1. Օ՞րի շադերը միտկը գընին, հընոր հընարավոր չա̈ հավեռժ աբռուշ։

 ՄԱՇՏԿԱՑՄԸՆ շադերը ա̈մա̈ղ գընին ըմուն ուդելիկ ուդուշ, վեյնոր առոխչուտինին զարար պերիլ չի հընու աշխուժ գյանկով աբռուշ, քոնի-օր ըներ կուզին առոխչ մընուշ հընու, ինչկան հընարավորա̈ էրգըն աբռուշ։ Ամա ըներ միտկա̈լ ընիլ չին ընու մասին, հընոր գայնոն հավեռժ աբռիլ։ Մեգ թարաֆըն ըներ միտկը գընին, հընոր ա̈դ հընարավոր չա̈։ Միգա̈լ թարաֆընա̈լ, բատկերածընինգու, հընոր ա̈լի բելա օննողըն հընու էխտիյարնողըն։ Ամա Իսուսը գասեր, հընոր մաշտիկը գայնոն հավեռժ աբռիլ հընու բախտավեր ըլլիլ։ Ընու խոսկերը գայնոնկ գաշտալ Հովհաննես 3։16-ին հընու 5։24-ին։

 2. Ի՞նչ գաստըվի հավեռժ գյանկին մասին Հովհաննես 6-րտ կըլխուն (Հովհաննես 6։39, 40)։

² Սըրըմը Իսուսը հըրաշկով ուդեծուց հազարիշի մաշտկացը հացով հընու ծըգով a։ Ա̈դ զարմընուշի պոներ։ Ամա ըն, ինչ Իսուսը աստավ էդի օրը, ավելի շադ զարմըծուց մաշտկացը։ Ըներ էգաձեյնը Իսուսին մոդ Կապերնաում քաղակը, վեյնոր Գալիլեյսկի ձովուն ապիներ։ Հուն Իսուսը աստավ մաշտկացը, հընոր մեռաձնին սաղնողըն հընու գայնողըն հավեռժ աբռիլ։ (Գաշտըցեկ Հովհաննես 6։39, 40։) Միտկ ա̈րեկ ծիր մոդիգնուն հընու ընգեյդացըդ մասին, վերեկնոր մեռաձին։ Ի՞նչ Իսուսին խոսկերը նըշանագինգու ընեց հոմար։ Ըներ գայնոն սաղնալ հընու ծիր հեդը հավեռժ աբռիլ բախտավեր գյանկով։ Ամա Իսուսին աստաձ հեդկըշի խոսկերըն ետկը, վերեկնոր կըրվաձին Հովհաննես 6-րտ կըլխուն, ընու լըսողնուն մոդ հառցեր առաչ էգոն։ Ա̈կընսա̈լ շադերուն հեդաքըրկըրինգու ա̈դ հառցերը։ Ի՞նչ աստավ Իսուսը։

