես կըրվաձեր Հայտնություն կըրկին մասին։ Հա̈յս առավ ըներ, քոնի-օր ընու հեդաքըրկիր թըվացին ա̈դ կըրկերը։ Եպոր մա̈յս դունը էգավ, ըն համան նա̈յրեց գաշտուշ ա̈դ կըրկերը։ Ետկըն ըն գազետին նես դեսավ հայդարարուտինմը, հընոր, վեվ-օր կուզա̈, հըրավիրվիգու սորվուշ Աստվաձաշունչը «Լուս» կըրկին միչոցով։ Ըն որոշեց էշտուշ։ Եպոր էգավ ըն ադռեսով, վեյնոր կըրվաձեր գազետին նես, տուռը պացավ դարիկով գընիգմը։ Մա̈յս էրեվծուց ընու կիրկը հընու հայծուց. «Հո՞զ սորվինգու տա̈ իսա կիրկը»։ Ըն աստավ. «Հա, ջանիգըս, նես միդ»։ Միգա̈լ էշտուշին մա̈յս մեզիա̈լ ուր հեդը դարավ, հընու ա̈դմուն մենկ ըմըն շապատ նա̈յրեցակ էշտուշ ա̈դ հանդիպումնին։

Ա̈դմուն հանդիպումնուն մեգին սըրըն, եպոր ախպա̈րը սորվեծըներգու Աստվաձաշունչը, խընտրեց ինձի, հընոր գաշտոմ Սաղմոս 144։15։ Հուն կըրվաձա̈, հընոր ըներ, վեվ-օր ձառաինգու Եգովին, բախտավերին։ Ա̈դ խոսկը ինձի շադ դուր էգավ։ Հըմա̈լ ինձի դուր էգոն ուրիշ էրգու խոսկերա̈լ՝ 1 Տիմոթեոս 1։11, ոյդեխ կըրվաձա̈,  հընոր Եգովըն՝ «ուրախ Աստվաձա̈», հընու Եփեսացիներ 5։1, ոյդեխ գաստըվի. «Լըմոնցեկ Աստըձուն»։ Ես հասկընցա, հընոր ալլայ, ինչ-օր ես գընիմ Աստըձուն հոմար, ընողըմ ուրախուտինով հընու ըմըն մեգ ա̈դմուն հընարավորուտինին հոմար շընորագալ ըլլողըմ։ Ա̈դտի ետկը ես ա̈մա̈ղ գընիմ ա̈դմունա̈լ ընուշ։

Մեզի ըմընա մոդիգ ըլլող ժողովը կըդնըվերգու Չիկագո, մեզմըն 32 կիլամետռ հեռու։ Չաշաձ ա̈դու, մենկ ըմըն սըրա գեշտայկը ժողովի հանդիպումնին հընու ես գոմաց-գոմաց ավելի լավ հասկըննա̈յգու Աստվաձաշունչը։ Հիշիմգու, ինչպես սըրըմը Ջետըն բադասխան գուդա̈ր հընու ես միտկ ա̈րի. «Եսա̈լ խոշ ա̈դ կիդիմ։ Եսա̈լ գայնա̈յ ծեռկըս պայսըծընիլ հընու բադասխանիլ»։ Ա̈դտի ետկը ես նա̈յրեցի բադռաստվուշ ժողովի հանդիպումնուն հընու բադասխան դըվուշ։ Ամա ըմընա գարեվորը ըներ-օր, ինչպես իմ քուրեյդա̈կըս հընու ախպըյդա̈կըս, ես հոկեվոր մեձընա̈յգու հընու 1941 թըվին գընկըվեցա։

