Հարուր դարի առաչ. 1924 թիվ
«ԴԱՐՎԱ սկիզբը լավ ժամանագա̈, հընոր ըմըն մեգ գընկըվաձ խրիստիանինը... միտկը ընա̈ ընու մասին, ինչ գայնա ընիլ, հընոր ավելի շադ ձառայա̈ Դիրեչը»,՝ գաստըվեր 1924 թըվի հունվար օմսու «Բիլյուտենին» a նես։ Ա̈դ դարի Աստվաձաշունչը քըրկըրողնին էրեվծուցին, հընոր ըներ ա̈դմունա̈լ գընեյնը։ Ըներ քաջ գինա̈ քարոզուշնուն ղաիր, կըդնեյնըգու ներ ծեվեր, հընոր բադմին պարի խաբարը մաշտկացը։
ԸՆԵՐ ՔԱՋ ԳԻՆԱ̈ ՔԱՐՈԶԵՅՆԸԳՈՒ ՌԱԴԻՈԻՆ ՄԻՉՈՑՈՎ
Վեֆիլին ձառայող ախպըյդա̈կը դարիըն ավել ըմըն ինչը գընեյնը, հընոր շինին WBBR ռադիոստանցիըն Ստատեն օստռըվին, Նյու-Յորկ։ Ըներ գըդռեցին ձառները, շինեցին ընդեխ մեձ դունմը, ոյդեխ-օր գինողեյնը պոնողնին հընու շինեցին առանծին շենկմը, ոյդեխըն օնծընողեյնը ռադիոպռագռամընին։ Եպոր ա̈դ աշխադանկը բաշ ըղավ, ախպըյդա̈կը նա̈յրեցին ժողվուշ աբառուդըվընիըն, վեյնոր բիդուեր ռադիոյով խոսուշի հոմար։ Ամա զորուտիննիա̈լ գա̈յնը։
Մեզի շադ զորեր տընուշ ռադիոստանցիին կըլխավոր անտենըն։ Ա̈դ անտենըն 90 մետռըն ավելեր հընու ըն բիդուեր գախ ընուշ էրգու 60 մետռըն ավել պայսուտին օննող սուներուն վըրըն։ Մեգ բոյըն ախպըյդացը մոդ ա̈դ ստացվեցավ հեչ ընուշ, ամա ըներ եդ գեծոն հեչ հընու Եգովին յառդումով վեռչը վեռչով ա̈րին ա̈դ։ Ա̈դտեղ պոնող Կալվին Պրոսսեր ախպա̈րը հիշա̈գու. «Մեգ բոյըն միր մոդ ստացվերնա ընուշ ա̈դ կոռձը, մենկ շադ հըբայդ գըլլայկը հընու գասայկը. «Աշեցեկ տա̈, ի՛նչ մենկ գայցակ ընիլ»»։ Ամա ախպըյդա̈կը հասկըննա̈յնըգու, հընոր ընեց մոդ ստացվեցավ ա̈դ ընուշ սադա̈ Եգովին յառդումով։ Ամա ա̈դտի ղաիր, ուրիշ զորուտիննիա̈լ գա̈յնը։
Ըն ժամանագը մաշտիկը նորըն նա̈յրաձեյնը ռադիո պոնեծընուշ։ Ընդի ըմուն չա̈-օր գայնա̈յդ էշտալ մագազինը հընու կընիլ ալլայ աբառուդըվընիըն, վեյնոր բիդուեր։ Ամա ախպըյդա̈կը ընդեխ մոդիգ դեղմը կըդոն, ոյդեխ-օր կընեցին պոնեծըվաձ 500 վատնեց դատչիգմը, վեյնոր մաշտմը ինկը շինաձուներ։ Միկռաֆոննա̈լ ըներ հոնեցին տելեֆոնին նեսըն։ Փեդըրվար օմսուն մեգ իրիգունմը ախպըյդա̈կը որոշեցին փոռց ընուշ տա̈, ինչպես ա̈դ ալլայ պոնի բիդի։ Ընեց բիդուեր փոռցի դեյ ինչիմը ասուշ հընու ըներ որոշեցին, հընոր երկողըն Թակավորուտինին երկերը։ b Ռուտերֆորդը։ Ըն լըսեց միր երկուշը հընու ա̈ջա̈լա̈ զանգեց մեզի»։