 3. Աշինկնա Հովհաննես 6։51, ի՞նչ Իսուսը աստավ ուր մասին։

 ³ Եպոր Իսուսը հըրաշկով ուդեծուց մաշտկացը, ըներ հիշեցին մաննին մասին, վեյնոր Եգովըն անապատին գուդա̈ր ուրինց բաբերուն։ Ըներ կիդեյնը, հընոր Կըրվացկնուն նես մաննին մասին գաստըվի. «Երգընկըն հաց դըվավ ընեց» (Սաղ. 105։40; Հովհ. 6։31)։ Իսուսը պոնեծուց ըն, ինչ-օր մաշտիկը կիդեյնը մաննին մասին, հընոր սորվեծընա̈ ընեց գարեվոր պոմը։ Չաշաձ-օր մաննըն հըրաշկով Աստվաձ դըվաձուներ, ամա ըներ, վեվ-օր ըն գուդեյնը, մեգա̈ վեռչը վեռչով մեռնեյնըգու (Հովհ. 6։49)։ Ուր մասին Իսուսը աստավ, հընոր ըն «երգընկըն էգող իսկագան հացնա̈», «Աստըձուն հացնա̈» հընու «գյանկի հացնա̈» (Հովհ. 6։32, 33, 35)։ Իսուսին հընու մաննին նես գա̈ր մեգ գարեվոր դարպերուտինմը։ Իսուսը աստավ. «Ես սաղ հացնիմ, վեյնոր երգընկըն ինչաձա̈։ Ըն, վեվ-օր գուդա̈ ա̈դ հացը, հավեռժ աբռողա̈»։ (Գաշտըցեկ Հովհաննես 6։51։) Եվրեյնին, վերեկնոր լըսեյնըգու Իսուսին շաշուրմաձունեյնը։ Ըներ հասկըննալ չեյնը, ինչ մըտկով Իսուսը. «հացա̈, վեյնոր երգընկըն ինչաձա̈» հընու օրի ա̈դ «հացը» ավելի լավա̈, քան տա̈ մաննըն, վեյնոր Աստվաձ գուդա̈ր ուրինց բաբերուն։ Իսուսը աստավ ընեց. «Ա̈դ հացը իմ մարմինըսա̈»։ Ի՞նչ ըն կուզեր ա̈դով ասուշ։ Մեզի բիդուա̈ իմընուշ ա̈դ հառցին բադասխանը, քոնի-օր ա̈դտի գախվաձա̈, գայնոնկ տա̈ մենկ հընու միր մոդիգնին հավեռժ աբռիլ։ Էգեկ փոռցինկ հասկըննուշ Իսուսին աստաձ խոսկերը։

Ի՞ՆՉ ՆԸՇԱՆԱԳԻՆԳՈՒ «ԵՍ ՍԱՂ ՀԱՑՆԻՄ» ՀԸՆՈՒ «Ա̈Դ ՀԱՑԸ ԻՄ ՄԱՐՄԻՆԸՍԱ̈» ԽՈՍԿԵՐԸ

 4. Օ՞րի վերմը զարմըցաձեյնը Իսուսին աստաձ խոսկերըն։

⁴ Իսուսը աստավ մաշտկացը, հընոր հացը, վեյնոր ըներ ուդողըն, ա̈դ ընու մարմիննա̈, վեյնոր ըն դըվողա̈, «հընոր աշխարը աբռի»։ Ա̈դ խոսկերըն ետկը մաշտիկը մըդորեծոն։ Բա̈լկիտ, ըներ միտկը ա̈րին տա̈ Իսուսը գասա̈, հընոր ընեց բիդուա̈ շիդագով ուդուշ ուր մարմինը (Հովհ. 6։52)։ Ամա ըն, ինչ Իսուսը ետկըն աստավ, ավելի զարմըծուց ընեց. «Մաշտու Դըղուն մարմինը ուդիլ չեկնա հընու արունը խըմիլ չեկնա, ծիր նեսը գյանկ չունեկ» (Հովհ. 6։53)։

 5. Վո՞ւստի մենկ կիդինկ, հընոր Իսուսին աստաձ խոսկերը չին նըշանագիլ, հընոր բիդուա̈ խըմուշ ընու արունը։

⁵ Նոյին աբռաձ ժամանագը Աստվաձ օրենկ դըվավ, հընոր արուն ուդուշ չի գարելի (Ծննդ. 9։3, 4)։ Եպոր Եգովըն իզրաիլտյաննուն դըվավ Օրենկը, ըն մեմընա̈լ աստավ ա̈դու մասին։ Ըմըն մեգին, վեվ-օր խախտեր ա̈դ օրենկը, բիդուեր սպոննուշ (Ղևտ. 7։27)։ Իսուսը սորվեծըներգու եվրեյնուն հեդեվուշ ընու, ինչ-օր կըրվաձեր Մաիսեյին օրենկին (Մատթ. 5։17—19)։ Ընդի հընարավոր չա̈, հընոր ըն ասեր-օր իզրաիլտյաննին շիդագով ուդողեյնը ընու մարմինը հընու խըմողեյնը ընու արունը։ Իսուսին աստաձ ա̈դ խոսկերը զարմանալիեյնը, ամա ըներ գերեվծընեյնը, ինչ բիդուա̈ ընուշ հավեռժ աբռուշի հոմար (Հովհ. 6։54)։