Ես շադ լավ հիշիմգու կանգռեսը, վեյնոր գոսներ Կլիվլենդ (շտատ Ագայո) 1942 թըվին։ Ա̈դ կանգռեսը տելեֆոնով լըսեյնըգու քուրեյդա̈կը հընու ախպըյդա̈կը ավելի քան տա̈ 50 քաղակնուն, վերեկնոր կըդնըվեյնըգու ՍՇԱ։ Կանգռեսը օնծընուշի դեղըն քիչմը նընը ախպըյդա̈կը տըրին պալատկընի, ոյդեխ միր ընտանիկնա̈լ գինա̈րգու։ Գեշտա̈ր Եգռորտ համաշխարաին գըռիվը։ Եգովին մասին բադմողնուն էդվոնցը ավելի շադ կըյնեյնը։ Իրիգվընծու ես դեսա, հընոր ախպըյդա̈կը ըմուն գոյնեծուցին մաշինընին, հընոր ալլայ ընեց ֆառընին գաշեյնը լագերըն տուս։ Ըներ խոսեծոն, հընոր ըմըն մեգ մաշինին նեսը օխչուգ կիշերը մեգը հեդեվողա̈։ Ինչիմը ըլլերնա, ըներ կոլողեյնը լուսերը հընու նա̈յրողեյնը սիգնալ դըվուշ։ Ա̈դ լուսը գայնա̈ր խանգարիլ հառցագվողնուն, ախպըյդա̈կնա̈լ ժըմըննա̈յնըգու յառդումի էգուշ։ Ես միտկ ա̈րի. «Եգովին մասին բադմողնին ըմըն ինչը միտկ ընելըն գընին հընու ըմըն ինչին բադռաստին»։ Ընդիա̈լ ես հանգիստմը քուն ըղաձեյ։ Ամա ուրախինկ, հընոր փիս պոն բադահեցավ հեչ։

Դարիներ ետկը, եպոր միտկը գընեյ ա̈դ կանգռեսին մասին, հիշեյգու, ինչկան ա̈դ ժամանագ հանգիստեր իմ մա̈յս։ Ըն հիսկիտ վախիլ հընու մըդորիլ չեր։ Ըն գիվընմիշ գըլլեր Եգովին հընու ընու գազմագերպուտինին վըրըն։ Հիսկիտ մոռնալ չիմ ընու լավ օրինագը։

Ա̈դ կանգռեսըն քիչմը ժամանագ առաչ մա̈յս նա̈յրաձեր օբշի ըռընչպա̈ր ձառայուշ։ Ընդի ըն շադ ուշադիր լըսերգու պալնավրեմեննի ձառայուտինին մասին ջառերը։ Դունը կալեյնիս ըն աստավ. «Ես շադ կուզիմ շարունագուշ ըռընչպա̈ր ձառայուշ։ Ամա հըմա̈լ ինձի բիդուա̈ դունը մակուր բա̈հուշ։ Ես մըննագըս ա̈դ ալլայ ժըմըննալ չիմ գայնի ընուշ»։ Ընդի ըն հայծուց մեզի, գայնոնկ տա̈ մենկ ընու յառդում ընիլ։ Մենկ ըրազի ըղակ հընու ըն ըմըն մեգիս կոռձ դըվավ։ Մինչեվ ա̈կվընծու հաց ուդուշնիս, մեզի ըմըն մեգիս բիդուեր մակռուշ մեգ գամ էրգու օդա։ Տըբռոց կընցաձնուս ետկը մա̈յս չաբուխմը գաշեր ալլայ օդընին, համոզվերգու, հընոր ըմըն տի մակուրա̈ հընու գեշտա̈ր ձառայուտինի։ Ըն շադ կոռձեր ուներ ընուշի, ամա վիրա միր հանդեպ ուշադիրեր։ Եպոր ցորեգին դունը կուկայկը հացմը ուդուշ հընու տասերըն ետկը ըն ըմըն սըրա դոններ հընու տիմավորերգու մեզի։ Բազի տըբռոցըն ետկը մենկ ընու հեդը գեշտայկը քարոզի։ Ա̈դ յառդում գըներ մեզի հասկըննուշ, ինչ նըշանագա̈գու ըռընչպա̈ր ըլլուշը։