Էռնեստ Լոուն, եպոր հիշա̈գու ա̈դ փոռցին մասին, ձիձաղելըն գասա̈. «Ըն ժամանագը 25 կիլամետռը մեզմըն հեռու, Բռուկլինին կըդնըվերգու սուդիյա«Հե՛րիկա̈ մըզա̈կ — աստավ ախպա̈ր Ռուտերֆորդը։ — Ջիպ սոկաղի գադու լըմոնեկկու»։ Ախպըյդա̈կը չաբուխմը մա̈րեծուցին պերեդատչիգը։ Հա̈լբա̈տ, ըներ ուրինց անհարմար զգացին Ռուտերֆորդին աստաձըն, ամա գոնե հասկընծոն, հընոր ալլայ պոնիգու հընու ըներ հազըրին ռադիոյով պռագռամընի օնծընուշ։
1924 թըվի փեդըրվարի 24-ին, եպոր առաչին անկամ ռադիոյով պերեդաչըն նա̈յրըվեցավ, ախպա̈ր Ռուտերֆորդը աստավ, հընոր ա̈դ ռադիոն յառդում ընողա̈ ընուշ ըն կոռձը, վեյնոր դըվաձունի միր Թակավորը, Խրիստոսը։ Ըն աստավ, հընոր ընեց նըբադագնա̈ ա̈դ ռադիոստանցիին միչոցով յառդում ընուշ մաշտկացը, դարպերուտին չիկա, ինչ հավատկիին ըներ, ավելի լավ ձանոտնուշ Աստվաձաշընչին հեդ հընու հասկըննուշ տա̈, վեր ժամանագ մենկ գաբռինկ։
Առաչին պերեդաչըն շադ լավ օնցավ։ Ընդի ետկը 33 դարի Եգովին մասին բադմողնին աշխուժ գինա̈ պոնեծընեյնըգու WBBR ռադիոստանցիըն, հընոր բադմին մաշտկացը Աստըձուն Թակավորուտինին մասին։
ԸՆԵՐ ՔԱՋ ԳԻՆԱ̈ ՄԵՂԱԴՌԵՅՆԸԳՈՒ ՍՈՒԴ ՀԱՎԱՏԿՆՈՒՆ ԱՅՉԵՎՈՒՏԻՆ ԴԸՎՈՂՆՈՒՆ
1924 թըվին, հուլիսին Աստվաձաշունչը քըրկըրողնին ժողվըվեծոն Կալումբուս օսնող կանգռեսին (շտատ Ագայո)։ Ըներ հուն էգաձեյնը աշխըրին դարպեր դեղերըն։ Ջառերը գաստըվեյնը անգլերեն, հոռմերեն, ռուսերեն, արաբսկի, վենգերսկի, իտալյանսկի, լիտովսկի, նեմեցկի, պոլսկի, ուկռաինսկի, ֆրանցուսկի հընու սկանդինավսկի լիզվըներով։ Ըներ, վեվ-օր ա̈դ կանգռեսին չեյնը, հարմարուտին ունեյնը վերմը ջառերը լըսուշ ռադիոյով։ Հըմա̈լ քուրեյդա̈կը հընու ախպըյդա̈կը խընտրաձունեյնը, հընոր հունի գազետին նես ըմըն օր կըրին ընու մասին, ինչ գըլլի կանգռեսին ժամանագ։
Հինգշապտի, հուլիսի 24-ին ավելի քան 5 000 քուր հընու ախպա̈ր կընցին քարոզուշ։ Ըներ փայ ա̈րին մոդիգ 30 000 կիրկ հընու հազարիշի հոկու նա̈յրեցին սորվեծընուշ Աստվաձաշունչը։ «Հովվուշի բաշնին» կըրվաձեր, հընոր «ա̈դ օրը կանգռեսին ըմընա ուրախ մասներ»։
Ուրիշ դեպկմընա̈լ, վեյնոր մոռծըվիլ չի, ըղավ ուրպատ օրը հուլիսի 25-ին, եպոր ախպա̈ր Ռուտերֆորդը քաջ գինա̈ մեղադռեց սուդ հավատկնուն հոկեվոր այչեվուտին դըվողնուն։ Ըն գաշտաց յուրիդիչեսկի ծեվով կըրվաձ դակումենտմը։ Ընու նես գաստըվեր, հընոր պալիտիչեսկի, հոկեվոր հընու կամեռչեսկի