 6. Վո՞ւստի մենկ կիդինկ, հընոր Հովհաննես 6։53-ին Իսուսը քա̈սա̈ մըտկով պոնեծուց հեչ «մարմին» հընու «արուն» խոսկերը։

⁶ Բառզա̈, հընոր Իսուսը չեր ուզիլ ասուշ, հընոր բիդուա̈ շիդագով ուդուշ ընու «մարմինը» հընու խըմուշ ընու «արունը»։ Ա̈դմուն ծեվով ըն առաչա̈լ սորվեծըներգու մաշտկացը։ Օրինագ, Իսուսը աստավ սամարիտյանկին. «Ըն, վեվ-օր խըմա̈ ճուրը, վեյնոր ես գուդոմ, ա̈լ հիսկիտ ձարվընալ չի։ Ճուրը, վեյնոր ես գուդոմ, ընու նես պուղար տառնագու, վեյնոր վիրա լըխագու հընու հավեռժ գյանկ գուդա» (Հովհ. 4։7, 14) b։ Հա̈լբա̈տ, Իսուսը չեր ուզիլ ասուշ, հընոր կոլըմը առըվաձ ճուրը գուդա սամարիտյանկին հավեռժ  գյանկ։ Ա̈դմունա̈լ ըն չեր սորվեծընիլ Կապերնաում ըլլող մաշտկացը, հընոր ըներ գայնոն հավեռժ գյանկ օննալ ետե, իսկաբես ուդին Իսուսին մարմինը հընու խըմին ընու արունը։

Ա̈Լ Ե՞Պ ԻՍՈՒՍԸ ԱՍՏԱՎ ԱՐՈՒՆԻՆ ՀԸՆՈՒ ՄԱՐՄԸՆԻՆ ՄԱՍԻՆ

 7. Ի՞նչպես վերմը պածադռինգու Իսուսին խոսկերը, վերեկնոր կըրվաձին Հովհաննես 6։53-ին։

⁷ Վերմը հավատկնին սորվեծընինգու, հընոր Հովհաննես 6։53-ին Իսուսը գասեր ընու մասին տա̈, ինչ բիդուա̈ ընուշ Հիշուշի իրիգունին սըրըն։ Քոնի-օր ըն ժամանագա̈լ, եպոր Իսուսը էրեվծուց, ինչ դեսագ բիդուա̈ նըշուշ Հիշուշի իրիգունը, ըն աստավ մարմընին հընու արունին մասին (Մատթ. 26։26—28)։ Ընդի ըներ գասին, հընոր Հիշուշի իրիգունին ժամանագ ալլայկնա̈լ ուդողըն հացը հընու խըմողըն կինին։ Ամա շիդա՞գա̈ տա̈ ա̈դ միտկը։ Բիդուա̈ քըրկըրուշ ա̈դ հառցը, քոնի-օր ըմըն դարի միլլիոնիշի մաշտիկ կուկոն միր հեդ նըշուշ Հիշուշի իրիգունը։ Մենկ դեսնունկկու, հընոր Հովհաննես 6-րտ կըլխուն կըրվաձը դարպերվիգու ընդի, ինչ Իսուսը աստավ Հիշուշի իրիգունին մասին։

 8. Ի՞նչով դարպերվիգու Հովհաննես 6-րտ կըլխուն կըրվաձ դեպկը Հիշուշի իրիգունըն։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգայնին։)