Ես նա̈յրեցի ըռընչպա̈ր ձառայուշ, եպոր 16 դարիգոնեյ։ Հա̈յս ըն ժամանագը դահա չեր ձառաիլ Եգովին, ամա հեդաքըրկըրվերգու, ինչպեսա̈ իմ ձառայուտինս։ Մեգ սըրըմը իրիգվընծու ես աստի ընու, հընոր ինչկանա̈լ ա̈մա̈ղ գընիմ, ամա դահա կըդաձ չունիմ մաշտումը, վում գայնոմ սորվեծընիլ Աստվաձաշունչը։ Մեմը ես քիչմը բեդ ա̈րի, ընչաղ հայծուցի. «Բա̈լկիտ տո՞ւն  կուզիս սորվուշ»։ Ըն քիչմը միտկ ա̈րավ հընու աստավ. «Իսկաբես։ Օրիա̈՞լ չա̈»։ Հա, առաչինը, վում ես սորվեծընեյգու Աստվաձաշունչը, ա̈դ իմ հա̈յսեր։ Ա̈դ իմ հոմար հըրաշալի պաշխիշմըներ։

Մենկ սորվայկըգու Աստվաձաշունչը «Ջիշտուտինը խալըսա̈գու ծեզի» կըրկին միչոցով։ Օնցավ ժամանագ հընու ես հասկընցա, հընոր հոյս յառդումով, իմ մոդըս ավելի լավ ստացվիգու սորվեծընուշ հընու քըրկըրուշ Աստվաձաշունչը։ Օրինագ, սըրըմը իրիգվընծու, աբզացը գաշտըցաձըն ետկը հա̈յս աստավ. «Ես դեսնումգու, ինչ հոզ կըրվաձա̈։ Ամա վո՞ւստի տուն կիդիս, հընոր հոզի կըրվաձը շիդագա̈»։ Ես բադռաստ չեյ ա̈դ հառցին, ընդի աստի հոյս. «Ես հիմի չիմ գայնի բատճառնի պերիլ, օրի ես հավդոմգու-օր ա̈դ շիդագա̈։ Ամա միգա̈լ սորվուշնուս, ես բադասխանիմգու քու հառցիդ»։ Հընու ես իմ խոսկիս դերը ըղա։ Ես կըդա Աստվաձաշընչին նեսըն ըն խոսկերը, վերեկնոր գերեվծընեյնը, հընոր աբզացին նես կըրվաձը շիդագա̈։ Ա̈դտի ետկը ես սորվեցա քըրկըրուշ Աստվաձաշունչը հընու ըմըն անկամ ավելի լավ բադռաստվուշ Աստվաձաշունչը սորվեծընուշին։ Ա̈դ յառդում ա̈րավ հոկեվոր մեձընուշ հըմ ինձի, հըմ հոյս։ Ըն պոնեծըներգու, ինչ-օր գիմընա̈ր հընու 1952 թըվին գընկըվեցավ։

Եպոր 17 դարիգոն ըղա, նա̈յրեցի առանծին աբռուշ։ Ջետըն a միսիաներ ձառաերգու։ Դոն ախպա̈յսա̈լ Վեֆիլին։ Ընեց էրգուսինա̈լ դուր կուկա̈ր ուրինց ձառայուտինը։ Ընեց օրինագը դիռտմեց ինձի, հընոր ես կըրիմ զայավլենիե Վեֆիլ հընու Գալաադ տըբռոցը։ Ա̈դտի ետկը ես բեդ գընեյ, ինչ ասա̈ բիդի Եգովըն։ 1946 թըվին ինձի հըրավիրեցին Վեֆիլ։