ղեգավայնին «խանգարինգու մաշտկացը իմընուշ ըն օռտնուտիննուն մասին, վերեկնոր պերողա̈ Աստըձուն Թակավորուտինը»։ Հըմա̈լ ա̈դ դակումենտին նես կըրվաձեր, հընոր ա̈դ մաշտիկը սըխալ գընին, քոնի-օր ըներ «Ազգերուն Լիգին թարաֆնին հընու գասին-օր Աստվաձ ղեգավարա̈գու խողուն վըրըն Ազգերուն Լիգին միչոցով»։ Աստվաձաշունչը քըրկըրողնուն բիդուեր շադ քաջ ըլլուշ, հընոր քարոզին մաշտկացը ա̈դ խաբարը։Սողը «Հովվուշի բաշնին» նես կըրվաձեր. «Դիրեչը բիջիգ պանագը, վեյնոր ժողվըվաձեր Կալումբուս, ավելի ուժեղցավ հավատկին նես... ...Հիմի ըներ վախիլ չին նա̈ դուշմոննուն էրեվծուցաձ ուժըն, նա̈ա̈լ ընեց սուրերըն»։ Ախպա̈ր Լեո Կլաուսը, վեյնոր ըղաձեր ա̈դ կանգռեսին, հիշա̈գու. «Եպոր մենկ կանգռեսըն տուս էլակ, միր նեսը գա̈ր մեձ ցանգուտին, հընոր միր գեցաձ դեղը ալլայ մաշտկացը բադմինկ ընու մասին, ինչ-օր լըսաձունինկ»։
Մեղադռանկը, վեյնոր ախպա̈ր Ռուտերֆորդը գաշտաց կանգռեսին ժամանագ, կըրեցին բուկլետին նես, վերին օնուններ «Մեղադռըվինգու խաչին ձառայողնին»։ Ա̈դմուն միլլիոնիշի բուկլետ պեչատեցին հընու հոկտեմբերին Աստվաձաշունչը քըրկըրողնին նա̈յրեցին փայ ընուշ ա̈դ բուկլետնին։ Ակլախոմա շտատին կըդնըվող, բիջիգ Կլիվլենդ քաղակին ախպա̈ր Ֆռէնկ Ջոնսընը բաշ ա̈րավ քարոզուշ ուր ուչաստկին հընու ուներ 20 մինուտ մինչեվ-օր ուր էդվոնցը մաշինով կոն միգա̈լ քարոզիչնին։ Ամա գոյնուշ հընու բեդ ընուշ հուն ընկանա̈լ շիդագ չեր, քոնի-օր քաղակին դըղամաշտիկը ջըղայնցաձեյնը, հընոր ըն քարոզա̈գու ուրինց քաղակին հընու մոն կուկա̈յնը ընու։ Ախպա̈ր Ջոնսընը, որոշեց բա̈հվուշ մոդիգ ըլլող խաչիմը նես։ Քոնի-օր ա̈դ խաչը բարաբեր ըն տըրավ բուկլետմը վերին օնուններ «Մեղադռըվինգու խաչին ձառայողնին» դերին Աստվաձաշընչին նես հընու ըմըն մեգ նըստարանին վըրըն։ Ըն ա̈դ կոռձը շադ չաբուխ ա̈րավ, հընու քոնի-օր ա̈լի ժամանագ ուներ, ըն բուկլետնին թողավ միգա̈լ էրգու խաչերունա̈լ։
Սողը Ֆռանկը պըզելըն կընաց ընդեխ, ոյդեխ-օր հանդիպողեր ախպըյդացը հեդ։ Ըն բայֆեցավ զապռավկին էտտին։ Ըն դեսավ-օր դըղամաշտիկը, վերեկնոր ուր էդվոնցը ընգաձեյնը, ընու յոնըն մաշինով օնծոն հընու դեսոն հեչ ուրինը։ Շադ չոնցաձ էգոն ախպըյդա̈կնա̈լ։ Ըն մաշինըն նեդվեցավ հընու ըներ կընցին։
Ա̈դ ախպըյդացմըն մեգը բադմա̈գու. «Քաղակըն տուս էլլելնիս, ջոմպուն մենկ դեսակ ա̈դ իրեկ խաչերը։ Ըմըն մեգ խաչին առաչը գոյնաձեր մոդիգ 50 մաշտ։ Վերմը գաշտա̈յնըգու բուկլետնին, միգա̈լնեկնա̈լ գերեվծընեյնը ըներ դերին։ Մենկ, ետե ընեց ծեռկը ըյնայկը, հի՛չ լավ պոն ըլլիլ չեր։ Մենկ շընորագալայկը Եգովին, հընոր ըն յառդում ա̈րավ մեզի միր դուշմոննուն քընտերուն առաչ ընուշ ընու կոռձը»։