⁸ Մեմը հայդցեկ ուշադրուտին տառծընինկ էրգու դարպերուտինի վըրա։ Առաչինը, ո՞յդեխ հընու ե՞պ Իսուսը աստավ Հովհաննես 6։53—56 խոսկերը։ Ըն ա̈դ խոսկերը աստավ միր թըվարգուտինի 32 թըվին, Գալիլեյա։ Հիշուշի իրիգունը ըն օնծուց Եռուսալիմին  մոդիգ դարիմը ետկը։ Եգռորտը, վո՞ւմ ըն աստավ ա̈դ խոսկերը։ Գալիլեյա աբռող մաշտկացը ավելի շադ հեդաքըրկըրերգու ուդելիկը, ոչ տա̈ Եգովին հընու ընու Թակավորուտինին մասին իմընուշը (Հովհ. 6։26)։ Հընու եպոր Իսուսը աստավ ըն, ինչին ընեց զորեր հավդուշ, ըներ համան վազ օնծոն լըսուշ Իսուսին։ Վերմը աշագեռտնին բիլա̈ վա̈յցկեցին ընու (Հովհ. 6։14, 36, 42, 60, 64, 66)։ Համեմադեցեկ ա̈դ ընու հեդ, եպ Իսուսը առաչին անկամ նըշեց Հիշուշի իրիգունը, մոդիգ դարիմը ետկը միր թըվարգուտինի 33 թըվին։ Ա̈դ իրիգունը հուն կըդնըվերգու Իսուսը հընու ընու 11 հավադարիմ աշագեռտնին։ Ըներա̈լ հասկըննալ չեյնը ալլայ, ինչ Իսուսը սորվեծըներգու։ Ամա չաշաձ ա̈դու, ըներ վիրա ընու հեդնեյնը։ Համեմադաձ Գալիլեյա ըլլող մաշտկացը հեդ, ա̈դ հավադարիմ աշագեռտնին համոզվաձեյնը, հընոր Իսուսնա̈ Աստըձուն Դըղըն, վեյնոր ինչաձա̈ երգընկըն (Մատթ. 16։16)։ Ըն մա̈տեց աշագեռտնուն. «Տունկ ինձի վա̈յտը ա̈րիկ հեչ, եպոր փոռցուտիննուն հեդ ռաստ կուկա̈յ» (Ղուկ. 22։28)։ Սադա̈ ա̈ս էրգու դարպերուտիննին հերիկին հասկըննուշի հոմար, հընոր Հովհաննես 6։53-ին կըրվաձ խոսկերը վերապերվիլ չին Հիշուշի իրիգունին։ Աշինկ տա̈ ա̈լ ինչ դարպերուտին գա ա̈ս էրգու դեպկերուն նես։

Ի՞ՆՉ ՆԸՇԱՆԱԳԻՆԳՈՒ ԻՍՈՒՍԻՆ ԱՍՏԱՁ ԽՈՍԿԵՐԸ ԾԻՐ ՀՈՄԱՐ

 9. Վո՞ւմ վերապերվինգու Հիշուշի իրիգունին սըրըն Իսուսին աստաձ խոսկերը։

⁹ Հիշուշի իրիգունին սըրըն Իսուսը դըվավ ուր աշագեռտնուն մայա չոննող հացը հընու աստավ, հընոր ըն նըշանագա̈գու ուր մարմինը։ Ընդի ետկը ըն դըվավ ընեց կինին հընու աստավ. «Ա̈դ կինին նըշանագա̈գու իմ «արունիս բայմանը»» (Մարկ. 14։22—25; Ղուկ. 22։20; 1 Կորնթ. 11։24)։ Ա̈դ խոսկերը շադ գարեվորեյնը։ Իսուսը աստավ ներ բայմանին մասին, վեյնոր Եգովըն գաբեց հոկեվոր Իզրաիլին հեդ, այսինկըն ալլայ մաշտկացը հեդ չա̈, ամա մեգ տա̈ ընեց հեդ, վեվ-օր կառավարողա̈ Իսուսին հեդ «Աստըձուն Թակավորուտինին» (Եբր. 8։6, 10; 9։15)։ Հա̈լբա̈տ, աշագեռտնին ալլայ չա̈-օր հասկըննա̈յնըգու։ Ամա սողը ըներ սուրպ ուժով նըշոն տըրվեծոն հընու տառծոն ներ բայմանին մասը, հընոր ըլլին երգընկին Իսուսին հեդ (Հովհ. 14։2, 3)։

10. Ի՞նչ դարպերուտին գա ընու նես, ինչ Իսուսը աստավ Հիշուշի իրիգունին սըրըն հընու Գալիլեյա ըղաձ ժամանագը։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)