Վեֆիլին ձառայաձ սըրա̈ս ես դարպեր դեսագի կոռձեր ըղաձունիմ, վերեկնոր ինձի շադ պոներ սորվեծուցին։ Ըհըն 75 դարիա̈, ինչ ես ձառաիմգու Վեֆիլին։ Ա̈դ դարիկը ես ժըմընցաձիմ պոնուշ գըրագանուտինը պեչատըտ ընուշի հընու բուգալտեռսկի ատդելնուն, հըմա̈լ ըն ատդելին, վեյնոր կընա̈գու բիդու ըղաձ պոները Վեֆիլին դեյ։ Ամա ըմընա շադը ես թոնգ հաշվիմգու հոկեվորը՝ ա̈կվընծու Աստվաձաշունչը սորվուշը հընու դարպեր ջառերը։

Ես շադ պոներ սորվեցա իմ բիջիգ ախպորմա̈ս, Կառլըն, վում-օր հըրավիրեցին Վեֆիլ 1947 թըվին։ Ըն շադ հըրաշալի վառժաբեդեր հընու լավ քըրկըրերգու Աստվաձաշունչը։ Մեգ սըրըմը ինձի բիդուեր բադռաստուշ ջառմը հընու ես աստի-օր ըն ինձի յառդում ընա̈։ Ես Կառլին աստի, հընոր կըդաձունիմ շադ մըտկեր միր գըրագանուտինին նեսըն, ամա չիմ գայնի որոշիլ տա̈, վեր մըտկերը պոնեծընիմ։ Կառլը մեգ հառցմը ինձի դըվավ. «Ջոէլ, վե՞յնա̈ քու ջառիդ տեմըն»։ Ես հա՛ման հասկընցա։ Բիդուեր ա̈դ մըտկերուն նեսըն պոնեծընուշ սադա̈ ըն մըտկերը, վերեկնոր վերապերվինգու իմ տեմիս։ Ա̈դ լավ տասմըներ իմ հոմար հընու ես հիչ ա̈դ մոռնալ չիմ։

Բախտավեր վեֆիլցի ըլլուշի հոմար բիդուա̈ քարոզուշ հընու, հա̈լբա̈տ-օր, ա̈դ ժամանագ գըլլին հեդաքըրկիր դեպկեր։ Ըհըն ինչ իմ հեդըս ըղավ իրիգվընծու  Բռոնկս ռայոնին, Նյու-Յորկ։ Մենկ ախպոյս հեդ մըդակ գընեչմը մոդ, վեյնոր մինչեվ ա̈դ առաձուներ «Հովվուշի բաշնիըն» հընու «Զայտեցե՛կ» ժուռնալնին։ Մենկ աստակ. «Կուզինկ էրեվծընուշ ծեզի Աստվաձաշընչին նեսըն ըն, ինչը շիդագով ծեզի գուրախծընա̈»։ Ըն աստավ. «Էգաձեկնա Աստվաձաշընչին մասին խոսուշ, մըդեկ նես»։ Մենկ գաշտըցակ ընու հոմար Աստվաձաշընչին նեսըն քոնիմը խոսկ Աստըձուն Թակավորուտինին հընու ներ աշխըրին մասին հընու պածադռեցակ ըներ։ Ընու շադ դուր էգավ միր խորատըն։ Եպոր միգա̈լ շապատ մեմընա̈լ ընու մոդ էգակ, ըն մըննագ չեր։ Ըն բեդ գըներ մեզի ուր ընգեյդացը հեդ։ Սողը ա̈դ գընիգը հընու ընու մաշտը նա̈յրեցին ձառայուշ Եգովին։

Ես կուզեյ գարկըվուշ, ամա օնցավ դասը դարի, մինչեվ-օր ես ռաստ էգա իմ ըլլելիկ գընեչըս։ Ի՞նչը յառդում ա̈րավ ինձի կըդնուշ ույմիշ էգող թեվընգեր։ Ես գաղոտեյ Եգովին հընու խորգըն միտկը գընեյ իսա հառցին մասին. «Ի՞նչ դեսագ կուզիմ-օր ըլլի իմ գյանկըս հայսնիկըն ետկը»։