ԱՍՏՎԱՁԱՇՈՒՆՉԸ ՔԸՐԿԸՐՈՂՆԻՆ ՔԱՋ ԳԻՆԱ̈ ՔԱՐՈԶԻՆԳՈՒ ՈՒՐԻՇ ԲԵԴՈՒՏԻՆՆՈՒՆ
Միգա̈լ բեդուտիննունա̈լ Աստվաձաշունչը քըրկըրողնին ա̈դմուն քաջեյնը։ Ֆրանցիյայու հյուսիսաին թարաֆը ախպա̈ր Յուզեֆ Կրետտը քարոզերգու Պոլշայըն էգաձ մաշտկացը, վերեկնոր շախտյոռ պոնեյնըգու։ Ըն մըտկին տըրաձուներ ասուշ ջառմը «Մոդիգա̈ ըն ժամանագը, եպոր սաղնողըն մեռաձնին» օնունով։ Քուրեյդա̈կը հընու ախպըյդա̈կը յառդում ա̈րին ընու հըրավիրուշ հուն աբռող միլլա̈տին լըսուշ ա̈դ ջառը։ Եպոր ա̈դու մասին իմաց դերըն, ըն թա̈մբա̈ ա̈րավ ըն մաշտկացը, վերեկնոր կուկա̈յնը խաչը, հընոր էշտոն հեչ ա̈դ ջառը լըսուշ։ Ամա ընու խոսկերըն ետկը հագառագը ըղավ։ 5 000 հոկիըն ավել ժողվըվեծոն, հընոր լըսին ա̈դ ջառը, ա̈դ դերըն բիլա̈։ Ախպա̈ր Կրետտը աստավ ընու, հընոր գայնա բաշտպանիլ ուր հավատկը միլլա̈տին առաչ, ամա ըն ըրազի չըղավ։ Ջառըն ետկը միր ախպա̈րը փայ ա̈րավ ալլայ գըրագանուտինը, վեյնոր ուր հեդը պերաձուներ։ Գերեվնա տա̈, ընու լըսող մաշտիկը հոկեվոր շադ ձարավեյնը (Ամոս 8։11)։
Կլոդ Բռաունը էգավ քարոզուշ Աֆրիկա ըլլող Գանա երգիրը (վերին օնունը առաչ Զալատոյ Բերեգեր)։ Հուն ըն աստավ ջառեր, փայ ա̈րավ գըրագանուտին, հընու ա̈դու խատեր շադերը լըսեցին ջիշտուտինը։
Ջոն Բլանկսընը, վեյնոր սորվերգու ֆառմացեվտ, լըսեց ախպա̈ր Բռաունին ջառերուն մեգը։ Ըն համան հասկընցավ, հընոր կըդաձունի ջիշտուտինը։ «Ես չեյ գայնի սուս գինալ, — հիշա̈գու Ջոնը։ — Ես վիրա բադմեյգու իմըցաձիս մասին ընեց, վում հեդ-օր սորվեյգու»։Աստվաձաշընչըն Ջոնը իմաց, հընոր Աստվաձ Տռոիցա չա̈։ Ընդի ըն կընաց Անգլիկանսկի խաչը, հընոր ա̈դու մասին հառց ու փոռց ընա̈ դերաին։ Ամա դերըն հետտը ա̈րավ ընու հընու կոռկըռալըն աստավ. «Տուն խրիստիանին չի՛ս, տուն Սադոնին ձառը՛նիս։ Օնծի՛ կընա՛ հուզայըն»։
Եպոր Ջոնը էգավ դունը, նամագմը կըրեց դերաին հընու աստավ-օր գայնա ռաստ կալ ընու հեդ հընու խոսիլ Տռոիցին մասին։ Դերըն աստավ, հընոր Ջոնը ուր սորվաձ դեղը մըդնու ըմընա կըլխավոր վառժաբեդին մոդ։ Վառժաբեդը հայծուց Ջոնին, ըն սաի կըրաձունի տա̈ նամագ դերաին։
Ջոնը աստավ. «Հա»։
Վառժաբեդը աստավ, հընոր Ջոնը կըրա̈ դերաին նամագմը հընու ներողուտին խընտռա̈։ Ընդի Ջոնը կըրեց.