¹⁰ Ուշադրուտին տառծուցեկ, հընոր ըն, ինչ աստավ Իսուսը Հիշուշի իրիգունին սըրըն վերապերվերգու մեգ տա̈ «բիջիգ խումպին» (Ղուկ. 12։32)։ Առաչինը, վեվ մըդոն ա̈դ խումպին նես, Իսուսին աշագեռտնինեյնը, վերեկնոր ա̈դ իրիգունը ուր հեդնեյնը։ Ըներ հընու միգա̈լնեկը, վեվ-օր հեդո միածոն ա̈դ խումպին, գուդին հացը հընու խըմինգու կինին Հիշուշի իրիգունին սըրըն։ Մեգ տա̈ ընեց հոմար երգընկին դեղ հառզըվաձա̈ Իսուսին մոդը։ Ըն, ինչ աստավ Իսուսը Հիշուշի իրիգունին սըրըն, վերապերվերգու ուր աշագեռտնուն բիջիգ խումպին։ Ամա ըն, ինչ Իսուսը աստավ Գալիլեյա ըղաձ սըրըն, վերապերվիգու շադ մաշտկացը։

11. Վո՞ւստի մենկ կիդինկ, հընոր օռտնուտիննին, վերեկնուն մասին գասեր Իսուսը Գալիլեյա, ալլայ մաշտկացը հոմարին։

¹¹ Շադ մաշտիկը, վերեկնոր միր թըվարգուտինի 32 թըվին Գալիլեյա լըսաձունեյնը Իսուսին խոսկերը, կուզեյնը ընդի մեգ տա̈ հաց։ Ամա ըն ընեց ուշադրուտինը տառծուց ընու վըրըն, ինչը հացըն ավելի գարեվորա̈ հընու գայնա դալ հավեռժ գյանկ։ Իսուսը աստավ, հընոր մեռաձնին գայնոն սաղնալ վեռչին օրը հընու հավեռժ աբռիլ։ Հիշուշի իրիգունին սըրըն աստաձ Իսուսին խոսկերը վերապերվեյնըգու մեգ տա̈ ընդռըվաձնուն, ամա Գալիլեյա աստաձ խոսկերը վերապերվեյնըգու ալլայնացը։ Այսինկըն ա̈դ հըրաշալի օռտնուտիննին, վերեկնուն մասին Իսուսը  գասեր Գալիլեյա, գայնա̈յնը առնուլ ալլայ մաշտիկը։ Ընդի ըն աստավ. «Ա̈դ հացը իմ մարմինըսա̈, վեյնոր ես դըվողըմ, հընոր աշխարը աբռի» (Հովհ. 6։51)։

12. Ի՞նչ բիդուա̈ ընուշ մաշտուն, հընոր օննա հավեռժ գյանկ։

¹² Գալիլեյա ըղաձ սըրըն Իսուսին աստաձ խոսկերը նըշանագի՞նգու տա̈, հընոր խողուն վըրըն աբռող ալլայ մաշտիկը օննողըն հավեռժ գյանկ։ Չա̈։ Հավեռժ աբռողա̈ մեգ տա̈ «ըն, վեվ-օր գուդա̈ ա̈դ հացը», այսինկըն կոռձերով գերեվծընա̈ ուր հավատկը Իսուսին հանդեպ։ Խրիստիանսկի հավատկնուն շադերը հաշվինգու-օր հերկա̈գու մեգ տա̈ հավատկ օննուշ Իսուսին հանդեպ հընու հավդուշ, հընոր ընա̈ ուրինց Խալըսողը (Հովհ. 6։29)։ Ամա մեմը միտկ ա̈րեկ, շադերը, վեվ-օր Գալիլեյա լըսեցին Իսուսին, մեմը հավդըցին ընու, ամա հեդո վազ օնծոն ընու էդվոնցը էշտուշ։ Օ՞րի։