1953 թըվին Նյու-Յորկ քաղակին «Յանկի» ստադիոնին օնցաձ կանգռեսըն ետկը ես ձանոտցա քուրեչմը հեդ Մէրի Անյոլ օնունով։ Ըներ Ջետին հեդ սորվաձեյնը Գալաադ տըբռոցին 2-րտ տասարանին հընու ետկըն մեկհեդ միսիաներ ձառաեյնըգու։ Մէրին մեձ հա̈վա̈սով բադմերգու ուր ձառայուտինին մասին Կարիբսկի օստռըվնուն հընու ըն մաշտկացը մասին, վում-օր սորվեծըներգու Աստվաձաշունչը։ Ինչկան շադ մենկ լաֆլըմիշ գըլլայկը, ընկան լավ հասկըննայկըգու, հընոր ունինկ նույն հոկեվոր նըբադագնին։ Միր սերը քոնի գեշտա̈ր գուժեղնա̈ր հընու 1955 թըվին աբռիլին մենկ իրար առակ։ Ես շադ անկամ համոզվաձիմ, հընոր Մէրին իսկագան պաշխիշեր Եգովացըն։ Ըն շադ հառցերուն իմ դեյ լավ օրինագեր։ Ինչ կոռձա̈լ ընու դա̈յնը, ըն ա̈դ գըներ մեձ ուրախուտինով։ Մէրին աշխադասերեր հընու սըյդոնց միտկը գըներ միգա̈լնացը մասին։ Աստըձուն Թակավորուտինը ընու հոմար վիրա առաչին դեղներ (Մատթ. 6։33)։ Մենկ իրեկ դարի ռայոննի ձառայուտինի նեսայկը, հեդո, 1958 թըվին, մեզի կոռացին Վեֆիլ։

Ես շադ պոն սորվեցա Մէրիըն։ Օրինագ, իրար առաձնուս ետկը մենկ որոշեցակ մեկհեդ գաշտուշ Աստվաձաշունչը։ Ըմըն անկամ, մոդավորաբես 15 խոսկ։ Մեզմըն մեգը գաշտա̈րգու բիջիգ մասմը, ընչաղ մենկ մեկհեդ քըննայկըգու հընու իրար հեդ քըրկըրայկըգու ըն մըտկերը, վերեկնոր գայնոնկ պոնեծընիլ միր գյանկին։ Մէրին շադ անկամ բադմերգու ընու մասին, ինչ ըն սորվաձեր Գալաադ տըբռոցին հընու միսիաներսկի ձառայուտինի սըրա։ Ինչ-օր ըն բադմերգու, յառդում գըներ ինձի, եպոր ես ջառ բադռաստեյգու։ Հըմա̈լ ընու խատեր ես ավելի լավ հասկըննա̈յգու, ինչի գարիկը ունին քուրեյդա̈կը հընու ինչ դեսագ գարելիա̈ ընեց սիդ դըվուշ (Առակ. 25։11)։

Իմ թանգագին գընիգըս Մէրին մեռավ 2013 թըվին։ Ես շադ գարոդիմգու ընու հընու բեդ գընիմ, եպ դեսնողըմ ընու ներ աշխըրին։ Ամա մինչեվ ա̈դ ես շարունագիմգու սորվուշ Աստըձմըն հընու մինչեվ վեռչ գիվընմիշ ըլլուշ ընու վըրըն (Առակ. 3։5, 6)։ Ես մեձ ուրախուտին հընու ըրահատուտին գըզգոմ, եպոր միտկը գընիմ ընու մասին, ինչ Եգովըն հառզաձունի ուր ձառայողնուն հոմար ներ աշխըրին։ Մենկ հընարավորուտին գոննոնկ ավելի շադ իմընուշ Եգովին հընու ընու շինաձին մասին։ Հա, իմ խոսկեյսա̈լ հերկիլ չին, հընոր շընորագալուտին ասիմ Եգովին, ըմըն ինչին հոմար, ինչ ըն ինձի սորվեծուց հընու պարիուտինին հոմար, վեյնոր ըն ա̈դկան ջիմա̈ռդ գինա̈ գերեվծընա̈ իմ հանդեպ։