«Իմ վառժաբեդըս աստավ, հընոր ես կըրիմ ծեզի հընու ներողուտին խընտրիմ։ Ես հազըրիմ ա̈դ ընուշ, ամա մեգ տա̈, ետե տունկ ընտունեկ, հընոր սուդ պոներ սորվեծընեկկու»։
— Բլանկսըն, տուն սա՞ի ա̈սմուն պոն կըրուշ կուզիս տա̈։ — զարմըցաձ գինա̈ հայծուց վառժաբեդը։
— Հա, քոնի-օր ես շիդագ գասիմ։
— Տուն խոշ հասկըննա՞սկու, հընոր քեզի թողուլ չին հոզ սորվուշ, ետե տուն շարունագիս ա̈դմուն պոներ ասուշ դերին մասին, վեյնոր ձառաա̈գու միր բեդուտինին ընտունվաձ կըլխավոր հավատկին խաչին։
— Հա, տունկ շիդագեկ, ամա մեգ պոմը հայծընիմ։ Եպոր տունկ մեզի ինչիմը խըրադ գուդա̈կ տասերուն սըրըն հընու վերմը պոն մենկ հասկըննալ չինկ, մենկ խոշ գա՞յնոնկ ծեզի հառցեր դալ։
— Հա̈լբա̈տ, գայնա̈կ։
— Եսա̈լ իշտի ա̈դ ա̈րի։ Ա̈դ դերըն սորվեծըներգու մեզի ինչիմը Աստվաձաշընչին նեսըն հընու ես ընու հառցմը դըվի։ Ետե ըն չայցավ հառցիս բադասխանիլ, օ՞րի ինձի բիդուա̈ ընու կըրուշ հընու ներողուտին խընտրուշ։
Բլանկսընին բիդվըցավ հեչ նամագ կըրուշ հընու ներողուտին խընտռուշ հընու ընու հետտը ա̈րին հեչ սորվաձ դեղըն։
Ի՞ՆՉ ԸՂԱՎ ԵՏԿԸՆ
Դարվա վեռչը «Հովվուշի բաշնին» կըրվաձեր. «Մենկ մինչեվ վեռչ ըրազիինկ Դավիդին խոսկերուն հեդ. «Տուն ինձի գըռիվ դոնուշի ուժ գուդաս» (Սաղմոս 18։39)։ Ի՜նչ հըրաշալի դարիեր ա̈դ։ Մենկ հաջողուտին օննըցակ, քոնի-օր միր հեդ Դիրեչը ծեռկներ... Ընու հավադարիմ ձառայողնին... ուրախուտինով քարոզեյնըգու»։
Դարվա վեռչը ախպըյդա̈կը որոշեցին շինուշ ներ ռադիոստանցիըմը Չիկագոին մոդունկը։ Ընու օնունը տըրին WORD, ինչը նըշանագա̈գու «խոսկ»։ Ա̈դ շադ ույմիշ էգող օնուներ, քոնի-օր ա̈դու խատեր Աստըձուն խոսկը գայնա̈յնը լըսիլ ավելի շադ մաշտ։ 5 000 վատնեց պերեդատչիգնա̈լ հընարավորուտին գուդա̈ր, հընոր հեռու դեղեյնա̈լ, Կանադա բիլա̈, ռադիոյով լըսեյնը Աստըձուն Խոսկին մասին։
1925 թըվին Եգովըն յառդում ա̈րավ ավելի լավ հասկըննուշ Հայտնություն 12-րտ կըլխուն կըրվաձ պռառոչեստվըն։ Վերմիմը ա̈դ պռառոչեստվին պածադռուտինը դուր էգավ հեչ հընու ըներ վազ օնծոն ձառայուշ Եգովին։ Ամա ախպըյդացմըն շադերը քեյֆ ըղոն, հընոր ավելի լավ հասկընծոն, ինչ ըղաձա̈ երգընկին հընու ինչ նըշանագուտին ա̈դ ունի խողուն վըրըն աբռող Աստըձուն ձառայողնուն հոմար։