13. Ի՞նչ նըշանագա̈գու ըլլուշ Իսուսին աշագեռտը։

¹³ Մաշտկացմըն շադերը, վում-օր ուդեծուց Իսուս Խրիստոսը, բադռաստեյնը ընու հեդ էշտուշ, ետե ըն դա̈ր ընեց, ինչ-օր ըներ կուզեյնը։ Ամա ի՞նչ ըներ կուզեյնը։ Ըներ կուզեյնը, հընոր ըն բետկըծըներ ընեց, ուդեծըներ հընու ասեր սադա̈ պարի խոսկեր։ Ամա Իսուսը խողուն վըրըն էգաձ չեր ընեց ուզաձը ընուշի հոմար։ Ընու նըբադագներ սորվեծընուշ մաշտկացը, հընոր տառնոն ընու աշագեռտնին։ Ընդի ըն դիռտմեց ընեց «էգուշ» ուր մոդ։ Ա̈դ չեր նըշանագիլ, հընոր բիդուեր մեգ տա̈ ընու յոնը ըլլուշ։ Ընեց բիդուեր ընու ուշադիրմը լըսուշ հընու ուրինց գյանկին պոնեծընուշ ըն, ինչ-օր սորվեծըներգու Իսուսը (Հովհ. 5։40; 6։44)։

14. Ի՞նչ մեզի բիդուա̈ ընուշ, հընոր հավեռժ գյանկ օննոնկ։

¹⁴ Հովհաննես 6։53-ին Իսուսը աստավ մարմընին հընու արունին մասին։ Ըն  ա̈ստեղ գասեր ղուրբոնին մասին, վեյնոր ինկը պերողեր։ Եվրեյնուն, վերեկնոր լըսեյնըգու Իսուսին բիդուեր հավդուշ ընու պերաձ ղուրբոնին։ Օ՞րի։ Քոնի-օր մեգ տա̈ ա̈դու խատեր ըներ գայնա̈յնը օննալ հավեռժ գյանկ։ Ա̈դպեսա̈լ միր ժամանագ (Հովհ. 6։40)։ Ետե մաշտը կուզա̈ հավեռժ աբռուշ, ընու բիդուա̈ հավդուշ Իսուսին ղուրբոնին։ Հավեռժ աբռուշի հընարավորուտին ունին ալլայկը (Եփես. 1։7)։

15, 16. Ի՞նչ գարեվոր տասեր գոն Հովհաննես 6-րտ կըլխուն։

¹⁵ Ինչկա՜ն լավա̈, հընոր մենկ քըրկըրեցակ Հովհաննես 6-րտ կըլեխը։ Մենկ բառզ գինա̈ դեսակ, հընոր Իսուս Խրիստոսը միտկը գընա̈ մաշտկացը մասին։ Գալիլեյա ըն բետկըծըներգու հիվոնդնուն, բադմերգու մաշտկացը Աստըձուն Թակավորուտինին մասին հընու միտկը գըներ ընու մասին, հընոր ըներ գուշտ ըլլին (Ղուկ. 9։11; Հովհ. 6։2, 11, 12)։ Ամա ըմընա գարեվորը ըներ-օր, Իսուսը սորվեծըներգու, հընոր ըն «գյանկի հացնա̈» (Հովհ. 6։35, 48)։

¹⁶ Իսուսը աստավ, հընոր ունի «ուրիշ օչխարա̈լ»։ Հիշուշի իրիգունին սըրըն ըներ խըմող չին կինին հընու ուդող չին հացը (Հովհ. 10։16)։ Ամա գարելիա̈ ասուշ, հընոր ըներ գուդին «գյանկի հացը», եպոր գերեվծընին ուրինց հավատկը Իսուսին ղուրբոնին հանդեպ (Հովհ. 6։53)։ Ըներա̈լ, վեվ-օր գուդա̈ հացը հընու խըմա̈գու կինին Հիշուշի իրիգունին սըրըն, գերեվծընին, հընոր մըդնունգու ներ բայմանին նես հընու ըլլելիկին երգընկին Թակավորուտինին թակավոր ըլլողըն։ Ինչպես մենկ դեսակ, Հովհաննես 6-րտ կըլխուն գոն գարեվոր տասեր Իսուսին աշագեռտնուն հոմար, ինչպես նըշոն տըրվաձնուն, ըմունա̈լ ուրիշ օչխայնուն հոմար։ Ըն մեզի սորվեծընա̈գու, հընոր մենկ ալլայկըս օննողընկ ուժեղ հավատկ Իսուսին ղուրբոնին հանդեպ, քոնի-օր մեգ տա̈ ա̈դպես գայնոնկ օննալ հավեռժ գյանկ։